O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖

class="annotation" id="annotation-633">633. zstawy (daw.) — podstawy, fundamenty. [przypis edytorski]

634. dopirać a. dopierać się (daw.) — domagać się. [przypis edytorski]

635. kwoli (daw.) — ze względu na. [przypis edytorski]

636. powinny (daw.) — należny. [przypis edytorski]

637. ochędóstwo (daw.) — czystość, porządek. [przypis edytorski]

638. przyrodzenie (daw.) — natura. [przypis edytorski]

639. płochy (daw.) — lekkomyślny. [przypis edytorski]

640. ty o to stoisz (daw.) — tobie na tym zależy. [przypis edytorski]

641. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

642. bierzmo (daw.) — bierwiono, belka. [przypis edytorski]

643. chcesz aby z oka brata twego pręt wyrzucono — por. Mt 7, 3. [przypis edytorski]

644. adamaszek — tkanina z jednej strony mająca błyszczący wzór na matowym tle, z drugiej zaś matowy na błyszczącym [przypis edytorski]

645. aksamit — miękka tkanina charakteryzująca się krótkim, strzyżonym włosem. [przypis edytorski]

646. złotogłów — jedwabna tkanina przetykana złotą nicią. [przypis edytorski]

647. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

648. przecz (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]

649. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

650. przyrodzenie (daw.) — natura. [przypis edytorski]

651. folgować — rezygnować z ograniczeń. [przypis edytorski]

652. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

653. snać (daw.) — widocznie, zapewne. [przypis edytorski]

654. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

655. rufian (daw.) — minister libidinis. [przypis edytorski]

656. lifnik (daw.) — lichwiarz, osoba pożyczająca pieniądze na zawyżony procent. [przypis edytorski]

657. poczesny (daw.) — ważny, godny zaszczytów. [przypis edytorski]

658. podrosłek a. podrostek — osoba zbliżająca się do dorosłości. [przypis edytorski]

659. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

660. własny (daw.) — właściwy. [przypis edytorski]

661. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

662. ksobie (daw.) — do siebie. [przypis edytorski]

663. płużyć (daw.) — krzewić się. [przypis edytorski]

664. ochromienie (daw.) — okaleczenie. [przypis edytorski]

665. przechodzić (daw.) — przewyższać. [przypis edytorski]

666. nielza (daw.) — trudno, nie można. [przypis edytorski]

667. świetcy — dziś popr.: świeccy. [przypis edytorski]

668. purgacyja (daw.) — środek przeczyszczający. [przypis edytorski]

669. dwie drzewie — dziś popr.: dwa drzewa (archaiczna forma liczby podwójnej). [przypis edytorski]

670. miąższy (daw.) — gruby. [przypis edytorski]

671. zasię (daw.) — zaś, natomiast. [przypis edytorski]

672. jedła — dziś popr. forma D.lp: jadła. [przypis edytorski]

673. zastąpić — tu: zająć. [przypis edytorski]

674. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

675. prze — tu: chociaż. [przypis edytorski]

676. trefnie (daw.) — żartobliwie. [przypis edytorski]

677. Paweł powieda — 1 Tm 4, 4-5. [przypis edytorski]

678. Jakub patriarcha poświadcza — 1. Mojż 28, 20. [przypis edytorski]

679. a jeśli się do domu ojcowskiego we zdrowiu wrócę, będzie mi Jowa Bogiem — Jowa toż samo znaczy co pan — podług tekstu łacińskiego: Elit mihi Dominus in Deum. Gen 28, 21. [przypis edytorski]

680. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

681. zgoła (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]

682. dawić (daw.) — dławić, dusić. [przypis edytorski]

683. trefny (daw.) — żartobliwy. [przypis edytorski]

684. wolą — dziś popr. forma B.lp: wolę. [przypis edytorski]

685. z przodku (daw.) — z początku. [przypis edytorski]

686. Co też i Arystoteles w swoich o rzeczypospolitej księgach czynić każe — Arystoteles, Polityka, ks. 7. [przypis edytorski]

687. wywołać (daw.) — wygnać. [przypis edytorski]

688. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

689. gamracki — tu: nieprzyzwoity. [przypis edytorski]

690. jako i pan Chrystus poświadcza — Mt 7, 15. [przypis edytorski]

691. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

692. od moczu dochód — podatek od toalet publicznych. [przypis edytorski]

693. iy (daw.) — go. [przypis edytorski]

694. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

695. mężobójec — popr.: mężobójców. [przypis edytorski]

696. alebych (daw.) — ale bym. [przypis edytorski]

697. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]

698. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

699. gładki (daw.) — piękny. [przypis edytorski]

700. wydworny (daw.) — wyrafinowany. [przypis edytorski]

701. Valerius Maximus — Valerius Maximus, De institutis antiquis. [przypis edytorski]

702. Bachus (mit. rz.) — bóg wina, odpowiednik greckiego Dionizosa. [przypis edytorski]

703. Wenera (mit. rz.) — Wenus, bogini miłości, tu przen.: miłość cielesna. [przypis edytorski]

704. pałać (daw.) — płonąć. [przypis edytorski]

705. podżeg (daw.) — zachęta (por. „podżegać”). [przypis edytorski]

706. mówi Paweł — 1 Kor 15, 34. [przypis edytorski]

707. wirsz — dziś popr.: wiersz. [przypis edytorski]

708. aza (daw.) — czy. [przypis edytorski]

709. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

710. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

711. Waldensi — Waldensowie byli heretycy w Czechach. Wspomina tu ich skromność autor dla zawstydzenia prawowiernych tak właśnie, jako kiedy przytaczamy cnoty pogan ukazując przeto, iż poganie niektórzy lepiej żyli rządząc się samym światłem rozumu, aniżeli źli chrześcianie objaśnieni światłem prawdziwego Boga i wiary (Uwaga wydawcy z r. 1770). [przypis edytorski]

712. w Turczech — dziś popr.: w Turcji. [przypis edytorski]

713. basza — dostojnik turecki. [przypis edytorski]

714. gruby (daw.) — prymitywny. [przypis edytorski]

715. Marcus Tullius Cicero (106 p.n.e.–43 p.n.e.) — polityk i mówca rzymski, autor dzieł filozoficznych i przynależnych do teorii retoryki. Zasłynął wykryciem i zniszczeniem spisku Katyliny, przeciwnik Marka Antoniusza, umieszczony przez niego na listach proskrypcyjnych i zabity. [przypis edytorski]

716. zgoła (daw.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

717. ktemu (daw.) — dlatego. [przypis edytorski]

718. Tak ci Dawida przytomność Boża a jego dobrodziejstw rozmyślanie ku skakaniu pobudziło — 2 Sam 6,14. [przypis edytorski]

719. Maria też siostra Aronowa i drugie niewiasty z bębnami, z tańcami śpiewały Bogu nieśmiertelnemu chwały za sławne z egipskiej niewoli wybawienie — 2. Mojż 15, 20. [przypis edytorski]

720. mówiąc tak przez Dawida — Ps. 150, 45. [przypis edytorski]

721. rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]

722. w pokarmiech — dziś popr. forma Msc.lm: w pokarmach. [przypis edytorski]

723. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]

724. dostawać (daw.) — wystarczyć. [przypis edytorski]

725. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

726. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

727. ludzi — dziś popr. forma M.lm: ludzie. [przypis edytorski]

728. rozkazuje on święty mąż Paweł tymi słowy — Rz 12, 16; Gal 5, 6. [przypis edytorski]

729. porząd — dziś popr.: rząd. [przypis edytorski]

730. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

731. przechodzić (daw.) — przewyższać. [przypis edytorski]

732. kord — rodzaj krótkiego miecza bądź ogólnie: broń biała sieczna. [przypis edytorski]

733. jeśli — tu: czy. [przypis edytorski]

734. wżdy (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

735. zajźrzeć (daw.) — zazdrościć. [przypis edytorski]

736. Pythius Apollo — Apollo czczony w wyroczni pytyjskiej. [przypis edytorski]

737. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

738. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]

