Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
class="stanza-spacer">
Lecz większy i groźniejszy dziw zdołał się sprzysiąc
Na zgon nędznych i z nagła lęk w piersiach nam wznowi.
Laokon, losem wybran kapłan, Neptunowi
Przed ołtarzem wielkiego powalić miał wołu,
Gdy z Tenedu, przez głębie spokojne, pospołu
— Strach wspomnieć! — dwa wężyska olbrzymimi skręty
Burzą morze i suną na brzeg wysunięty.
Wzniesiona ponad nurty pierś i krwawa grzywa
Nad falą świeci, reszta głąb morza przepływa,
Kłębami wijącymi ciężki czyniąc wymach.
Ze szumem nurt się spieni, gniew w obu olbrzymach
Krwawymi bystrych oczu ogniami połyska,
Migoce język, z sykiem liżący skraj pyska.
Pierzchamy, bladzi z lęku; węże niby strzała
W Laokona uderzą i naprzód dwa ciała
Synów jego skrętami oplótłszy dziecięce,
Krępują, biedne członki żrą, miażdżąc w paszczęce;
Potem jego, gdy w pomoc nadbiega z pociskiem,
Chwytają, cielskiem wokół okręcając śliskiem.
Dwakroć brzuch, dwakroć szyję spowiwszy morderczo
Łuskatym grzbietem, łbami jeszcze w górze sterczą!
Ów razem dłońmi przerwać usiłuje węzły,
Ze wstęgami w krwi czarnej i jadzie ugrzęzły,
Razem wrzask rzuca w niebo, słyszany z daleka:
Tak ryczy byk, gdy zranion od ofiar ucieka,
Niepewne z karku śmierci strząsnąwszy narzędzie.
A smoki oba, pełznąc w świątyni głąb, w pędzie
Uciekają, gdzie srogiej Trytonii194 jest wieża,
Pod stopy jej się kryjąc i obwód puklerza.
Więc piersi wszystkich nowy owłada wskróś przestrach:
Głoszą, że pomstę, w boskich zawartą rejestrach,
Za zbrodnię wziął Laokon, iż świętość buńczucznie
Znieważył i w grzbiet konia grzeszną rzucił włócznię.
Wołają, by do miasta wieść dziw i zmyć plamy
Modłami do bogini.
Dzielim mury, warownie miasta otwieramy.
Do dzieła rwą się wszyscy, podkładają kręgi
Pod nogi zwierza, inni karkiem powróz tęgi
Naprężą; sunie w mury machina przeklęta,
Ciężarna bronią. Chłopcy wokół i dziewczęta
Śpiewki nucąc, radośnie trącają powrozy...
Ona wchodzi, w głąb miasta pełznie pełna grozy.
Ojczyzno! Ilium święte! Z wojennego dzieła
Sławne mury Dardanów! Czterykroć stanęła
W bram progu i czterykroć w niej bronie zachrzęsną...
Ze szałem naglim, zdjęci ślepotą nieszczęsną,
I dziw zgubny na święte wciągamy warownie.
Na wróżby usta wtedy otwiera wymownie
Kassandra, z woli boga niesłuchana zawsze195.
My świątyń szczyty w mieście, nędzni, na najłzawsze
Zdani jutro — w zieleni stroim powijadła...
Tymczasem gwiazdy zeszły, noc z morza zapadła,
Ziemię, niebo i zdrady Greków gęstym mrokiem
Spowijając; Teukrowie w milczeniu głębokiem
Spoczną w murach; znużonych sen ciężki owładnie.
A już, w szyk wiążąc statki, Argiwów huf zdradnie
Od Tenedu szedł, w cichej poświacie księżyca
Do znanych dążąc brzegów; wraz płomień rozświeca
Łódź królewską. Zrządzeniem losów bronion rzadkiem
Ukrytych w brzuchu Greków z kryjówki ukradkiem
Puszcza Synon; ci z konia w blask niecony łuną
Wystąpią, raźno z dębu wydrążeń się zsuną:
Tessander, Stenel — wodze i Ulisses srogi,
Spuszczeni liną, Toas, Akamas bez trwogi,
Neoptolem, Machaon, pierwszy w zemście ślepej
Menelaus, i sam zdrady wykonawca Epej196.
Napadną gród, snem zmorzon i winem; straż w bramach
Mordują, przez wyłomy, otwarte na zamach,
Przyjmują druhów wszystkich, szyk łączą zdrad świadom.
Był czas, kiedy sen pierwszy znużonym gromadom
Zaczyna się, najmilszy dar z niebiańskich kwater,
Gdy oto w śnie, przed okiem mym smutny bohater
Hektor stanął, łzy hojne zlewały mu oczy:
Jak ongi, ciągnion wozem; dokoła go broczy
Kurz krwawy, od przekłutych nóg rzemienie biegą.
Ach, jakiż był! Jak bardzo odmienny od tego
Hektora, co w Achilla zbroi wraca żwawy,
Lub fryskie ognie miota na Danajów nawy!
