Darmowe ebooki » Rozprawa » O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Andrzej Frycz Modrzewski



1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63
Idź do strony:
class="annotation" id="annotation-1080">1080. Wspomina Arystoteles starą ustawę Pittakową — Arystoteles Politica 3. [przypis edytorski]

1081. wab — dziś raczej: wabik, przynęta. [przypis edytorski]

1082. Zaiste głos Boży postanowił — 1. Mojż 3, 19. [przypis edytorski]

1083. aby każdy w pracy a pocie chleba pożywał, a kto by nie robił, aby też taki nie jadł — 2. Tes 3, 10. [przypis edytorski]

1084. dowcip (daw.) — rozum. [przypis edytorski]

1085. zajźrzeć (daw.) — zazdrościć. [przypis edytorski]

1086. zabieżeć (daw.) — zapobiec. [przypis edytorski]

1087. Mojżesz...uczynił — 2. Mojż 18, 21. [przypis edytorski]

1088. Jetronową — dziś: Jetrona. [przypis edytorski]

1089. lepak (daw.) — lecz, ale; znowu; zaś, przeciwnie. [przypis edytorski]

1090. sprawca (daw.) — tu: zarządca. [przypis edytorski]

1091. warować — tu: chronić się przed czymś, wystrzegać się czegoś. [przypis edytorski]

1092. paździerze — oddzielone od włókien części suchych łodyg konopi lub lnu. [przypis edytorski]

1093. żażec (daw.) — zapalić. [przypis edytorski]

1094. niech wnet z domu wybieże a ogień obwoływa — sens: niech wybiegnie szybko z domu i ostrzega przed pożarem. [przypis edytorski]

1095. gardłem — tj. śmiercią. [przypis edytorski]

1096. osęk (daw.) — drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]

1097. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]

1098. fasa (daw.) — naczynie drewniane. [przypis edytorski]

1099. naczynie (daw.) — narzędzie. [przypis edytorski]

1100. dzierżyć (daw.) — trzymać. [przypis edytorski]

1101. powinny (daw.) — należny. [przypis edytorski]

1102. omieszkać (daw.) — zrezygnować z czegoś, pominąć coś. [przypis edytorski]

1103. Te niechaj będą prawa o pożodze — nie wspomina tu autor sikawek; znać, że tamtych czasów ta maszyna nie była znajoma; trzeba więc i to byłoby ustanowić po miastach, ażeby każdy w domu miał małych po kilka, do tego wielkie ażeby były przynajmniej na niektórych publiczniejszych miejscach rozstawione i woda blisko dla przygody gotowa; więcej sposobów do gaszenia ognia i strzeżenia się patrz w Bilfeldzie F. 1. c. L. §. 15. 16. 17. e. 9. §. 10. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]

1104. k wierze niepodobny (daw.) — niewiarygodny. [przypis edytorski]

1105. dylacja (z łac.) — odroczenie. [przypis edytorski]

1106. dowodziech — dziś popr. forma Msc.lm: dowodach. [przypis edytorski]

1107. ustawca praw (daw.) — prawodawca, ustawodawca. [przypis edytorski]

1108. na baczeniu (daw.) — na uwadze. [przypis edytorski]

1109. główny (daw.) — (o procesie sądowym) taki, który może się zakończy sprawą śmierci. [przypis edytorski]

1110. rękojemstwo — dziś: rękojmia, poręczenie. [przypis edytorski]

1111. dosyć (daw.) — zadość. [przypis edytorski]

1112. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

1113. rok (daw.) — tu: termin rozprawy sądowej. [przypis edytorski]

1114. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]

1115. przechodzić (daw.) — przewyższać. [przypis edytorski]

1116. ręką czynić (daw.) — pojedynkować się. [przypis edytorski]

1117. radniej (daw.) — raczej. [przypis edytorski]

1118. nielza (daw.) — trudno, nie można. [przypis edytorski]

1119. wiedzieć (daw.) — znać. [przypis edytorski]

1120. ochromienie (daw.) — okaleczenie. [przypis edytorski]

1121. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

1122. taras (daw.) — więzienie. [przypis edytorski]

1123. osiadłość (daw.) — posiadłość, majątek. [przypis edytorski]

1124. imać (daw.) — chwytać. [przypis edytorski]

1125. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

1126. sromota (daw.) — wstyd. [przypis edytorski]

1127. prawować się (daw.) — sądzić się uporczywie. [przypis edytorski]

1128. przekładać (daw.) — przedstawiać, wyjaśniać, ukazywać. [przypis edytorski]

