Dwa dwory, dwa małżeństwa, dwie opowieści toczące się równolegle. Jeden z ciekawszych formalnie utworów Elizy Orzeszkowej. „Początek powieści” to dwa utwory w jednym, dwie różne historie dziejące się w tym samym miejscu i czasie. Tematem obydwu jest narzeczeństwo i zamążpójście córki. Obydwie nowelki zbudowane są w identyczny sposób, zaczynając od opisu dworu i okolicy, poprzez przedstawienie postaci, aż do zawiązania akcji. Paralele na poziomie zarówno treści, jak i formy czynią ten utwór

Przepiękne opowiadanie o miłości, pełne wzruszających i mistrzowskich literacko opisów impresji i gestów towarzyszących rodzącemu się uczuciu. Klara wiedzie spokojne życie, poświęcając się prowadzeniu domu po śmierci matki. Opiekuje się starym ojcem, wychowuje młodsze rodzeństwo. Pewnego dnia pojawia się, niczym książę z bajki, Juliusz, sekretarz księcia — przystojny, romantyczny, szarmancki w obyciu. W dziewczynie rozkwita miłość dotąd nieznana w jej dziewiętnastoletnim życiu, a zauroczenie

Tekst publicystyczny Orzeszkowej z roku 1880, będący głosem w gorącej wówczas dyskusji pomiędzy zwolennikami kultywowania idei patriotycznych i tymi, którzy opowiadali się za kosmopolityzmem. Eliza Orzeszkowa analizuje, jaka jest geneza narodu (czy jest on sztucznie wykreowanym tworem, dziełem przypadku, czy też może kategorią wpisaną w naturę człowieka), a następnie zastanawia się nad istotą patriotyzmu i możliwościami jego wynaturzeń. W ostatniej części wprowadza pojęcie kosmopolityzmu,

Losy guwernantki-idealistki, na przykładzie których Eliza Orzeszkowa w dziewiętnastym wieku ukazuje dramatyczną w gruncie rzeczy sytuację kobiet wyemancypowanych i wykształconych. Panna Antonina zajmuje się nauczaniem dzieci w majętnych domach, lecz jej pozycja tylko pozornie jest znacząca. Traktowana instrumentalnie, za każdym razem przestaje być w pewnym momencie potrzebna. Na próżno liczy, że wreszcie odnajdzie miejsce, w którym zostanie uznana za członka rodziny. Z czasem ogarnia ją

Skrócona wersja powieści „Niziny”. On — panicz z dworu. Ona — chłopka z czworaków. Dwie dekady później ich nieślubne dziecko trafia do carskiego wojska i trzeba chłopaka jakoś ratować. Historia obyczajowa w prawdziwie ziemiańskim stylu. Młodzieńczy romans kończy się przewidywalnie: on wychodzi za szlachciankę, ona zostaje w czworakach z nieślubnym dzieckiem. Wszystko zostaje zamiecione pod dywan - przez dwadzieścia lat sprawa trzymana jest tajemnicy przed żoną panicza. Pewnego dnia do dworu

„Historja nieduża i jak prawie wszystkie historyjki tego świata, z początkiem wesołym, a z zakończeniem smutnem. Jeszcze teraz, gdy ją czasem wspominam, czyni mi się smutno i jakoś wstyd. Nie za siebie. Za kogóż? Może za ród ludzki.” Prosta, krótka opowieść o pięknie natury i bezmyślnym ludzkim okrucieństwie wobec zwierząt. Kolejne z późnych opowiadań Orzeszkowej zamieszczonych w zbiorze „Ostatnie nowele” z roku 1921. Niestety, podobnie jak większość jej późnej twórczości, znacznie mniej

Publicystyczny tekst Orzeszkowej z roku 1876, a więc stosunkowo wczesny w literackiej biografii autorki, w którym zaprzecza ona stereotypowi, jakoby rozum stanowił w działaniu przeciwieństwo serca. Przytaczając fakty historyczne, pisarka pokazuje, w jaki sposób rozwój nauki pozytywnie wpływa na ludzką wrażliwość w postrzeganiu cierpienia i krzywdy bliźniego. Udowadnia nie tylko tezę, że dzięki postępowi i odkryciom nauk przyrodniczych wzrasta społeczne poczucie empatii, lecz również

Idealistyczna historia o mężczyźnie niosącym bezinteresowną pomoc. O rycerzu miłującym to optymistyczna opowieść o mężnym rycerzu, który twierdzi, że jego przeznaczeniem jest ratowanie świata i poprawa doli cierpiących. Nie posiada on ogromnej tężyzny fizycznej i siły pochodzącej z mięśni, ale swoją moc czerpie z „miłującego serca”, które pozwala mu pokonywać przeciwności i zwyciężać wrogów. Czy można przesunąć z drogi wielki i ciężki kamień wyłącznie dzięki dobremu sercu? Sprawdźcie w