Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
dana,
Połączym; wnuki o tym niech mają staranie!«
Płyniemy morzem zaraz przy Ceraunii314 łanie,
Skąd falą do Italii najbliższa jest droga.
Wtem słońce zaszło, góry ciemność skryła sroga;
Padniem na piach przy fali, stęsknieni do ziemi.
Wyznaczywszy wioślarzy, nad brzegi suchemi
Rzeźwim ciała; — znużonych wnet zmorzy sen skory.
Połowy dróg nie zeszła noc, gnana przez Hory315,
Kiedy pilny Palinur wstał z łoża, najcichsze
Szumy bada, moc pędu rozróżnia we wichrze,
Gwiezdny rój znaczy, w ciche niebiosa rzucony.
Arktura, grupę Hyjad, podwójne Triony
I Oriona, co szafir złocistą skrą bodzie.
Gdy wszystko go o stałej upewni pogodzie,
Da głośny znak z okrętu; my według prawidła
Ruszym w drogę i żagli rozpinamy skrzydła.
Już Zorza316 gwiazdy swymi spłoszyła rozbłyski,
Gdy w dali ciemne wzgórza ujrzym i ląd niski
Italii. Wnet: »Italia!« — pierwszy Achat woła,
Italię krzykiem druhy witają dokoła.
Natenczas ojciec Anchiz wieńczy puchar drogi,
Napełni czystym winem i przyzywa bogi,
W wysokiej stojąc łodzi:
— »Władcy morza i lądów, których ramię sprzęga
Nawałnice — wiatr dobry spuśćcie z widnokręga!«
Żądany wicher zaraz pomyślnie się zerwie,
Port zbliża się, gród błyska poświęcon Minerwie317.
Zwijają druhy żagle, do brzegu okręty
Pędząc. — Nurtem od wschodu port w łuk był wygięty,
U wejścia z szumem fala się tłucze spieniona,
Port kryje się: dwa nad nim skłaniają ramiona
Spiętrzone skały; chram318 też od brzegów ucieka.
Tu pierwszą wróżbę: cztery ujrzałem z daleka
Śnieżne konie, gryzące polnego darń kopca.
Więc Anchiz: »Bój, o ziemio, przynosisz nam obca!
Na bój zbroi się konia, bój wróży to zwierzę;
Lecz również przyuczony koń zaprząg wnet bierze,
Wędzidło znosi, ciągnie wóz kmiotka spokojny,
Znak pokoju!« — Rzekł. Wtedy patronkę my wojny
Palladę czcim, co pierwsza gościną nas darzy —
I kryjąc głowy szatą fryską, u ołtarzy
(Na co nacisk kładł Helen) kadzideł wnet wonie,
Jak rozkaz był, argiwskiej składamy Junonie.
Skoro wszelkie spełnilim śluby, gdy czas nagli,
Naprzeciw wiatru reje obróciwszy żagli,
Rzucamy domy Grajów i niepewne łany.
Stąd Tarent, przez Herkula (jak mówią) stawiany,
Widnieje, gród Lacynii boskiej w chmur pomroce,
Kaulonia i Scylacej319, co łodzie druzgoce.
Już z morza trynakryjskiej Etny widać załom;
Jęk donośny fal słychać, co rwą się ku skałom,
Tłukąc brzeg, wraz i głosy zmieszane bezładnie;
Wrą zatoki, od wirów piach wzburza się na dnie.
Więc ojciec Anchiz: »Patrzcie! Charybda już bliska,
Te rafy Helen, groźne te wieścił urwiska.
Do wioseł, druhy! Razem pochwyćcie za wiosła!«
Jak rzekł, czynią; Palinur, mistrz swego rzemiosła,
Okrętu przód na lewe pierwszy skręci fale:
W lewo wiatrem i wiosły320 pędzimy wytrwale.
Raz w niebo wzdęta topiel podnosi nas wodna,
To w mrok Manów321 miotając, pogrąża aż do dna.
Trzykroć wśród skał szczerbatych głos rafy wydały,
Trzykroć gwiazdy ujrzymy przez rwących pian wały.
Już wiatr ścichnął i słońca promienny blask blednie,
Nie znając dróg, w Cyklopów kraj wpadniem bezwiednie.
Bezpieczny jest od wichrów sam port ich olbrzymi.
Lecz z bliska straszna Etna grzmi z hukiem i dymi.
Niekiedy z niej pod niebo chmura ciężka, smolna,
Ognisty miecąc popiół, podniesie się z wolna,
Rozrzuci kłęby ognia i stropy gwiazd liże;
Czasem skały i głazy strzaskane we wirze
Miota z głębi, law płynnych dobywa wybuchy,
Wrąc na dnie i z jam wnętrznych322 wydając jęk głuchy.
Jest wieść, że Encelada323 spalone wpół ciało
Przez piorun, górą Etny stłoczone zostało
I z dna pieców rozpadłych żar zieje straszliwy.
