Kiedy celnik i przemytnik konkurują o rękę jednej i tej samej panny, to wiadomo że mogą z tego wyniknąć kłopoty. Obydwaj zakochani i w miłości zdesperowani — atmosfera z każdym wersem robi się coraz gęstsza. W przygranicznym miasteczku powoli rozgrywa się miłosny dramat, który wkrótce może doprowadzić do prawdziwej tragedii. Na podziały stanowe nakłada się także inny konflikt — bo przemytnik jest tutejszy, a pogranicznik z Podola. Jest więc też dodatkowy konflikt na lini swój–obcy. Opowiadanie

Nimfa spotyka Apolla, a ten oczarowany jej urodą rzuca się na nią ogarnięty miłosnym szałem. Na nic — nimfa zamienia się w krzak wawrzynu. Mit o Dafne w kolejnej interpretacji. Choć Świętochowski zaliczany jest zazwyczaj w szeregi pisarzy pozytywistycznych, to wydany w roku 1897 zbiór Bajki estetycznie należy już do epoki Młodej Polski. Autor daleko odchodzi od społecznych kontekstów czasów teraźniejszych i ostrej krytyki politycznej która cechowała go wcześniej. Zwraca się ku antykowi,

Epidemia cholery z roku 1884 stała się dla Świętochowskiego pretekstem do ostrej krytyki kościoła. Listy wysyłane z trapionego zarazą miasta dokumentują śmierć kolejnych członków rodziny. Kiedy ojciec w obliczu tragedii zwraca się po ratunek do kościoła, to nie otrzymuje żadnej pomocy — ani lekarskiej, ani duchowej. Świętochowski znany był ze swoich antyklerykalnych poglądów, a w tym króciutkim opowiadaniu postanowił — w dość naiwny sposób zresztą — napiętnować religię jako całkowicie bezradną

Pracowita, ale bardzo biedna Żydówka z Kazimierza codziennie toczy batalię o przeżycie trudniąc się drobnym handlem. Wreszcie pojawia się nadzieja na choć odrobinę lepsze życie. Świętochowski wielokrotnie nawoływał do równouprawnienia Żydów mieszkających w Polsce. To krótkie opowiadanie w malowniczy sposób oddaje zarówno fatalną nędzę w jakiej przyszło im żyć, jak też nieprzyjazne im w większości środowisko polskie. Tytułowa Chawa Rubin pomimo swojej pracowitości i słowności nie może liczyć nie

Miłość niemej dziewczyny do kamiennego posągu: ona pozbawiona prawa do mówienia, on uwięziony w swojej bryle. Metaforyczna opowieść o inności i represyjnym społeczeństwie. Choć Świętochowski zaliczany jest zazwyczaj w szeregi pisarzy pozytywistycznych, to wydany w roku 1897 zbiór Bajki estetycznie należy już do epoki Młodej Polski. Autor daleko odchodzi od społecznych kontekstów czasów teraźniejszych i ostrej krytyki politycznej która cechowała go wcześniej. Zwraca się ku antykowi,

Pamiątki Soplicy to zbiór gawęd szlacheckich zebranych przez Henryka Rzewuskiego i publikowanych w latach 1839–1841 w Paryżu i 1844–1845 w Wilnie. Narrator, Seweryn Soplica, cześnik, to typowy szlachcic silnie przywiązujący wagę do szlacheckiego etosu. Stan szlachecki wraz z jego wartościami jest, według gawęd, gwarantem zachowania ładu i porządku w państwie. Soplica opowiada o czasach Konfederacji barskiej i panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Gawędy spisane przez Rzewuskiego