Śpiewka powstańców z oddziału Langiewicza - Władysław Tarnowski (czytaj txt) 📖

1. Śpiewka powstańców z oddziału Langiewicza — W publikowanej tu wersji autorem słów pieśni (jak również melodii opartej na na ludowej pieśni węgierskiej) jest Władysław Tarnowski; była ona śpiewana przez żołnierzy powstania styczniowego (stąd tytuł). Wcześniej jednak istniał jej pierwowzór, powstały najprawdopodobniej pod koniec XVIII w. wieku, znany pod tytułem Żołnierz ochoczy a. A kto chce rozkoszy użyć. Bardzo popularna także wśród legionistów w latach 1914–1918, pieśń doczekała się wielu przeróbek i wersji. [przypis edytorski]

2. jak to na wojence ładnie — w niektórych odmianach tekstu tę najbardziej znaną strofę poprzedza jeszcze następująca: „A kto chce rozkoszy użyć/ Niech na wojnę idzie służyć”. Lub też nawet dłuższy tekst wprowadzający w szczegóły życia żołnierskiego: „А kto chce rozkoszy użyć/ Musi iść w ułany służyć./ Tam rozkoszy on użyje/ Krwi jak wody się napije./ Tam mu dadzą mundur nowy,/ A na mundur kij dębowy./ Tam mu każą maszerować/ Jeszcze lepiej niż tańcować”. [przypis edytorski]

3. kapitan pułku wymaże — w innej wersji tekstu: „rotmistrz z listy go wymaże”. [przypis edytorski]

4. porucznik grzebać rozkaże — w innej wersji tekstu: „wachmistrz trumnę zrobić każe”. [przypis edytorski]

5. grały mu kule, kartacze — w innej wersji tekstu: „hejnał zagrają trębacze” [przypis edytorski]

6. A za jego trudy, lata — od tego miejsca inna, popularna dziś wersja piosenki brzmi odmiennie od tekstu historycznie pierwotnego, śpiewanego przez powstańców 1863 roku: „A za jego trudy, znoje,/ Wystrzelą mu trzy naboje./ A za jego krwawe rany/ Dołek w ziemi wykopany./ Tylko grudy zaburczały,/ Chorągiewki zafurczały./ A nad grobem krzyż drewniany:/ Śpij żołnierzu, śpij kochany!/ Śpij kolego, twarde łoże,/ Zobaczym się jutro może./ Śpij kolego, bo na wojnie/ Tylko w grobie jest spokojnie./ Śpij kolego w ciemnym grobie,/ Niech się Polska przyśni tobie”. [przypis edytorski]

7. requiescat (łac.: niech pozostaje) — pierwsze słowo formuły wypowiadanej nad zmarłym; requiescat in pace: niech spoczywa w pokoju. [przypis edytorski]

8. Czachowski, Dionizy Feliks (1810–1863) — pułkownik, jeden z najwybitniejszych dowódców w powstaniu styczniowym, naczelnik wojskowy województwa sandomierskiego; osłaniał oddziały gen. Langiewicza (od 11 marca 1863 r. dyktatora powstania) pod Suchedniowem, Staszowem i Małogoszczem; walczył pod Pieskową Skałą, Chrobrzem i Grochowiskami; poległ pod Jaworem Soleckim. [przypis edytorski]