Gdy znużon na bok drugi się zwali — drżą niwy
Trynakrii całej, niebios krąg chowa się w dymie.
Przez noc tę, skryci w lasach, widziadła olbrzymie
Oglądalim, nie wiedząc, skąd grzmoty w krąg płyną,
Bo ognie gwiazd zagasły i mleczną drożyną
Nie lśnił biegun, lecz niebo ściemniły mgły duże
I księżyc upowiła324 burzliwa noc w chmurze.
Dzień wtóry już z przedranną jutrzenką nastawał
I zorza rozproszyła wilgotnych chmur nawał
Na niebie, kiedy z kniei, w podartej odzieży,
Mąż obcy, dziwnie chudy, znienacka wybieży
I kornie wznosząc dłonie, ku brzegom się poda325.
Spojrzymy: — brud okropny, zarosła w pas broda,
Kolcami spięte łachy — Grek zresztą, pod Troję
W ojczyste niegdyś szyki wysłany na boje.
Ów, skoro strój i bronie Dardanów oczyma
Zlękłymi ujrzy, najpierw z przestrachem krok wstrzyma,
Stając — lecz wnet ku brzegom znów puści się w pędzie
Ze łzawą prośbą: »Niebo niech świadkiem mi będzie,
Niebianie i powietrzny ten przestwór świetlany!
Weźcie, Teukrzy, mnie — wiedźcie w jakiekolwiek łany!
Dość mi!... Wiem: z Danajami płynąłem i na tom
Sprzysiągł się, by zagładę nieść Troi Penatom326:
Za co, jeśli tak wielka jest w czynie mym zbrodnia,
Zarąbcie i w toń morską błędnego przychodnia
Pogrążcie: — jeśli zginę, to z człowieka dłoni!«
Tak rzekł i za kolana nas biorąc, twarz kłoni
Na klęczkach. Więc pytamy: Kto on? Czyje dziecko?
Niech gada, jaki los go obłąkał zdradziecko. —
Sam Anchiz, myśl młodziana skrzepić pragnąc szczerze,
Bez zwłoki mu prawicę poda na przymierze.
Ów w końcu, lęk złożywszy, te rzeczy nam wyzna:
— »Achemenid me miano, wódz — Ulis, ojczyzna
Itaka. Adamastes, mój rodzic, pod Troję
Z biedy (obym ją znosił!) mnie wysłał na boje.
Tu mnie druhy, rzucając tych krain brzeg srogi,
W Cyklopa wielkiej grocie327, nieprzytomni z trwogi,
Opuścili. Dom wewnątrz zbroczon od posoki,
Ogromny, pełen mroków; — sam olbrzym wysoki
Gwiazd sięga (świat od zmory tej chrońcie, bogowie!)
Z wejrzenia już okropny, nieprzystępny w mowie
Wnętrzności żre nieszczęsnych i krew ich ssie ciemną.
Widziałem, jak dwóch moich rodaków przede mną
Rękoma chwyci, schylon wśród jamy, i grzmotnie
O skały, miażdżąc kości, jak krew ich sromotnie
Progi zlała; widziałem, jak ciał ich kawały
Żarł chciwie, ciepłe członki pod zębem mu drżały. —
Nie bezkarnie, gdyż Ulis itacki328, krzywd braci
Pamiętny, pośród ciężkich chwil głowy nie traci.
Skoro bowiem nażarty i zmożon od wina
Na spoczynek w jaskini legnie i kark zgina
Olbrzymi, krew rzygając przez sen i mięsiwo
Zbroczone winem krwawym my, wezwawszy żywo
Wielkich bogów, rzucamy wnet losy i społem
Wpadłszy, oko jedyne ostrym wiercim kołem,
Ogromne, co pod czołem mu sępim się chowa
Jak puklerz argolicki lub tarcza Febowa.
Tak w końcu cienie naszej pomścilim drużyny.
Lecz uchodźcie, nieszczęśni — i od brzegu liny
Zerwijcie!
Bo takich jak Polifem, co w dom ów zadymion
Spędza owce i mleko sam doi z ich wymion,
Stu okropnych Cyklopów wzdłuż krętego brzega
Mieszka i gór wysokich parowy przebiega.
Trzy razy księżyc tarczę wypełnił swą srebrną329,
Jak życie wiodę w borach, gdzie ledwo gąszcz przebrną
Zwierzęta — na Cyklopy spoglądam z urwiska,
Ze drżeniem głos ich słysząc i tupot nóg z bliska.
Nędzny pokarm wśród ciągłych mi dają zatrwożeń
Jagody, tarki twarde i rwanych ziół korzeń.
Śledząc — tę flotę pierwszą, ku wybrzeżom w pędzie
Mknącąm ujrzał330; jej z góry, czyjąkolwiek będzie,
Zdałem się; — dość, żem zdołał potworom ujść skrycie:
Wy raczej, jeśli chcecie, zabierzcie mi życie!«
Ledwo to rzekł, gdy ujrzym, jak na stromej górze
Wśród owiec ciężką stopą kroki stawia duże
Polifem, pasterz, dążąc, gdzie znana zatoka.