Zmierzwiona broda jego, w krwi skrzepłej kędziory,
Pierś rany kryją, które, staczając bój skory,
Pod murem wziął ojczystym; przez hojnych łez nawał
Ze smutkiem tak do niego jam mówić się zdawał:
»O światło Troi, Teukrów nadziejo jedyna,
Jakaż cię, o Hektorze, wstrzymała kraina?
Skąd idziesz? iż gdy tyle wsiąknęło w walk pole
Krwi bratniej, po tak ciężkim wojsk, miasta mozole,
Znużeni znów cię widzim? Co twarzy świetlany
Odjęło uśmiech? Czemu oglądam te rany?« —
On nic; próżnych mnie pytań nie wstrzyma przewłoką,
Lecz ze dna piersi mężnej westchnąwszy głęboko:
— »Uciekaj — rzekł — bogini synu, z ognia fali!
Wróg dzierży mur, w gruz Troja wyniosła się wali.
Dość ojczyzna ma z Priamem! Gdyby ludzka siła
Zbawić mogła Pergamon, ma dłoń by zbawiła!
Dziś tobie Troja święte powierza penaty197,
Weź je w drogę za druhów, na gród im bogaty
Miejsca szukaj, ogromne przebywając morze!«
Tak rzekł, Westę zabiera, opaski jej boże —
I wieczny ogień niesie od przybytków wnętrza.
Tymczasem w murach wrzawa wre coraz gorętsza
I coraz bardziej z dala, choć między drzew szczyty
Dom Anchiza rodzica w cień chowa się skryty,
Wrzask dobiega, szczęk broni po domach i sadach.
Otrząsnąłem się ze snu, szybko wbiegłem na dach
Najwyższy i tam stojąc, wytężyłem uszy:
Tak gdy wśród szału wichrów w zasiewy pól ruszy
Pożar lub bystra rzeka, ze stromych gór rwąca,
Stłacza pola, plon bujny, trud wołów roztrąca,
Strzaskane ciągnie bory, ze skalnych igliwi
Nieświadom pasterz grzmotom dalekim się dziwi —
Odkryty wtenczas podstęp, Danaów mi zdrada
Wiadoma! Już Dejfoba198 dom wielki w gruz pada
Pod kłębami płomieni, najbliższy już płonie
Ukalegon199, sygejskie jaśnieją z łun tonie200,
Krzyk mężów się rozlega i głuche trąb dźwięki.
Broń w szale beznadziejną porywam do ręki,
Chcę zebrać oddział w bitwę i w zamek z druhami
Wbiec szybko, dzika wściekłość i gniew w sercu gra mi,
Pędząc naprzód — myśl: pięknie lec201 z orężem w ręku!
Wtem Pantus, strzał uszedłszy greckich, pełen lęku
Otriada, kapłan Feba, ocalenia szuka,
Świętości, zbite bogi202 i małego wnuka
Ciągnąc z sobą i pędem biegnąc na wybrzeże:
— »Jak rzeczy stoją, Pancie? Jakie zajmiem wieże?« —
Ledwom rzekł, on odpowie, jęcząc z głębi łona:
— »Ostatni wszedł dzień, doba klęsk nieunikniona
Dardanii: była Troja203, Ilium i bez miary
Chwała Teukrów! Zły Jowisz do Arg wszystkie dary
Odwrócił; Grek płonący gród zajął w uciesze.
Koń-góra, w środku miasta stojąc, zbrojnych rzesze
Wyrzuca, Synon pożar szerzy ponad Troją
Z szyderstwy204, inni w bramach otwartych wszerz stoją,
Tysiące, jakie jeno z Micen przyszły kiedy!
Przesmyków ciasnych ulic inne znów czeredy
Strzegą zbrojnie, żelaza zjeżony rząd błyska,
Ścieśniony, na mord gotów; straż ledwie zamczyska
Przy bramach ślepym bojem swe dłonie mozoli!«
Po tych słowach Otriady i z niebianów woli
Rwę się w płomień i bitwę, gdzie pomsta straszliwa,
Gdzie hałas i wrzask w niebo bijący przyzywa.
W księżyca bladym świetle poznani, tymczasem
Rypej, Epyt waleczny, Hypanis z Dymasem
Kupią się przy mym boku, wraz i Koreb młodzian,
Mygdonides205: on w dniach tych do Troi niespodzian
Wszedłszy, ślepą miłością Kassandry zapłonie
I jako zięć Pryjama stał w Teukrów obronie —
Nieszczęsny, iż swej lubej, wieszczym zdjętej szałem,
Nie słuchał!
Gdy ich w szyku na boje rwących się ujrzałem,
Tak zacznę: »O młodzieńcy, waleczne daremno
Serca, gdyście w bój srogi gotowi biec ze mną
Niezłomnie — jaki rzeczy stan, widzicie sami:
Ze świątyń i ołtarzy, świecących pustkami,
Uszły bóstwa, przez które stał tron nasz i sejmy,
Gród w ogniu! Umierajmy i runąć w bój śmiejmy!
