Panienka z okienka - Deotyma (darmowa biblioteka internetowa TXT) 📖

wykrzyk1322, potem zarzuciła ręce na szyję pani Florze, całowała ją, ściskała bez końca i wpół płacząc, wpół śmiejąc się, mówiła:

— Żyw? Żyw! O moja ty dobrodziko! Czy to tylko prawda? Żyw, ale czy na długo? Czy ta rana go nie zje? Kto to wacpani mówił?

— Ależ cicho, cicho! — przestrzegała tamta, kładąc jej rękę na ustach. — Wszystko ci powiem kolejką, jeno po cichutku, bo tamten stoi na czaciech1323, a to przed nim sekret. Kto mi to mówił? A pan oberszter Zabokrzycki.

— Co? Widziałaś go wacpani?

— A jakoż? Tylo1324 co wychodził ode mnie.

— I on widział pana Kazimierza?

— Widział i bez1325 niego pan Kazimierz kazał się wacpannie kłaniać i prosił na Boga, byś jeno doczekała jego wyzdrowienia, a wszystko jeszcze po staremu się uda.

— Ach, Boże! Boże! Ja jeno się bojam, abym nie zwariowała ze szczęśliwości. Tedy go nie zabili? Ale zawdy poranion okrutnie...

— Medyk powiedział, co za kilka niedziel pan Kazimierz siądzie na koń.

— Ale gdzież on leży? Ach, Jezu, żeby to ja mogła jemu rany opatrować, ziółeczka podawać, jako żonie się godzi! A tu nic, ach, nieszczęście!

— Nie blasfemuj1326, Hedwiga, już zapominasz, jaka to łaska Boska, że on żyw. Owóż teraz powiem rzeczy kolejką. Jak oświtło, a bramy otwarli, tak i puściłam onego utrapionego Maćka, co tej całej biedy narobił...

— To on narobił? I co on zrobił?

— Ano, jak to czysty „maciek”. Za długo by mi gadać. Zgoła musiały my go z Fruzią bez całą noc w domu kryć. Świtem tedy dopadł konia i pojachał, bo chciałam, aby chocia tego biednego trupa ktoś przecie po chrześcijańsku zebrał i pochował, Owóż jedzie, jedzie, a onego trupa nigdzie ani na oczy. Tak dojachał aż do samej Oliwy. Tam dopiero nalazł pana, alić nie w trumnie, jeno w celi oćca Błażeja na czyściutkim łożu. Koło niego oćcowie cystersy i różne panowie oficyjery.

— A skąd oni już się zwiedzieli?

— To były dobre znajomki pana Kazimierza; on ich zaprosił jeszcze wczora do Oliwy na świadków swojego szlubu, a potem na asystencję1327, bo chciał cię z taką eskortą zawieźć do Władysławowa. Oni tedy czekali na was w nocy u zakrystyjana1328. Czekają, czekają, nie widać nikogo. Bierze ich impacjencja1329, wychodzą na drogę, nasłuchują, czy kto nie jedzie. Aż i jedzie, a nawet pędzi, leci. Patrzą: koń pana Kazimierza, ale cóż? Sam, bez jeźdźca leci rozhukany jak wariat. Ledwie go potrafili przyłapać i zaraz pomyśleli, co musiała z wami stać się jakaś fatalność1330. Siedli tedy na koń wszyscy, wzięli chłopów ze somsiedztwa, wzięli też i nosze, co są w klasztornym szpitaliku; jadą tedy ku miastu, a nasłuchują, czy się kto gdzie nie bije, a patrzą, czy gdzie nie ma zwłoków1331. Aż patrzą, a tu na drodze leży pan Kazimierz zastrzelon1332. Im takoż się zdało, że to już na śmierć. A wszelako jak zaczęli go wodą pstrykać, a na noszach układać, tak ten w jęk. Tedy obaczyli, że dusza jeszcze się kołacze. Bez całą drogę to jęczał, to znowu mglał1333, aż rankiem są w Oliwie. A tam właśnie świece na ołtarzu już się palą, a ociec Celestyn kładzie stułę, aby wam dawać szlub. A tu pana młodego wnoszą jakoby na marach1334. Tedy lamentują. Ale ociec Błażej to wielki medyk; ten wziął pana Kazimierza do swojej komórki, a tam jak zaczął obmywać, obmacywać i świdrować, tak i wyjął oną paskudną kulę.

