O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖
Andrzej Frycz Modrzewski, renesansowy pisarz epoki polskiego renesansu, w swoim dziele O poprawie Rzeczypospolitej, podjął się komentarza na temat ówczesnej sytuacji w państwie.
Jego traktat to zbiór rozważań na tematy związane z właściwym funkcjonowaniem państwa, kościoła i edukacji, ze stanowieniem dobrego prawa i przestrzeganiem go, to także refleksje moralno-obyczajowe. Frycz Modrzewski stworzył utopijną wizję państwa opartą na myślach filozofów starożytnych oraz naukach płynących z Biblii; chwalił dobre obyczaje, udzielał porad, a także nie stronił od komentarzy o ironicznym charakterze.
Traktat został wydany po raz pierwszy w krakowskiej Drukarni Łazarzowej w roku 1551. Ze względu na przeprowadzoną przez Frycza Modrzewskiego krytykę zwierzchnictwa papieża nad państwem dzieło było wielokrotnie krytykowane, a w 1557 roku zostało wpisane do Indeksu ksiąg zakazanych.
- Autor: Andrzej Frycz Modrzewski
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Andrzej Frycz Modrzewski
1671. lepak (daw.) — lecz, ale, znowu, zaś. [przypis edytorski]
1672. prawować się (daw.) — dochodzić racji przed sądem. [przypis edytorski]
1673. ono (daw.) — oto. [przypis edytorski]
1674. zabawiony (daw.) — zajęty. [przypis edytorski]
1675. snadnie (daw.)— łatwo. [przypis edytorski]
1676. w pokładzie leżący (daw.) — odłożony. [przypis edytorski]
1677. beneficjum (daw.) — urząd kościelny zapewniający stały dochód. [przypis edytorski]
1678. wespółek (daw.) — razem. [przypis edytorski]
1679. ustawić (daw.) — ustanowić. [przypis edytorski]
1680. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]
1681. beneficji — dziś popr.: beneficjów. [przypis edytorski]
1682. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
1683. dziesięcina — podatek w naturze na rzecz Kościoła, w ramach którego oddawano 1/10 plonów. [przypis edytorski]
1684. symonia — symonia jest, gdy kto święte rzeczy albo duchowne urzędy kupuje albo przeda je, albo jakąkolwiek czyni umowę (przyp. źródła). [przypis edytorski]
1685. nowotny (daw.) — nowy. [przypis edytorski]
1686. imienie (daw.) — mienie, majątek. [przypis edytorski]
1687. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]
1688. jego uczynek za przekleństwo poczytał Piotr — Dz 8, 19. [przypis edytorski]
1689. pięciornasób (daw.) — pięciokrotnie. [przypis edytorski]
1690. diecięciornasób (daw.) — dziesięciokrotnie. [przypis edytorski]
1691. wywołać (daw.) — wygnać. [przypis edytorski]
1692. imać (daw.) — chwytać. [przypis edytorski]
1693. Kto nie może pieniądzmi, niech płaci ciałem — por. łac. Qui non potest aere, luat corpore. [przypis edytorski]
1694. przeciw (daw.) — wobec. [przypis edytorski]
1695. wotować (daw.) — głosować, wypowiadać się. [przypis edytorski]
1696. zapamiętany (daw.) — tu: zapomniany (!). [przypis edytorski]
1697. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
1698. przepomnieć (daw.) — zapomnieć. [przypis edytorski]
1699. potrzeba (daw.) — tu: bitwa. [przypis edytorski]
1700. munsztuk (daw.) — wędzidło. [przypis edytorski]
1701. na sejmiech — dziś popr. forma Msc.lm: na sejmach. [przypis edytorski]
1702. Imienia Bożego daremnie nie bierz, ani fałszywie używaj — 2 Mojż 20, 7. [przypis edytorski]
1703. rok (daw.) — termin rozprawy sądowej, rozprawa sądowa. [przypis edytorski]
1704. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
1705. rusznica — jeden z pierwszych typów ręcznej, długiej broni palnej. [przypis edytorski]
1706. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]
1707. naczynie (daw.) — narzędzie. [przypis edytorski]
1708. przemóc (daw.) — tu: wymusić, przeforsować. [przypis edytorski]
1709. imać (daw.) — chwytać, tu: pojmać. [przypis edytorski]
1710. osiadłość (daw.) — posiadłość, majątek. [przypis edytorski]
1711. przekaza (daw.) — przeszkoda. [przypis edytorski]
1712. własny (daw.) — właściwy. [przypis edytorski]
1713. mdły (daw.) — słaby. [przypis edytorski]
1714. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]
1715. azaż (daw.) — czy, czyż, alboż; może. [przypis edytorski]
1716. bawić się (daw.) — zajmować się. [przypis edytorski]
1717. pocześniejszy (daw.) — ważniejszy, większy. [przypis edytorski]
1718. mieć brak (daw.) — wybierać. [przypis edytorski]
1719. opatrzyć (daw.) — zaopatrzyć, zapewnić środki do życia. [przypis edytorski]
1720. Mówi Bóg do ludu starodawnego — Mojż 15, 4. [przypis edytorski]
1721. niedostateczny (daw.) — taki, któremu brakuje. [przypis edytorski]
1722. aza (daw.) — czy. [przypis edytorski]
1723. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
1724. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
1725. częścią (daw.) — częściowo. [przypis edytorski]
1726. dziesięcina — podatek w naturze na rzecz Kościoła, w ramach którego oddawano 1/10 plonów. [przypis edytorski]
1727. roście — dziś popr.: rośnie. [przypis edytorski]
1728. arendarz (daw.) — dzierżawca. [przypis edytorski]
1729. rozchód przechodzi dochód — łac. sumptus superat censum. [przypis edytorski]
1730. ustawca praw (daw.) — prawodawca, ustawodawca. [przypis edytorski]
1731. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]
1732. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
1733. cknie się (daw.) — smutno jest. [przypis edytorski]
1734. tymi słowy — Nahum 3, 1-3. [przypis edytorski]
1735. snać (daw.) — widocznie, zapewne. [przypis edytorski]
1736. ono przeklęństwo etc. — Jozue 7, 1 i 21. [przypis edytorski]
1737. Nie zabijaj — 2 Mojż 20, 23. [przypis edytorski]
1738. kto by zabił, krew jego niech będzie przelana — 1 Mojż 8, 6. [przypis edytorski]
1739. Woła krew braciej waszej z ziemi do mnie — Jozue 7, 13. [przypis edytorski]
1740. Wołają dusze zabitych, aby się mścił krwie ich nad obywatelmi ziemi — 2. Mojż 4. [przypis edytorski]
1741. Przelaniem krwi plugawi się ziemia etc. — 4. Mojż 35, 30. [przypis edytorski]
1742. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]
1743. popili się zbytnim pieszczeniem szczęścia — Jozue 7, 5. [przypis edytorski]
1744. co dawno o głupich królach poeta powiedział — Horacy, Delirant reges, plectuntur Achivi [Gdy królowie szaleją, płaczą Grecy — Red.WL]. [przypis edytorski]
1745. o u Joba napisano — Job 34, 30. [przypis edytorski]
1746. w Piśmie świętym napisano — Dn 2, 21. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/o-poprawie-rzeczypospolitej
Tekst opracowany na podstawie: Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej, nakł. Michała Dzikowskiego, Przemyśl 1857
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Śląską z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BŚ.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Hanna Gąssowska, Katarzyna Janus, Paweł Kozioł, Marta Niedziałkowska.
Okładka na podstawie: ShawnHenning@Flickr, CC BY-SA 2.0
ISBN 978-83-288-3545-0
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)