1129. sprzecznik (daw.) — ten, który się nie zgadza, który zaprzecza. [przypis edytorski]

1130. ustawca praw (daw.) — prawodawca, ustawodawca. [przypis edytorski]

1131. skazać (daw.) — powiedzieć. [przypis edytorski]

1132. było ukowano — dziś: było uknute. [przypis edytorski]

1133. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

1134. kwoli (daw.) — ze względu na. [przypis edytorski]

1135. izaliż (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]

1136. inakszy (daw.) — inny. [przypis edytorski]

1137. ana Boga twego będziesz się bać i jemu samemu będziesz służyć, a przez imię jego będziesz przysięgał — 5. Mojż 6, 13. [przypis edytorski]

1138. O sędziach i o sądach — ten rozdział czytając trzeba pamiętać, iż ta książka była pisana przed uregulowaniem należytym sądów i sędziów. Za panowania najjaśniejszego Stanisława Augusta w naszych czasach uregulowanie to najlepsze opisano tak, iż więcej nic żądać nie trzeba, tylko aby osoby do sądzenia wyznaczone sprawiedliwość dopełniały. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]

1139. mierziączka (daw.) — gniew, oburzenie, niechęć. [przypis edytorski]

1140. I dlategoż o Aleksandrze macedońskim powiadają — Plutarch, Aleksander. [przypis edytorski]

1141. jacy (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

1142. areopagici — Areopagitowie byli w Atenach sędziowie od Areopagu ulicy tak nazwani. Areopagus lepak rozumie się z greckiego Marsowa ulica (przypis źródła). [przypis edytorski]

1143. mierziony (daw.) — wzbudzający obrzydzenie. [przypis edytorski]

1144. wybaczyć (daw.) — tu: rozeznać się w czymś. [przypis edytorski]

1145. snadny (daw.) — łatwy. [przypis edytorski]

1146. snać (daw.) — widocznie, zapewne. [przypis edytorski]

1147. wiedzieć (daw.) — tu: znać. [przypis edytorski]

1148. jakmiarz (daw.) — niemal, prawie. [przypis edytorski]

1149. chramać (daw.) — kuleć, utykać. [przypis edytorski]

1150. i ma to być statutem obwarowane — Czego tu autor żąda, obwarowały konstytucje anni 1676 tit: Trybunał koronny. Corrumpens judicem actor [strona korumpująca sędziego — Red.WL] sprawę traci, a corruptus [skorumpowany — Red.WL] od sądu relegowany, incapax [niezdolny — Red.WL] na potem wszelkich funkcyj deklarowany być ma; i konstytucje anni 1699 tit: De corrupto Konstytucja także anni 1726 tit: Ażeby; w której się wyraża: Corruptus judex [skorumpowany sędzia — Red.WL] w. ks. lit. przy wróceniu wziętej korrupcji, cum poena triplicis pensionis delatori adjudicanda, ab activitate in perpetuum et privatione officii, [z karą potrójnej pensji przysądzoną oskarżycielowi [...] i z pozbawieniem urzędu — Red.WL] jakiegożkolwiek ministerii, czyli urzędu, a podaniem onego królowi, czyli województwu pro vacanti [jako wakującego — Red.WL] za upomnieniem się stron in subsequenti judicio [następnym wyrokiem — Red.WL] karany być ma. K. 1726. tit: De corrupto. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]

1151. jako jeden powiedział — Owidiusz, Ars Amatoria. [przypis edytorski]

1152. rzkąc (daw.) — rzekąc, mówiąc. [przypis edytorski]

1153. Rogando cogit, cum rogat potentior. — [łac. Gdy mocniejszy prosi, to prosząc zmusza — Red.WL] [przypis redakcyjny]

1154. Osobliwa ona kaźń etc. — Valerius Maximus De severitate i Carion w kronice. [przypis edytorski]

1155. niewolstwo (daw.) — niewola. [przypis edytorski]

1156. wespołek (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]

1157. jako Paweł powiada — Kor 15, 41. [przypis edytorski]

1158. aza (daw.) — czy. [przypis edytorski]

1159. wyrzezać (daw.) — tu: uciąć. [przypis edytorski]

1160. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

1161. jeśliże — tu: czy. [przypis edytorski]

1162. główne występki — przestępstwa zagrożone karą śmierci. [przypis edytorski]

1163. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]

1164. asesor — urzędnik towarzyszący sędziemu. [przypis edytorski]

1165. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]

1166. znosić (daw., zwykle z „się”) — ustalać (z kimś). [przypis edytorski]

