O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖
Andrzej Frycz Modrzewski, renesansowy pisarz epoki polskiego renesansu, w swoim dziele O poprawie Rzeczypospolitej, podjął się komentarza na temat ówczesnej sytuacji w państwie.
Jego traktat to zbiór rozważań na tematy związane z właściwym funkcjonowaniem państwa, kościoła i edukacji, ze stanowieniem dobrego prawa i przestrzeganiem go, to także refleksje moralno-obyczajowe. Frycz Modrzewski stworzył utopijną wizję państwa opartą na myślach filozofów starożytnych oraz naukach płynących z Biblii; chwalił dobre obyczaje, udzielał porad, a także nie stronił od komentarzy o ironicznym charakterze.
Traktat został wydany po raz pierwszy w krakowskiej Drukarni Łazarzowej w roku 1551. Ze względu na przeprowadzoną przez Frycza Modrzewskiego krytykę zwierzchnictwa papieża nad państwem dzieło było wielokrotnie krytykowane, a w 1557 roku zostało wpisane do Indeksu ksiąg zakazanych.
- Autor: Andrzej Frycz Modrzewski
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Andrzej Frycz Modrzewski
26. snać (daw.) — widocznie, zapewne. [przypis edytorski]
27. materią — dziś popr. forma B.lp: materię (tu w znaczeniu: temat). [przypis edytorski]
28. przystojny — tu: odpowiedni. [przypis edytorski]
29. tknąć się (daw.) — dotyczyć. [przypis edytorski]
30. prace — dziś popr. forma D.lp: pracy. [przypis edytorski]
31. mianować — tu: nazywać a. oznaczać (jak oznacza się np. bydło). [przypis edytorski]
32. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
33. onego ojca, którego jest kłamca — tj. szatana. [przypis edytorski]
34. syniech — dziś popr. forma Msc.lm: synach. [przypis edytorski]
35. w uczciwości (daw.) — w poważaniu. [przypis edytorski]
36. rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]
37. przyrodzenie (daw.) — natura. [przypis edytorski]
38. zbór — tu: zgromadzenie, społeczność. [przypis edytorski]
39. familia — rodzina. [przypis edytorski]
40. czeladź (daw.) — służba. [przypis edytorski]
41. wespołek (daw.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
42. zasię (daw.) — zaś, natomiast. [przypis edytorski]
43. dowcip (daw.) — rozum. [przypis edytorski]
44. sprzyjaźny — dziś: przyjazny. [przypis edytorski]
45. na wszem dobrze wodziło — dziś: we wszystkim dobrze wiodło. [przypis edytorski]
46. członek (daw.) — kończyna, część ciała. [przypis edytorski]
47. nie masz — nie ma (forma bezosobowa czasownika). [przypis edytorski]
48. niewczas (daw.) — niewygoda, przykrość. [przypis edytorski]
49. mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
50. powinny (daw.) — należny. [przypis edytorski]
51. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]
52. jako Arystoteles powiada — Arystoteles, Polityka, ks. I. [przypis edytorski]
53. spółek (daw.) — rzecz wspólna, związek. [przypis edytorski]
54. Marcus Tullius Cicero (106 p.n.e.–43 p.n.e.) — polityk i mówca rzymski, autor dzieł filozoficznych i przynależnych do teorii retoryki. Zasłynął wykryciem i zniszczeniem spisku Katyliny, przeciwnik Marka Antoniusza, umieszczony przez niego na listach proskrypcyjnych i zabity. [przypis edytorski]
55. przezwisko — tu: nazwa. [przypis edytorski]
56. wolej — dziś popr. forma B.lp: woli. [przypis edytorski]
57. czelny (daw.) — tu: przodujący. [przypis edytorski]
58. płochy (daw.) — niestały, niepewny. [przypis edytorski]
59. wespołek (daw.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
60. mówi Mojżesz — 5. Mojż 1, 12. [przypis edytorski]
61. kloba a. kluba (daw.) — porządek, ryzy, miara. [przypis edytorski]
62. właśniej (daw.) — bardziej właściwie. [przypis edytorski]
63. mór — zaraza. [przypis edytorski]
64. zbór (daw.) — zgromadzenie. [przypis edytorski]
65. ukraina — tu: kresy, granica. [przypis edytorski]
66. miasto (daw.) — zamiast [przypis edytorski]
67. Gajusa artykuł — De iustitiae et iure. [przypis edytorski]
68. Cicero powiedział — Rethorica ad Herennium, ks. I; obecnie tego dzieła nie przypisuje się jednak Cyceronowi. [przypis edytorski]
