Gedali, Żyd schwytany za pożywianie się grochem rosnącym przy drodze, zostaje rozpoznany przez właściciela plonów jako wcześniejszy partner w interesach. Kolejna nowela, w której autorka porusza problematykę żydowską. Jest to motyw bardzo często pojawiający się w twórczości Elizy Orzeszkowej, która starała się pozorne wady przypisywane Żydom przedstawiać jako zalety. Dostrzegała ich trudny los, ale również pracowitość, przedsiębiorczość i poświęcenie. W swoich tekstach starała się skłonić Żydów

Przypowieść filozoficzna osadzona w ostatnich latach republiki rzymskiej. Piękna arystokratka pyta towarzyszących jej pochlebców i pieczeniarzy o istotę szczęścia. Większość późnych opowiadań Orzeszkowej trudno uznać za udane. „Gdzie szczęście?” należy do tych gorszych. Autorka opuszcza bezpieczne terytorium naturalizmu żeby wdać się w quasi-filozoficzne rozważania. Dziś opowieść o rzymskiej arystokratce, która przypadkowo trafia na ludowe święto nie przekona ani wiernością opisów

Obrazek znad Niemna. Spotkane na drodze przestraszone dziecko boi się, że zostanie zjedzone. Ten strach jest echem nieokreślonych wydarzeń z przeszłości. Orzeszkowa kolejny raz wraca nad Niemen ze swoimi opisami natury. Tym razem jednak służy jej ona do przywołania historii. Dziecko przestraszyło się, bo dziadek karmił je przerażającymi opowieściami, i tak jak echo powtarza wypowiedziane słowa — tak ponura historia odezwała się w płaczu dziecka. Eliza Orzeszkowa jest jedną z najważniejszych

Jedna z najbardziej pesymistycznych i przerażających w wymowie powieści Elizy Orzeszkowej. Pasjonująca fabuła i narastające napięcie przywodzą na myśl współczesne najlepsze kryminały. Oto Pietrusia, uboga sierota opiekująca się niewidomą babką, odrzuca zaloty majętnego Stefana Dziurdzi. Pożądanie mężczyzny zamienia się w obsesję. Tymczasem po sześciu latach rozłąki powraca z wojskowej służby Michałko — jedyna miłość dziewczyny. Życie tych dwojga, w szczęściu i zgodzie, wydaje się nie mieć

Jesień. Nad brzegiem Niemna, nieopodal miasteczka, odbywa się pogańska niemal uroczystość — wspólne celebrowanie gigantycznego ogniska. Impreza ta łączy ludzi ponad klasami społecznymi: miejscowa arystokracja czuje się tu u siebie tak samo jak bosonodzy chłopi. Wyrostki skaczą przez ogień, młodzi wracają z lasu niby z grzybobrania (ale bez grzybów), starsi wspominają, że kiedyś ognisko większe było. Radosną atmosferę święta przerywa mrożąca krew w żyłach wiadomość. Czy pożar wioski jeszcze

Skrząca się złośliwością satyra na wyrafinowane i postępowe elity intelektualne, które tracą kontakt z rzeczywistością. Perełka o niezwykłej aktualności. Rzecz w prozie Orzeszkowej o tyle wyjątkowa, że faktycznie zabawna. Autorka chlaszcze wielkomiejską inteligencję ironią subtelną, ale celną. Przypomina przy tym, jak niewiele się w gruncie rzeczy zmienia. Dziś również spieramy się o teorię ewolucji, emocje wywołują feministki (wówczas zwane emancypantkami) i tak samo jak wtedy życie elit

Nowela czołowej polskiej pozytywistki. Pokazuje w niej czytelnikowi, dlaczego działanie na rzecz najuboższych warstw społeczeństwa powinno mieć charakter systemowy, zamiast być pozostawione kaprysom dobrego serca przedstawicieli warstw uprzywilejowanych. Smutna baśń o pracy u podstaw.

Historia życia Chaity — o tym, jak życiowe zakręty doprowadzają człowieka na skraj nędzy i ubóstwa. Bohaterką utworu Daj kwiatek jest stara kobieta, łachmaniarka, która przechadza się ulicami Ongrodu. Chaita, o której mowa w tekście, nie zawsze trudniła się poszukiwaniem szmat. Urodziła się na wsi i jako ładna, młoda dziewczyna została wydana za mąż za ubogiego mężczyznę, którego majątek stanowił wóz i koń. Co sprawiło, że kobieta spędza ostatnie lata swojego życia na ulicy? Dowiecie się z