— Co? Wyjął! I ona go tam wewnątrz nie popsowała1335?

— Trocha, wszelako nie na śmierć, bo nie poszła durch1336 bez piersi, jeno jakoś boczkiem, tak co między żebrami gdzieś utknęła. Ociec Błażej powieda, co wszystko w nim całe, jeno się tam trocha krwie natoczyło i boi się jakowejś inflamacji1337, ale powieda, niech jeno chory spokojnie poleży miesiączek abo dwa, to potem pójdzie do szlubu zdrów jak rydz.

— Ach, miesiączek abo dwa! Toż wieki! A jak przyjdzie owa inflamacja?

— E... nie przyjdzie, ale na to, aby nie przyszła, trza choremu — jako mówi ociec Błażej — wielkiego silentium1338 i wesołej myśli. Nie pozwala nawet, aby go ruszono z łoża. My tedy z panem oberszterem uradzili tak, że on ostanie się w klasztorze, ale że to będzie wielki sekret i że będzie poczytan1339 za umarłego. My będziemy po nim płakały i oficyjery będą płakały1340.

— Czemu to ma być sekret?

— Bo jakby pan Schultz wiedział, że on żyw, toby ciebie zamknął nie tu w tej komorze, ale w jakowym lochu abo jeszcze by co tchu sprowadził ministra1341 i jutro przez gwałt cię wziął za żonę.

— Jak to? Więc on jeszcze chce mię za żonę? A toż to człek bez nijakiej hambicji1342. Żeby tak ode mnie kawaler precz uciekał, to ja bym już sto razy powiedziała: „Bierz cię licho!”

— A tak, my takie. Ale u mężczyznów1343 rzecz inaksza. To sobie wacpanna zapamiętaj, że chłop na podwikę1344, jak myśliwiec na zwierzynę; im ona więcej ucieka, tym on łapczywszy na nią. I niekoniecznie dla onej zwierzyny, jeno dla samej wojny. Nieraz widzi się wielkiego pana, ba! i króla, co goni za lichą sarną abo się boryka z niedźwiedziem. Wszak ci jemu nie chodzi o pieczyste ni futro, mógłby posłać swoje strzelce i mieć i to, i to, jeno jemu chodzi o batalię1345 i o wiktorię. Oni wszystkie takie. Nawet i ten twój pan Kazimierz, czyby on się tak palił, gdyby nie miał tyle trudnościów1346? Ale temu dyskursowi1347 dajmy pokój, bo, jako widzę, już u wacpanny znowu płacz bliski. Pogadajmy jeno, co trza robić.

— Tak właśnie. Co ja mam nieszczęśliwa teraz robić?

— Nic, jeno dyplomatyzować1348. Ja będę trzymała pana Schultza w tej perswazji1349, jako wacpanna, straciwszy swego chłopca, dasz się powoli namówić na stateczniejszy związek. Ty tedy opłakuj sobie pana Kazimierza dosyć głośno, aby wierzył, że tamten zabit, a znów nie tak strasznie głośno, aby go irytować. I namyślaj się, i odmyślaj, stukaj w paluszki, jak to zwykle dziewka, co się droży1350 ze swoją personą1351, i tak ciągnij od niedzieli do niedzieli, byle przeczekać.

— Dobrze. A potem co?

— No, potem, jak pan Kazimierz wyzdrowieje, to się pobierzecie.

— Jakim sposobem? Znów uciekać? A nuż się znowu nie uda?

— Oho, ho! Niby to nie ma stu sposobów? Mamy czas do medytacji1352. Nie bój się wacpanna, już moja w tym głowa.