69. Sallustiusz, pisząc o Getułach — Sallustiusz, De Getulis. [przypis edytorski]
70. Liwiusz pisze — Liwiusz, Bellum punicum, ks. 6. [przypis edytorski]
71. omieszkanie (daw.) — zwłoka, opóźnienie. [przypis edytorski]
72. Kwintilian pisze — Kwintylian, De argumentis. [przypis edytorski]
73. Horatius Flaccus tym wierszem łacińskim — Horacy, Pieśni, ks. 4, pieśń 3. [przypis edytorski]
74. warować się — chronić się przed czymś, strzec się czegoś. [przypis edytorski]
75. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
76. dzierżyć (daw.) — trzymać. [przypis edytorski]
77. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
78. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
79. poczytać — uznać. [przypis edytorski]
80. częścią — dziś: po części, częściowo. [przypis edytorski]
81. zabawa (daw.) — zajęcie, zajmowanie się. [przypis edytorski]
82. zawisnąć (daw.) — zależeć. [przypis edytorski]
83. nałóg (daw.) — zwyczaj. [przypis edytorski]
84. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
85. kaźń — kara, zwł. śmierci. [przypis edytorski]
86. niemierny (daw.) — nieumiarkowany, nie zachowujący miary. [przypis edytorski]
87. wszeteczny (daw.) — brzydki a. nierządny. [przypis edytorski]
88. jaśnie (daw.) — jasno, wyraźnie, zrozumiale. [przypis edytorski]
89. mniemanie — opinia. [przypis edytorski]
90. główszczyzna — suma wypłacana przez mordercę rodzinie ofiary. [przypis edytorski]
91. azali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
92. zbytne — dziś popr.: zbytnie. [przypis edytorski]
93. Medea (mit. gr.) — córka króla Kolchidy, pomogła Jazonowi w zdobyciu złotego runa. Uciekła z Grekami, porywając swego brata Absyrta, którego następnie zamordowała i — aby zatrzymać pogoń ojca — wrzucała poćwiartowane zwłoki w morze. [przypis edytorski]
94. wzruszenie serdeczne — uczucie; serdeczny = dotyczący serca. [przypis edytorski]
95. nadzieje — dziś popr. forma D.lp: nadziei. [przypis edytorski]
96. aza (daw.) — czy. [przypis edytorski]
97. basować (daw.) — potakiwać, schlebiać. [przypis edytorski]
98. roście — dziś popr. forma 3.os.lp: rośnie. [przypis edytorski]
99. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
100. zajrzeć (daw.) — zazdrościć. [przypis edytorski]
101. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
102. kczemu (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]
103. ktemu (daw.) — dlatego. [przypis edytorski]
104. przełomion (daw.) — pokonany. [przypis edytorski]
105. miernie (daw.) — w miarę, nie nadmiernie. [przypis edytorski]
106. z przygody — przypadkiem. [przypis edytorski]
107. cnot — dziś popr. forma D.lm: cnót. [przypis edytorski]
108. płonny — jałowy, pozbawiony znaczenia. [przypis edytorski]
109. nikczemny — daw. także: mały, niski. [przypis edytorski]
110. sromocić (daw.) — zawstydzić. [przypis edytorski]
111. nędzy — dziś popr. forma M.lm: nędze. [przypis edytorski]
112. wżdy (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
113. opłonąć (daw.) — ostygnąć. [przypis edytorski]
114. uchichnąć — prawdop. ucichnąć. [przypis edytorski]
115. pospolicie — zwykle. [przypis edytorski]
116. miarkować (daw.) — zmniejszać, ograniczać. [przypis edytorski]
117. zostać się na goli — prawdop.: zostać na placu boju (dosł.: na gołej ziemi). [przypis edytorski]
118. roście — dziś popr. forma 3.os.lp: rośnie. [przypis edytorski]
119. mierność (daw.) — tu: umiejętność zachowania miary. [przypis edytorski]
120. ustawować — tu: ustanawiać. [przypis edytorski]
121. przystojność (daw.) — czynienie tego, co należy. [przypis edytorski]
122. nieustawiczność (daw.) — nietrwałość. [przypis edytorski]
123. napominacz (daw.) — ten, co ostrzega a. krytykuje. [przypis edytorski]
124. niemierny (daw.) — niezachowujący miary. [przypis edytorski]
125. zabawa (daw.) — zajęcie. [przypis edytorski]
126. nałóg — tu: zwyczaj. [przypis edytorski]