Dziw straszny i niezgrabny, ogromny, bez oka;
Odarta z kiści w drodze go wspiera sośnina,
Wełniste owce biegną tuż, rozkosz jedyna
I osłoda niedoli.
Gdy wstąpił na głębinę, gdzie wiry toń mącą,
Z jam oka wybitego krew spłukał płynącą;
Zgrzytając zębem, z jękiem kroczy, gdzie toń modra
Wód pełnych, a nurt jeszcze nie zmoczył mu biodra.
My śpiesznie, wziąwszy z sobą nie bez zasług Greka,
Cichaczem przetniem linę, uchodzim z daleka,
Na wyścigi toń wiosły331 tłukąc bez odwłoki. —
Poczuł i na szmer głosu obrócił swe kroki.
Lecz gdy spostrzegł, że darmo wyciąga dłoń w szale
I nie zdoła tak prędko przez jońskie biec fale,
Podniesie krzyk ogromny, na który w krąg cały
Nurt zadrży, przerażonych ziem wstrząsną się wały
Italskich, ryknie Etna od krętych jam brzega.
Wraz z lasów i gór stromych Cyklopów ród zbiega
Wzburzony, przed przystani stłaczając się progiem.
Widzimy, jak daremnie grożą okiem srogiem
Bracia z Etny, podnosząc w niebo wielkie głowy —
Straszliwy huf332! Tak w górach las sterczy dębowy
Górnymi szczyty, cyprys szyszasty nad granie
Tak wzrasta — Jowiszowi ów święty, ten Dianie.
Przelękłych strach popędza, by jakkolwiek liny
Odwinąć, żaglem wzdętym pędzić przez nurt siny.
Inni rady Helena wspomną, byśmy Scylli
I Charybdy brzeg zgubny z dala okrążyli
Łodziami — najbezpieczniej jest skręcić wstecz żagle.
Wtem od cieśnin Peloru Boreasz wstał nagle,
Słan z nieba; ujść Pantagii333 omijam opoki334
Urwiste, toń Megary335 i Taps niewysoki.
Wskazywał je, wspomniawszy, gdzie jaki brzeg zwisa,
Achemenid, towarzysz biednego Ulissa.
Wprost Sykańskiej zatoki, przed Plemiru knieją
Wilgotną, leży wyspa — z praojców lud zwie ją
Ortygią. Alfej336, głosi wieść, Elidy rzeka,
Pod morzem skrytą drogą tu przybył; dziś ścieka
Twym ujściem, Aretuzo337, w sycylijskie fale.
Na rozkaz — bogów miejsca czcim; stamtąd wytrwale
Okrążam grunt Heloru338 tłusty, pełen bagna;
Stąd na strome Pachinu skały wiatr nas zagna,
Kamaryn339 błyśnie z dala, którego wyroki
Nie dają ruszać; gelski łan widzim szeroki
I gród Geli, co nazwę od rzeki tej bierze.
Akragas340 stromy z dala ukaże swe wieże,
Gród wielki, niegdyś sławną mający stadninę.
Ciebie z wiatrem, Selinie341 palm pełen, opłynę,
Lilibejski omijam bród342, gniazdo raf ślepych.
Stąd Drepanu343 mnie przystań i dzikich skał przepych
Powita. Tu wśród morza, miotan od burz wiela344,
Osłodę trosk i przygód tracę — rodziciela
Anchiza. Próżno ciosy zmyliwszy zabójcze,
Tu rzucasz znużonego, najlepszy mój ojcze!
Ni Helen wróż, choć różnym złem straszył u proga,
Tej klęski mi nie wieścił, ni Celeno sroga! —
Tu kres trudów i błądzeń mych długich nastaje:
Gdym stamtąd odszedł, w wasze bóg zagnał mnie kraje».
Tak ojciec Enej, jeden wśród wszystkich milczenia,
Fata345 niebian, tułaczki swej głosił zdarzenia — —
Umilkł wreszcie i spoczął, skończywszy swe słowa.
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Księga IV
Królowa, ciężką troskę z dawna żywiąc w łonie,
Nie goi lubej rany, ślepym ogniem płonie.
Wysoką cnotę męża i rodu zaszczyty
Rozważa; tkwi lic obraz w dnie serca wyryty
I słowa; troska członkom spoczynku nie daje.
Raz wtóry Feb pochodnią swą rozświecał kraje,
Na niebie mgły wilgotne brzask spędzał poranny,
Gdy wzburzona tak rzecze do siostry swej Anny:
— «Anno, siostro! Bezsenną widziadła mnie straszą.
Jakiż to nowy przybysz w siedzibę wszedł naszą?
Jak dzielną ma postawę, jak nie zna pierś trwogi!
Ja wierzę i nie próżno — że rodzą go bogi.
Ród niski — strach wydaje. Ach! Iluż on smagan