Pobitym ufność jedna: nie żywić nadziei206!...«
To gniew młodzi w szał zmienia. Jak wśród leśnych kniei
We mgle szarej żarłoczne wilki, które sparła
Moc ślepa głodu, w norach zaś ich suche garła
Wyciągają szczenięta — przez strzały, przez wroga
Na pewną śmierć kroczymy, gdzie ściele się droga,
Środkiem miasta; noc mroczna roztacza w krąg cienie...
Kto klęskę onej nocy, kto śmierci zniszczenie
Wypowie albo łzami dorówna zła miary?!
Władnący lat tak wiele — w gruz pada gród stary!
Po drogach, w progach domów i na świątyń stopnie
Rzucone tu i ówdzie, zsiniałe okropnie,
Leżą ciała; i nie sam lud Teukrów w krwi kona:
Raz po raz zwyciężonym moc wraca do łona
I ginie Grek zwycięski; okrutny się ciska
Płacz wszędy, lęk i zgonów licznych widowiska!
Pierwszy z Greków, w pośrodku kolumny wojsk srogiej.
Za bratnie szyki biorąc nas, nadszedł Androgej
Nieświadom i przyjaznym tak słowem zachęci:
— »Śpieszcie męże! Jakimże jesteście dziś zdjęci
Lenistwem! Inni łupią, roznoszą na grzbiecie
Płonący gród; wy z łodzi dopiero idziecie!« —
Rzekł i w mowie, nie słysząc słów pewnych, się zaciął,
Poznał nagle, że w środek wpadł swych nieprzyjaciół:
Wstecz cofnął krok wraz z głosem, zdumiony niezmiernie.
Jak jeśli niespodzianie kto, wchodząc na ciernie,
Zdepce węża, z wielkimi od strachu oczyma
Ucieka, a gad z gniewem grzbiet modrawy wzdyma:
Tak Androgej uchodził, drżąc na całym ciele...
My w gęstwę rot orężnych uderzamy śmiele;
Nieznających miejsc, trwogą owładniętych, społem
Ścielimy: los się z pierwszym sprzymierza mozołem.
Skrzepion w duchu zwycięstwem Koreb wojowniczy
— »O druhy, gdzie nam pierwsza fortuna — zakrzyczy —
Wskakuje ocalenia szlak pewny, bez ujmy
Tam idźmy: zmieńmy tarcze, w Danajów się strójmy
Oznaki; kto u wroga pyta: moc czy zdrada?
Broń dadzą sami!« — Rzekłszy to, szyszak nakłada
Włosisty Androgeja, tarcz o zdobnej blasze
Przywdziewa i miecz grecki do boku przypasze;
Toż Rypej, Dymas, cała młodzieńców mych zgraja
Wesoło czyniąc, w łupy się świeże uzbraja.
Kroczymy wśród Danajów, od bóstw opuszczeni,
I wiele bitew pośród ślepej nocy cieni
Zwodzimy, wielu Greków wpędzamy do piekła:
Część ich pędem na brzegi znajome uciekła
Do łodzi, część zaś w trwodze haniebnej się skłębi
W krąg konia, w znanej brzucha znów kryjąc się głębi.
Niestety! Dłoń wbrew bogom nie zdziała nic sama!
Oto z włosem rozwianym dziewicę Pryjama,
Kassandrę, tłum z Minerwy święconych wlókł stoczy.
Ona próżno wznosiła w niebo skrzące oczy —
Oczy tylko, bo drobne dłonie gniotą pęta!
Nie zniósł Koreb widoku, wnet rozpacz zawzięta
Rzuciła go w sam środek zbrojnych, na zgon ślepy.
Biegniem wszyscy z nim, w gęste wpadając oszczepy:
Tu strzały wpierw z wysokiej wierzchołka świątyni
Tłum naszych nas zasypie i srogą rzeź czyni
Dla zbrój kształtu, widokiem grzyw greckich omamion.
Potem Grecy, gdy dziewkę wyrwalim im z ramion,
Z wrzaskiem gniewnym wkrąg biegną: Ajas pełen chwały,
Dwaj Atrydzi wraz, razem Dolopów huf cały:
Tak z przeciwnych stron wichry, gdy burza rozmota
Ich pęta, rwą w bój raźnie, Zefir obok Nota
I Eura207 zaprząg; trzeszczą lasy w srogim sporze,
Trójzębem wzrusza Nerej208 spienione z dna morze! —
Tamci też, których w mrocznej nocy, pośród cieni
Zdradą płosząc, po mieście gnalim, połączeni
Nadchodzą, pierwsi zmianę włóczni i puklerza
Poznają, głos odmiennym ich brzmieniem uderza.
Wnet tłum stłoczył nas: pierwszy tam Koreb, cios wraży
Z Peneleja209 prawicy wziąwszy u ołtarzy
Pallady, runął; bierze Rypeja śmierć krwawa,
Co prawym był wśród Teukrów i pilnie strzegł prawa:
Inaczej sądzą bogi; — pod druhów padł groty