127. zbytek (daw.) — nadmiar. [przypis edytorski]
128. baczenie (daw.) — uwaga, ostrożność. [przypis edytorski]
129. wiedzieć (daw.) — tu: znać. [przypis edytorski]
130. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
131. kęs — kawałek, odrobina. [przypis edytorski]
132. przekaza (daw.) — przeszkoda. [przypis edytorski]
133. przyrodzenie (daw.) — natura. [przypis edytorski]
134. przodek (daw.) — pierwszeństwo. [przypis edytorski]
135. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
136. jacy (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
137. piszą — Cyceron, De fato. [przypis edytorski]
138. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]
139. w ewangielskiej historii — Mt 25. [przypis edytorski]
140. podobieństwo (daw.) — porównanie a. przypowieść. [przypis edytorski]
141. Paweł apostoł Tymoteusza swego napomina — 2 Tm 1, 6. [przypis edytorski]
142. zabawa (daw.) — zajęcie a. przebywanie. [przypis edytorski]
143. zwyczaić (daw.) — przyzwyczajać. [przypis edytorski]
144. snać (daw.) — widocznie, zapewne. [przypis edytorski]
145. osławować (daw.) — mówić źle o czymś. [przypis edytorski]
146. zakon Boży — prawo Boże, przykazania. [przypis edytorski]
147. dosyć — dziś: zadość. [przypis edytorski]
148. chociażby na mocy staraniu naszemu zeszło — sens: choćbyśmy się nie dość mocno starali. [przypis edytorski]
149. wżdy (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
150. poruczać (daw.) — powierzać. [przypis edytorski]
151. zabawa (daw.) — zajęcie. [przypis edytorski]
152. stwierdzić (daw.) — umocnić, wzmocnić. [przypis edytorski]
153. szeroce — dziś popr.: szeroko. [przypis edytorski]
154. przemóc (daw.) — tu: przeforsować. [przypis edytorski]
155. mieć nizacz (daw.) — mieć za nic. [przypis edytorski]
156. staniech — dziś popr. forma Msc.lm: stanach. [przypis edytorski]
157. rószczka (daw.) — pęd, gałązka. [przypis edytorski]
158. sfukać (daw.) — skrzyczeć, strofować. [przypis edytorski]
159. rzekł tak do nich — Mk 10, 14. [przypis edytorski]
160. wnijść (daw.) — wejść. [przypis edytorski]
161. od Boga — dziś: przez Boga; por 1 Sam 2 i dalej. [przypis edytorski]
162. jedno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
163. ażaby (daw.) — czy by. [przypis edytorski]
164. karno — tu prawdop.: zaprzęg. [przypis edytorski]
165. wydworny (daw.) — wytworny, wyrafinowany. [przypis edytorski]
166. łacny (daw.) — łatwy. [przypis edytorski]
167. mierność (daw.) — tu: umiarkowanie. [przypis edytorski]
168. dodaszli — jeśli dodasz (czasownik z partykułą pytajną -li). [przypis edytorski]
169. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]
170. ona (daw.) — ta. [przypis edytorski]
171. powieść — tu: powiedzenie. [przypis edytorski]
172. żyw — dziś popr. forma 1.os.lp trybu rozk.: żyj. [przypis edytorski]
173. forytarz (daw.) — poparcie, faworyzowanie. [przypis edytorski]
174. posty — dziś popr. forma N.lm: postami. [przypis edytorski]
175. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
176. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]
177. liczbę roboty ich od nich wybierali — sens: rozliczali ich z pracy. [przypis edytorski]
178. chędogi (daw.) — czysty, porządny. [przypis edytorski]
179. igry (daw.) — zabawa. [przypis edytorski]
180. praca — tu: wysiłek. [przypis edytorski]
181. stwierdzać się (daw.) — wzmacniać się. [przypis edytorski]
182. wszeteczny (daw.) — brzydki a. nierządny. [przypis edytorski]
183. gamracki (daw.) — nierządny. [przypis edytorski]
184. przeciw drugiemu (daw.) — wobec drugiego. [przypis edytorski]
185. dowcip (daw.) — rozum. [przypis edytorski]
186. przyrodzenie (daw.) — natura. [przypis edytorski]
187. bawić (daw.) — zajmować. [przypis edytorski]
188. morderz (daw.) — morderca, zabójca. [przypis edytorski]
189. rad (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
190. bych — dziś popr.: bym. [przypis edytorski]
191. bakałarz (daw.) — nauczyciel. [przypis edytorski]
192.
Uwagi (0)