— Złota głowa i złote ręce u wacpani, dobrodziki mojej. Czemże1353 ja to odpłacę?

— A po co płacić? Małoż to dla mnie delicji1354 w cudzych szczęśliwościach? Tedy wszystko będzie dobrze. Jeno teraz mi się wacpanna kapeczkę ogarnij, bo wyglądasz jak półtora nieszczęścia.

— Cóż chcesz wacpani? Jak mnie pan majster w nocy prosto z konia cisnął tu na ziemię, tak i ostałam do tej chwili w czystej desperacji1355.

— Pojrzyj no jeno wacpanna w lusterko, czy ty nie podobna do upiora, co póty krew chlupał, aż cały poczerwieniał?

Panienka zerwała się z kobierca i stanęła przed ośmiokątnym, weneckim zwierciadłem, którego kryształowe ramy świeciły na i ścianie tysiącami gwiazdek.

— Olaboga! — zawołała. — Jakoweż1356 ze mnie straszydło!

Skoczyła do niskiej półki, gdzie migotała srebrna miednica z nalewką1357, zaczęła obmywać twarz i ręce, obmuskiwać roztargane włosy i z tą młodocianą rzutkością, co w jednej chwili przechodzi od bólu do wesela, to podskakiwała, to podśpiewywała, powtarzając:

— Kiej pan Kazimierz żyw, to trzeba być jeszcze do ludzi podobną.

Pani Flora, która siadła tymczasem na krześle, przestrzegała:

— Jeno bez tych przyśpiewków i jubilacji1358; nie przepominaj1359 wacpanna, że pan Kazimierz zabit i że masz po nim płakać.

— A prawda, prawda, trza płakać, acz się już i nie chce. No, a teraz i sukienczynę zwlekę, bo ta krew już mi cuchnie do mdłości. Wiesz wacpani, ten mętlik już się na nic nie zda, chyba na fartuchy dla Miny. Mała szkoda, feralna to była szatka. No, a z tej krezeczki to już jeno strzępki.

— Musiał cię porządnie pan rajca natargać...

— Ojoj, okrutnie! Jużem się dławiła jako ten wisielec. Żeby kreza nie była prysła1360, to byłby mię zadusił na śmierć.

Hedwiga rozpowiadała1361 to wszystko z życiem, wpół ze śmiechem, ale tu nagle syknęła, rękę zacisnęła na piersiach i głos jej znowu zrobił się płaczliwy.

— Matko Najświętsza! A to nieszczęście!

— Co znowu się stało?

— Mój szkaplirz! Mój kochany szkaplirz!

— Zepsował się?

— A jakoż? Pan majster go zepsował. Widno1362 jak ciągnął za krezę, tak i sznurka naderwał i cały szkaplirz rozlazł się w kawałki. Boże mój, co ja tera zrobię?

— Pokaż no wacpanna, może się jeszcze da naprawić? No i cóż tak wielkiego? Rozpłatały się dwie połowiczki. Zeszyjesz je ładnie, nowy sznurek dasz i będzie.

— Tak, ale to już będzie nie ten sam sznurek. A jam zawsze go tak pilnowała jak oka w głowie. Taka wielka świętość! Jedyna rzecz, co mi ostała z dawnych czasów, i to mi zepsowali! O! Patrz wacpani i modlitewka stamtąd się wypsnęła.

To mówiąc, Hedwiga ostrożnie rozwijała zżółkłą, w kilkoro złożoną karteczkę. Jeszcze nie zdążyła całej rozwinąć, gdy drugi papierek wypadł z niej na podłogę.

— A to co? I druga modlitewka? Nigdym nie śmiała rozparać1363 tego ni zaglądać, ale kiedy samo się roztworzyło, toteż obaczę, co w takim szkaplirzu piszą. Ta pierwsza... łacina... to nie dla mnie. A druga?

Mówiąc to, podniosła i rozwinęła drugi papierek.

