O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖

edytorski]

339. szwankować — dziś: zawieść. [przypis edytorski]

340. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

341. szafunek — dziś: zarządzanie. [przypis edytorski]

342. przygoda — tu: nagłe zdarzenie, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]

343. przechodzić (daw.) — przewyższać. [przypis edytorski]

344. własny (daw.) — właściwy. [przypis edytorski]

345. wystawić (daw.) — ukazać. [przypis edytorski]

346. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

347. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]

348. brzemiony — dziś popr. forma N.lm: brzemionami (tj. ciężarami). [przypis edytorski]

349. spólne — dziś popr.: wspólne. [przypis edytorski]

350. Marcus Tullius Cicero (106 p.n.e.–43 p.n.e.) — polityk i mówca rzymski, autor dzieł filozoficznych i przynależnych do teorii retoryki. Zasłynął wykryciem i zniszczeniem spisku Katyliny, przeciwnik Marka Antoniusza, umieszczony przez niego na listach proskrypcyjnych i zabity. [przypis edytorski]

351. tymi słowy napisał — Cyceron, Ad Atticum, ks. 8, list 11. [przypis edytorski]

352. sprawca (daw.) — ten, kto kieruje a. rządzi czymś. [przypis edytorski]

353. pospolity — tu: ogólny, powszechny. [przypis edytorski]

354. niewiadomość — nieznajomość. [przypis edytorski]

355. górnie (daw.) — patetycznie. [przypis edytorski]

356. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]

357. niektóry (daw.) — pewien. [przypis edytorski]

358. owszeki (daw.) — całkiem, zupełnie, owszem. [przypis edytorski]

359. słowy — dziś popr. forma N.lm: słowami. [przypis edytorski]

360. poradnik — dziś: doradca. [przypis edytorski]

361. kaźń (daw.) — kara. [przypis edytorski]

362. Mojżesz — II Moj 18, 21. [przypis edytorski]

363. sprawca (daw.) — ten, kto kieruje a. rządzi czymś. [przypis edytorski]

364. świekra (daw.) — teściowa. [przypis edytorski]

365. medski — dziś popr.: medyjski. [przypis edytorski]

366. między którymi chciał, aby też był Daniel Hebrejczyk — Dn 6. [przypis edytorski]

367. wotować (daw.) — radzić, wypowiadać się. [przypis edytorski]

368. rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]

369. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

370. tribuni plebis (łac.) — trybuni ludowi (urząd w staroż. Rzymie). [przypis edytorski]

371. gardła — tj. życia. [przypis edytorski]

372. A jako każdy więcej dwiema oczyma ujrzy, lepiej dwiema uszyma słyszy, a dwiema rękami i dwiema nogami więcej sprawi — Arystoteles, Polityka, ks. 3. [przypis edytorski]

373. poruczyć (daw.) — powierzyć. [przypis edytorski]

374. chcąli — chcą z partykułą -li. [przypis edytorski]

375. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

376. nazad (daw.) — z powrotem. [przypis edytorski]

377. zadzierżawać (daw.) — utrzymywać. [przypis edytorski]

378. przystojnie (daw.) — we właściwy sposób. [przypis edytorski]

379. dictator (łac.) — dyktator, urząd w staroż. Rzymie, stosowany w sytuacjach nadzwyczajnych, a sprawującemu dający nieograniczoną władzę na określony czas. [przypis edytorski]

380. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

381. czasiech — dziś popr. forma Msc.lm: czasach. [przypis edytorski]

382. Tarkwiniusz Pyszny (535 p.n.e.–509 p.n.e.) — wg tradycji ostatni, despotyczny król Rzymu. [przypis edytorski]

383. one słowa przez Waleriusza Messale z rozkazania senatu i pospólstwa rzymskiego do niego posłane — Swetoniusz In Octa., rozdz. 58. [przypis edytorski]

384. ławica — ława. [przypis edytorski]

385. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

386. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

387. i owszem, gdy ma wszystek senat albo pany radne zebrać, aby się z tymi pierwej w każdej rzeczy, rozważając ją na tę i na owę stronę, namówił, niźliby ją przed wszystkim senatorskim kołem przełożył — późniejszych czasów, to jest r. 1573 prawo ustanowione, ażeby prócz ministrów jeden arcybiskup albo biskup, jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy boku królewskim. R. 1641 odmieniona liczba: na lat dwie dwudziestu ośmiu naznaczają, to jest: czterech biskupów, ośmiu wojewodów, szesnastu kasztelanów tak, ażeby przez półroka jeden biskup, co trzy miesiące jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy królu. Co do tego czasu trwa. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]

388. poradnik — dziś: doradca. [przypis edytorski]

389. prawie (daw.) — prawdziwie, naprawdę. [przypis edytorski]

390. dosyć — dziś: zadość. [przypis edytorski]

391. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

392. prawie (daw.) — prawdziwie, naprawdę. [przypis edytorski]

393. dowcip (daw.) — rozum. [przypis edytorski]

394. wotować (daw.) — radzić, wypowiadać się. [przypis edytorski]

395. wybaczyć (daw.) — zaobserwować, wypatrzeć. [przypis edytorski]

396. czelniejszy (daw.) — tu: przodujący. [przypis edytorski]

397. rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]

398. poruczyć (daw.) — powierzyć. [przypis edytorski]

399. leda (daw.) — byle. [przypis edytorski]

400. rzecz (daw.) — tu: mowa. [przypis edytorski]

401. poszańcować — prawdop.: przysłużyć się. [przypis edytorski]

402. wysadzać się (daw.) — starać się, zwł. nadmiernie. [przypis edytorski]

403. przygana (daw.) — krytyka. [przypis edytorski]

404. czelniejszy (daw.) — tu: przodujący. [przypis edytorski]

405. na gardło stać (daw.) — starać się o czyjąś śmierć. [przypis edytorski]

406. rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]

407. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]

408. forytować (daw.) — popierać, faworyzować. [przypis edytorski]

409. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]

410. wotować (daw.) — radzić, wypowiadać się. [przypis edytorski]

411. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

412. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

413. tracić — tu: skazywać na śmierć. [przypis edytorski]

414. przeciwko (daw.) — wobec. [przypis edytorski]

415. kmiecich — dziś popr.: kmiecych. [przypis edytorski]

416. Wiadomości dróg twoich nie chcemy — Jb 21, 14. [przypis edytorski]

417. żebych — dziś popr.: żebym. [przypis edytorski]

418. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

419. Chrystus powiada — Mt 12, 32. [przypis edytorski]

420. wrzkomo (daw.) — rzekomo, na niby. [przypis edytorski]

421. rzecz (daw.) — mowa. [przypis edytorski]

422. consul (łac.) — konsul, wysoki urzędnik rzymski; w starożytnym Rzymie wybierano dwóch konsulów na tok. [przypis edytorski]

423. o poślech — dziś popr. forma Msc.lm: o posłach. [przypis edytorski]

424. ławice — dziś popr. forma D. lp: ławy. [przypis edytorski]

425. skrzętny (daw.) — tu: ruchliwy, aktywny, krzątający się około swoich spraw. [przypis edytorski]

426. lepak (daw.) — lecz, ale; znowu; zaś, przeciwnie. [przypis edytorski]

427. niedosyć czynią — dziś: nie czynią zadość. [przypis edytorski]

428. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

429. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

430. wotum (daw.) — głos, opinia. [przypis edytorski]

431. dzierżeć (daw.) — trzymać. [przypis edytorski]

432. szczerość (daw.) — tu: prawda. [przypis edytorski]

433. professio (łac.) — tu: wyznanie. [przypis edytorski]

434. pard (daw.) — gepard. [przypis edytorski]

435. prorocy — Dn 7. [przypis edytorski]

436. jako Chrystus świadczy — J 3, 34. [przypis edytorski]

437. skwapliwie (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]

438. ceklarz (daw.) — pachołek miejski. [przypis edytorski]

439. rzeż (daw.) — tu: morderstwo. [przypis edytorski]

440. w domiech — dziś popr. forma Msc.lm: w domach. [przypis edytorski]

441. trefunek (daw.) — traf. [przypis edytorski]

442. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

443. Pajdos po grecku dzieci, gynajkes niewiasty lub żony, nomos ustawa albo zakon, fylakes stróżowie. [przypis redakcyjny]

444. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

445. Wspominają historykowie — Valerius Maximus, ks. 2, rozdz. 1. [przypis edytorski]

446. sprawca (daw.) — ten, kto kieruje a. rządzi czymś. [przypis edytorski]

447. dictator (łac.) — dyktator, urząd w staroż. Rzymie, stosowany w sytuacjach nadzwyczajnych, a sprawującemu dający nieograniczoną władzę na określony czas. [przypis edytorski]

448. ruszyć — tu: usunąć. [przypis edytorski]

449. w staniech — dziś popr. forma Msc.lm: w stanach. [przypis edytorski]

450. w mieściech — dziś popr. forma Msc.lm: w miastach. [przypis edytorski]

451. starszy (daw.) — zwierzchnik. [przypis edytorski]

452. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

453. wespołek (daw.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]

454. zasię mąż aby był miłował żonę jako własne ciało a owszem tak, jako Chrystus miłuje kościół swój, za którego zbawienie sam siebie wydał — Por. Efez. 5, 25. [przypis edytorski]

455. makuła (z łac. macula) — plama, przen. hańba. [przypis edytorski]

456. myńca — prawdop. mennica; myńce — daw. forma D. lp rż. rzeczowników miękkotematowych. [przypis edytorski]

457. jakmiarz (daw.) — niemal, prawie. [przypis edytorski]

458. wysadzony (daw.) — tu: przeznaczony. [przypis edytorski]

459. płonny (daw.) — jałowy. [przypis edytorski]

460. zabieżyć (daw.) — zapobiec. [przypis edytorski]

461. przychodnia nie zasmęcisz, ani złupisz, boście i wy w ziemi egipskiej przychodniami byli. — 2. Mojż. 22, 21. [przypis edytorski]

462. wolech — dziś popr. forma Msc.lm: wołach. [przypis edytorski]

463. oględować — dokonywać oględzin, oglądać. [przypis edytorski]

464. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

465. próżny (daw.) — tu: pozbawiony. [przypis edytorski]

466. dziesięcina — podatek w naturze płacony na rzecz kościoła w postaci 1/10 zebranych plonów. [przypis edytorski]

467. liczman — pracownik liczący towar, zwł. podczas załadunku a. wyładunku statku. [przypis edytorski]

468. harpia (mit. gr) — demon uosabiający chciwość i okrucieństwo. [przypis edytorski]

469. radszej (daw.) — chętniej. [przypis edytorski]

470. myńca — prawdop. mennica; myńce — daw. forma D. lp rż. rzeczowników miękkotematowych. [przypis edytorski]

471. cajg — prawdop. z niem. Zeuge: świadek, tu: znak potwierdzający autentyczność monety. [przypis edytorski]

472. na gardle karano — karano śmiercią. [przypis edytorski]

473. poruczyć (daw.) — powierzyć. [przypis edytorski]

474. pospolity — tu: stanowiący własność państwa a. urzędu. [przypis edytorski]

475. aediles (łac.) — edylowie, urzędnicy w staroż. Rzymie. [przypis edytorski]

476. chędogi (daw.) — czysty, porządny. [przypis edytorski]

477. wedle przemożenia — dziś: wedle możności. [przypis edytorski]

478. szyrzyć — dziś popr.: szerzyć. [przypis edytorski]

479. aczciby (daw.) — chociaż by. [przypis edytorski]

480. opatrzyć (daw.) — zabezpieczyć. [przypis edytorski]

481. osobliwy — tu: osobny. [przypis edytorski]

482. ceklarz (daw.) — pachołek miejski. [przypis edytorski]

483. maszkara (daw.) — maska. [przypis edytorski]

484. kostyra (daw.) — gracz w kości, hazardzista. [przypis edytorski]

485. imać (daw.) — chwytać. [przypis edytorski]

486. postawka — zdrobnienie od „postawa”. [przypis edytorski]

487. imo to (daw.) — prócz tego. [przypis edytorski]

488. igry (daw.) — gry. [przypis edytorski]

489. Bo nie bez przyczyny to powiadają — Cyceron, Paradoxa Stoicorum IV. [przypis edytorski]

490. szafunek — dziś: zarządzanie. [przypis edytorski]

491. zapowiedzieć (daw.) — zabronić. [przypis edytorski]