739. widamy — dziś popr. forma 3.oslm.cz.ter.: widujemy. [przypis edytorski]

740. mniemanie — tu: opinia. [przypis edytorski]

741. dostawać (daw.) — osiągać, uzyskiwać. [przypis edytorski]

742. powienienie (daw.) — powiew. [przypis edytorski]

743. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

744. na wszem (daw.) — we wszystkim. [przypis edytorski]

745. nie dostawać (daw.) — brakować. [przypis edytorski]

746. od (daw.) — przez. [przypis edytorski]

747. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

748. prawie (daw.) — prawdziwie, naprawdę. [przypis edytorski]

749. Paweł... powieda — 1 Kor 12, 6. [przypis edytorski]

750. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

751. przechodzić (daw.) — przewyższać. [przypis edytorski]

752. wżdy (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

753. wespołek (daw.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]

754. Paweł, odrywając nas od próżnej chwały do uniżenia i skromności, rozkazuje — Filip. 2, 3. [przypis edytorski]

755. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

756. próżny (daw.) — tu: pozbawiony. [przypis edytorski]

757. mierziony (daw.) — wzbudzający obrzydzenie. [przypis edytorski]

758. Paweł powiada — Gal 6, 12. [przypis edytorski]

759. zakon (daw.) — prawo. [przypis edytorski]

760. Chrystusów (daw.) — Chrystusowy. [przypis edytorski]

761. I Zbawiciel nasz przykładem samego siebie chce to po nas mieć — Mt 9, 12. [przypis edytorski]

762. Lecz niech będą te twoje godności naznaczniejsze, ale a któreż wżdy z nich masz, co byś ich nie wziął — Por. 1 Kor 4, 3. [przypis edytorski]

763. A jeśliś wziął, czemu się chlubisz, jakobyś nie wziął? — Por. Rz 12, 16. [przypis edytorski]

764. Nic tobie od Boga nie jest dano w ten sposób, abyś się stąd wynosić miał, a drugimi gardził, abo lekce ważył — por. Kor 10, 12. [przypis edytorski]

765. abyś się uniżał pod możną ręką Bożą, która składa mocarze z stolic a niskie wywyższa — Por. 1 P 5, 5-6. [przypis edytorski]

766. bawić (daw.) — zajmować się. [przypis edytorski]

767. wzgard — dziś: pogarda. [przypis edytorski]

768. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

769. Paweł św., którego ja naśladuję, gdy tak pisze — Gal 6, 6. [przypis edytorski]

770. Marcus Tullius Cicero (106 p.n.e.–43 p.n.e.) — polityk i mówca rzymski, autor dzieł filozoficznych i przynależnych do teorii retoryki. Zasłynął wykryciem i zniszczeniem spisku Katyliny, przeciwnik Marka Antoniusza, umieszczony przez niego na listach proskrypcyjnych i zabity. [przypis edytorski]

771. kształt — tu: pozór. [przypis edytorski]

772. był sławion ojciec on nasz, który jest w niebiesiech — Mt 5, 16. [przypis edytorski]

773. Jako tenże Paweł świadczy — 2 Kor 1, 12. [przypis edytorski]

774. wedle nauki Chrystusowej, który tak mówi — Mt 6, 1-16. [przypis edytorski]

775. jacy (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

776. Czego i Paweł po nas chce — Rz 12, 18. [przypis edytorski]

777. Paweł też chce — Tm 3, 7. [przypis edytorski]

778. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

779. powieda Paweł — Filip 4. [przypis edytorski]

780. oracja — uroczysta przemowa. [przypis edytorski]

781. w słowiech — dziś popr. forma Msc.lm: w słowach. [przypis edytorski]

782. dla nich (daw.) — z ich powodu. [przypis edytorski]

783. płochość (daw.) — niestałość, brak powagi. [przypis edytorski]

784. dworstwo (daw.) — naśladownictwo obyczajów dworskich. [przypis edytorski]

785. poswarek (daw.) — swar, kłótnia. [przypis edytorski]

786. ono (daw.) — to. [przypis edytorski]

787.