— Tu coś po naszemu napisano. Co to jest?

I stanąwszy w pasie światła bijącym od okna, przebiegała kilkakrotnie oczami wyblakłe znaki pisma. Podczas tego czytania twarz jej zaczęła się mienić, ręce opadły jak bezwładne, oczy rozwarły się w ogromne koła.

— Jezus Maryja! — zawołała. — Co ja tu znalazłam!

— Co takiego? Co się z wacpanną dzieje?

— Czytaj wacpani... Masz...

Pani Flora wzięła papierek i chcąc głośno przeczytać, już otwierała usta, gdy Hedwiga chwyciła ją za ramię.

— Cicho... cicho... — szepnęła. — Czytaj to jeno dla siebie, aby kto nie posłyszał...

Pani Flora zaczęła wzrokiem przebiegać pismo i wnet i na jej twarzy odmalowało się wielkie wzruszenie. Podniosła ku Hedwidze oczy zdumione i jakby nieśmiałe.

— A to dopiero odkrycie! — rzekła. — Po prostu cudowne.

Hedwiga nagle spoważniała. Zwinęła na powrót ów papierek i nabożnie do ust go przycisnęła.

— Mój Boże! Tylem lat nosiła on szkaplirz i anim wiedziała, co mam!

Potem zapadła w głębokie zamyślenie.

— Powiedz wacpani, co z tym robić?

Pani Flora także się zamyśliła.

— Ja — rzekła po chwili z niejakim wahaniem — żebym tak była wacpanną, tobym tego panu Schultzowi nie pokazowała1364.

— I mnie się toż samo widzi. Żeby tak żyła pani Dorota, o! tobym pokazała, ale tera inaksza rzecz...

— Tak właśnie. On gotów by wacpannie taki skarb zabrać i nie oddać, jeno za twardymi kondycjami, abo i spaliłby onę kartkę, aby na zawdy ostać się jedynym wacpanny seniorem1365.

— Więc tedy co robić? Bo coś trza przecie zrobić. Ja licha dziewczyna i jeszcze we więzieniu, co ja poradzę? Wacpani takoż jeno białogłowa. Tu trza nam człeka łebskiego i przywiązałego1366, co by pojachał, szukał, weryfikował. Ach, żeby pan Kazimierz był przy zdrowiu!...

— Tak, ale nie jest przy zdrowiu i nie zara będzie. A to rzecz pilna, pilniejsza nad wszelakie jensze.

I obie długo zamieniały spojrzenia pełne troski. Nagle Hedwiga uderzyła się ręką po czole.

— Już mam! Ociec Damian! To człek mądry i dla mnie przyjaźliwy1367.

Poproszę go wedle spowiedzi. A potem pokażę mu ten papierek. Jeśli kto pod słońcem, to chyba on poradzi, co tu robić.

— Niebieską inspirację Pan Bóg zesłał wacpannie. Powiem ja panu majstrowi, jak wacpanna w swojej dezolacji1368 chcesz się pokonsolować spowiedzią. Tegoż on chyba nam nie zrekuzuje1369. Ale schowaj wacpanna głęboko ten dokument, boć to nad wszelakie złota i karbunkuły1370.

Hedwiga oddarła kawałek od poszarpanej krezy, włożyła weń płatki szkaplerza i obie karteczki — wszystko sznurkiem obwiązała i, nadziawszy1371 nową suknię, za stanik wsunęła.

Już też i czas naglił. Za drzwiami odzywały się coraz głośniejsze stąpania i chrząkania. Pani Flora zapukała, majster ją wnet wypuścił i zapytał:

— No, cóż tedy?

— Ano cóż? Nieźle mi się pofortuniło1372. Zeszłam1373 ją na podłodze. Wiła się tam jako ten wąż, a szlochała jako bóbr. A teraz już chodzi, oczy otarła, włosy przymusknęła1374, szatki odmieniła, można choć trocha z nią pogadać. Niech się wywzdycha,