1167. mimo — tu: pomijając. [przypis edytorski]

1168. obżałowanie (daw.) — skarga. [przypis edytorski]

1169. odpór (daw.) — obrona. [przypis edytorski]

1170. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

1171. Godny pamięci jest on sąd Salomona króla izraelskiego wielce mądrego, który był o żywym dziecięciu między dwiema niewiastami uczynił — 1. Król. 3, 25-26. [przypis edytorski]

1172. nasadzać się (daw.) — przygotowywać zasadzkę. [przypis edytorski]

1173. zabieżeć (daw.) — zapobiec. [przypis edytorski]

1174. Salamonów — dziś popr.: Salomona. [przypis edytorski]

1175. liściech — dziś popr. forma Msc.lm: listach. [przypis edytorski]

1176. de praesumptionibus (łac.) — o dowodach. [przypis edytorski]

1177. kauza (daw.) — tu: rozprawa sądowa, proces. [przypis edytorski]

1178. jakmiarz (daw.) — niemal, prawie. [przypis edytorski]

1179. limitacja — ograniczenie. [przypis edytorski]

1180. zawżdy (daw.) — zawsze. [przypis edytorski]

1181. na sądziech — dziś popr. forma Msc.lm: na sądach. [przypis edytorski]

1182. zasię (daw.) — zaś. [przypis edytorski]

1183. oblicznie (daw.) — osobiście. [przypis edytorski]

1184. rozszafować (daw.) — rozdzielić, zarządzić. [przypis edytorski]

1185. zdać — tu: zdjąć z urzędu. [przypis edytorski]

1186. jacy (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

1187. dosyć uczynić — dziś: zadość uczynić. [przypis edytorski]

1188. przewłoka — dziś: zwłoka. [przypis edytorski]

1189. imienie (daw.) — mienie, majątek. [przypis edytorski]

1190. na sejmiech — dziś popr. forma Msc.lm: na sejmach. [przypis edytorski]

1191. Decemviri — byli w Rzymie (acz pierwej w Grecyi) najwyżsi panowie, którzy byli na miejsce konsulów postanowieni; ale ta odmiana nie długo trwała. Zwano je decemviri, że ich 10 było. Tytus Liwiusz Dekady, ks. 3. [przypis redakcyjny]

1192. na sądziech — dziś popr. forma Msc.lm: na sądach. [przypis edytorski]

1193. areopagici — członkowie Aeropagu, czyli najwyższej rady w Atenach, posiadającej również uprawnienia sądownicze. [przypis edytorski]

1194. czeladź (daw.) — służba. [przypis edytorski]

1195. prawy (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

1196. lza (daw.) — można, wolno. [przypis edytorski]

1197. bawić się (daw.) — zajmować się. [przypis edytorski]

1198. doczesny — tu: sprawujący urząd tylko przez określony czas. [przypis edytorski]

1199. zabawiony (daw.) — zajęty. [przypis edytorski]

1200. konsystorz (z łac.) — zebranie, zgromadzenie określonego gremium w celu rozwiązania ważnych spraw. [przypis edytorski]

1201. wota (daw.) — głosy a. opinie. [przypis edytorski]

1202. licho (daw.) — liczba nieparzysta. [przypis edytorski]

1203. cetno (daw.) — liczba parzysta. [przypis edytorski]

1204. asesor — urzędnik towarzyszący sędziemu. [przypis edytorski]

1205. wespółek (daw.) — razem. [przypis edytorski]

1206. dylacja (z łac.) — odroczenie. [przypis edytorski]

1207. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

1208. mierny (daw.) — zachowujący odpowiednią miarę. [przypis edytorski]

1209. podle (daw.) — obok, według. [przypis edytorski]

1210. A ponieważ żaden swym kosztem żołniersko nie służy — 1. Kor 9, 7. [przypis edytorski]

1211. każdy robotnik godzien jest zapłaty swej — Mt 30, 10. [przypis edytorski]

1212. potrzeba (daw.) — to, co potrzebne. [przypis edytorski]

1213. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

1214. dowcip (daw.) — rozum. [przypis edytorski]

1215. przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]

1216. ktemu (daw.) — do tego. [przypis edytorski]

1217. wywiedować się (daw.) — dowiadywać się o czymś. [przypis edytorski]

1218. jeśli — tu: czy. [przypis edytorski]

1219. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]

1220. barzo — dziś popr.: bardzo. [przypis edytorski]

1221. imo (daw.) — mimo, obok, poza, oprócz. [przypis

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63
Idź do strony:

Darmowe książki «O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski (współczesna biblioteka .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz