Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
class="verse">Już lecą głownie, głazy — podaje szał bronie;
Wtem pełen cnót i zasług pojawi się starzec,
Tłum w ciszy słucha, waśni wnet musi się zarzec;
On słowy48 lud owłada, ucisza pierś w szale:
Tak morza grzmot umilknął wszystek, gdy na fale
Spojrzał rodzic; — rumakom pod niebem świetlanem
Puszcza wodze i lotnym pomyka rydwanem.
Zmęczeni Eneadzi49 w najbliższe wybrzeża
Mkną pędem, kędy50 Libia swe łany rozszerza.
Zaciszne jest tam miejsce: ujęciem dwu ramion
Port wyspa tworzy, kędy wód lazur, niesplamion51
Burzą z głębi, zaledwie dreszcz marszczy nieśmiały.
Z dwóch stron razem potężne dwie wznoszą się skały
W niebiosa, pod ich cieniem fal drzemią zwierciadła
Milczące. Lśniąca tęczą barw puszcza usiadła
Nad nimi i gaj, mroków spowity w krąg ciszą.
Z przeciwka grota: stromych urwiska ścian wiszą,
W środku zdrój, ze skał żywych ciosane siedziska,
Dom nimf. Łodzi zwątlonych tu łańcuch się ściska,
Ni krzywym zębem ciężka kotwica zahaczy,
Tu z całej liczby siedem swych łodzi tułaczy
Wciąga Enej. Trojanie, tak bardzo do ziemi
Tęskniący, skaczą w piasek stopami raźnemi,
Na brzegu zmokłe ciała składając w uciesze.
Pierwszy Achat wnet iskrę z krzemienia wykrzesze,
Żar chwyta liśćmi, suche w krąg kładzie paliwa:
Wnet ogień ze zarzewia płomieniem się zrywa.
Nadpsute wodą zboże wynoszą i sprzęty;
Znużeni do cna, pokarm — znów morzu odjęty —
Sposobią się piec ogniem i kruszyć go skałą.
Tymczasem Enej52 wstąpił na górę i całą
Objąwszy okiem przestrzeń, patrzy, czy Anteja53
Lub fryskich łodzi kędy54 nie miota zawieja,
Czy Kapys, Kaik statków wysokich nie żenie55.
Nie dostrzegł naw56; trzy tylko na brzegu jelenie,
Błądzące widzi — z tyłu łań cała gromada;
Długim wieńcem w dolinie tak pasą się stada.
Przystąpił wnet, łuk w dłonie i lotne wziął groty,
Które mu wierny Achat niósł. Pełen ochoty,
Wprzód wodze57, łby rogate niosące wyniośle,
Obala, potem w leśne wtłoczony zarośle,
Strzałami płosząc, pędzi przed sobą tłum hoży58
I nie pierwej ustaje, aż siedem położy
Sztuk wielkich: właśnie tyle, ile łodzi mieli;
Do portu wtedy śpieszy i druhom je dzieli,
Potem wino, którego płynącej gromadzie
W Trynakrii dobry Acest59 ogromne dał kadzie,
Rozdziela i otuchę tak wlewa im w łona:
«O druhy — toć wam znana klęsk fala miniona, —
Znieśliście gorsze, tym też bóg koniec położy!
Wy szał Scylli i rafy podwodnych wydroży
Huczące, wy Cyklopa złość w znojnych walk buncie
Zmogliście — i dziś z serca lęk smutny usuńcie!
I to pewnie przypomnieć kiedyś będzie miło!
Przez mnóstwo przygód, łamiąc tak wiele zdrad siłą,
Do Lacjum dążym, gdzie nam spokojne mieszkanie
Wskazują losy; tam to znów Troja powstanie.
Trwajcie, niech każdy będzie na szczęsny los gotów!»
Tak mówi, lecz sam, pełen najcięższych kłopotów,
Udaje radość w twarzy, ból serca owłada.
Ich zasię łup zajmuje i bliska biesiada:
Ze skóry wnętrzne60 mięsa obnażą ostrożnie,
Część siekają, część pieką drgającą na rożnie,
Inni kubły stawiają, niecą61 płomień żwawy,
A potem krzepią siły — i leżąc wśród trawy,
Starym winem się raczą i tłustych mięs poły62.
Gdy głód ucztą ukoją i sprzątnięto stoły,
Straconych druhów w długiej przypomną rozmowie,
Wśród nadziei i lęku niepewni, czy zdrowie
I życie ocalili, i słyszą ich z dala.
Doli Oronta zbożny Enej się użala,
Amyka opłakuje i Lika los srogi,
Gijasa też z Kloantem, rycerzy bez trwogi.
Już koniec był, gdy Jowisz, śledzący z przestworza
Ziem okrąg, srebrem żagli mieniące się morza,
Wybrzeża i lud mnogi, wśród niebios zatrzyma
Swe kroki i w kraj Libii się wpatrzy oczyma.
Gdy takich trosk nawała pierś ciężko mu tłoczy,
Ze smutkiem, łzami wilżąc nadobne swe oczy,
Rzecze Wenus doń: «Królu, co ludziom na ziemi
I bogom władasz, gromy śląc, prawy wiecznemi!
Jakież to mój Eneasz popełnić mógł zbrodnie
Z Trojany, iż klęsk tyle cierpiącym, niegodnie
Zamknięty został ziemic Italii krąg cały?
Wszak sam to obiecałeś, że z laty, w dniu chwały
Z krwi Teukra — Romy wielcy powstaną mocarze,
Co w morza i ziem wszystkich zawładną obszarze
Potężnie; cóż dziś, ojcze, twe zdanie odmienia?
W upadku smutnym Troi, wśród grozy zniszczenia
Pocieszałam się myślą, że zmienna jest dola!
Dziś tenże los pędzonych przez tylu klęsk pola
Znów ściga. Królu wielki, gdzie koniec mozołu?
Antenor63 wszystkie straże Achiwów pospołu
Mógł zmylić, w illiryjskich mórz odmęt zbiec chmurny,
Tymawa64 nurt, gdzie mają królestwo Liburny,
Okiełzać, gdzie przez dziewięć jam, z wnętrza skaliska,
Ze szumem wzdęte morze przez pola się ciska;
Patawy gród65 on wielki założył w tej stronie
Dla Teukrów, imię nadał ludowi, wbił bronie
Trojańskie i dziś w błogim pokoju spoczywa; —
My, ród twój, których nieba włość czeka szczęśliwa,
Z gniewu jednej66 (wstyd!) łodzie straciwszy wśród fali,
Zdradzeni, od Italii ziem błądzim w oddali.
Takąż cześć ma nabożność? Tak tron nam stanowisz?»
Rodzic ludzi i bogów, uśmiechnął się Jowisz;
Z licem, przed którym burzy moc pierzcha wichrowa,
Całuje córę, potem w te ozwie się słowa:
«Rzuć bojaźń, Cyterejko67: trwa dla cię niezmienna
Fortuna; gród zobaczysz obiecan i lenna
Lawinium, Eneasza w gwiazd górną krainę
Wprowadzisz; raz danego ci słowa nie minę.
Dziś bowiem, gdy cię troska dręczy nadzwyczajnie,
Szeroko przyszłych losów odsłonię ci tajnie:
Bój będzie wieść Italia wielki, praw nieświadom
Lud zwalczy68, ład i grody da wiejskim gromadom;
Gdy lat trzy władać będzie nad Lacjum krainą,
Gdy od klęski Rutulów trzy zimy przeminą,
Dziecię Askań, dziś Julem zwany, Askań młody
(Ilem był, kiedy Ilium stało między grody69),
W rządach swoich lat długich wypełni trzydzieści,
Przeniesie tron z Lawinium i w Albie pomieści,
Zwanej Długą, potężnie wzmacniając ją wały70.
Na trzysta lat tam pełnych odzierży71 tron chwały
Hektora ród, aż Ilia, kapłanka-królowa72,
Poczętych z Marsa dwoje bliźniątek73 wychowa.
Wilczycy płowej skórą odzian, karmicielki,
Zawładnie Romul ludem, założy gród wielki,
Swym mianem zwąc go: Romy marsową osadę.
Ich władztwu granic w ziemi i w czasie nie kładę:
Bezkresne mają berło — i Juno gniewliwa,
Co morze, ziemię, niebo dziś waśnią rozrywa,
Myśl w lepsze mieniąc74, ze mną wraz świata mocarzy,
Togami strojnych Rzymian, swą łaską obdarzy.
Tak los chce. Assaraka potężny dom75, z laty76,
Kraj Ftyji i Miceny, gród w sławę bogaty
Podbije — ziemia Argos mu skłoni się sama77.
Z pięknego rodu Trojan świat ujrzy Cezara
Co sławą w gwiazdy, państwa krańcami w olbrzymie
Sięgnie morza, od Jula wielkiego ma imię
Tego ty z łupem Wschodu do niebiańskich zacisz
Bez trosk przyjmiesz, czcią boską i śluby zbogacisz.
Złagodzą się zwyczaje, ustaną w krąg wojny,
A siwa Wierność78 z Westą79, z Remusem dostojny
Da Kwiryn80 prawa; srogie żelaznym łańcuchem
Wrzeciądze zawrą Wojen81: w pomroczu ich głuchem,
Na broni, ze skutymi stu więzy rękoma
Na plecach, krwawą paszczą Złość ryknie łakoma».
Tak rzekł i syna Mai82 z górnego śle nieba,
By Teukrów — gród Kartagi nowy i jej gleba
Przyjęły, by im Dydo, losów nieznająca,
Nie broniła ziem. Szybko ów skrzydły83 roztrąca
Powietrze i w libijskiej wnet staje krainie.
Rozkazy spełnia; Penom ze serca złość ginie,
Jak bóg chce; nade wszystko życzliwa królowa
Dla Teukrów myśl łaskawą i szczerą chęć chowa.
Pobożny84 Enej, nocą wiele ważąc w duszy,
Gdy błysnął ranek miły, wnet w drogę wyruszy:
W jakie strony go zniosła fala, wichrem wzdęta,
Jaki lud w nich (bo pustkę widzi) i zwierzęta,
Chce zbadać, aby druhom to odnieść do łodzi.
Pod wklęsłą skałę statki, pod leśny gąszcz wwodzi85,
Gdzie drzewa mrok igliwiem rzucają bogatem
Posępny; z jednym tylko sam rusza Achatem,
Dwa w dłoni z ciężkim grotem wtrząsając oszczepy.
Doń matka wyszła przeciw, przez lasu gąszcz ślepy:
Twarz i szaty ma dziewy, w jej ręku broń lśni się
Spartanki lub Harpalki86, co konie w Treisie
Prześciga i nad Hebru87 bystrzejsza jest fale;
Łuk składny z barków na dół zwiesiła niedbale,
Wiatr unosi jej włosy, nagie jej kolana,
A lekka poła szaty węzłem przewiązana.
Pierwsza ich: «O młodzieńcy — spyta — czyście może
Błądzących sióstr mych kędy88 nie spotkali w borze?
Kołczan noszą, odzieżą ich rysia, pstra skóra —
Może z krzykiem w odyńca trop gnała tu która?»
Tak Wenus; zaś syn rzecze: «W pustkowiu tem głuchem
Nie wzięlim89 wieści o nich ni okiem, ni uchem.
Jak zwać cię, dziewczę? Ziemskiej daleko królewnie
Do twoich lic i głosu; bogini tyś pewnie,
Siostrzyca Feba90 albo z plemienia nimf jedna!
Kimkolwiek jesteś, witaj i dobądź nas ze dna
Mozołów; pośród jakich tu błądzim niw? Powiedz!
Nie znając miejsc ni ludzi, w ten dziki manowiec
Zabrnęlim91, gniewem wichru i wzdętych fal gnani.
Obiaty92 za to hojne złożymy ci w dani».
Na to Wenus: «Nie godnam ja żadnej obiaty.
Jest zwyczaj dziewic Tyru nieść kołczan bogaty
I górnie93 purpurowym koturnem kryć goleń.
Punickie widzisz państwo, gród Tyru pokoleń
Libijskich, Agenora94 wojowie w nim dzicy
Nad grodem Dydo włada, co z Tyru stolicy
Przed bratem uszła. Długa zawiłość jest w sprawie,
Więc główne jeno rysy jej krzywdy wyjawię:
Małżonkiem jej był Sychej, najbogatszy w łany
Wśród Penów i przez biedną wielce miłowany.
Jemu to nietkniętą z wróżbami pierwszemi95
Dał rodziciel. Lecz królem wśród tyryjskiej ziemi
Pigmalion96 był, nad innych wylany na zbrodnie97;
Między nimi gniew wybuchł. Okrutnik niegodnie
Niebacznego98 Sycheja przed ołtarza drewny99
Dla żądzy złota zabił żelazem — i pewny
Miłości siostry, długo ukrywał rzecz przed nią,
Łudząc smutną ze sztuką100 iście niepoślednią101.
Niepogrzebion mąż przecież jej zjawił się we śnie:
Twarz bladą w dziwny sposób podnosząc boleśnie,
Okropny ołtarz, piersi przebite żelazem
Odsłania, tajną zbrodnię objaśnia jej razem,
Potem radzi uciekać i rzucić swe łany,
Na podróż zaś dobywa ze ziemi nieznany
Skarb stary, wielkie srebra i złota brzemiona.
Z druhami podróż Dydo gotuje strwożona.
Wnet ci, których gniew srogi do tyrana bodzie
Lub lęk pędzi, zebrani, porywają łodzie,
Znoszą skarby: skąpego Pigmaliona złoto
Płynie morzem. Kobieta przewodzi nad flotą.
Przybyli wreszcie w miejsce, gdzie wzgórza stok nagi
Mur wieńczy dziś, potężny gród nowej Kartagi;
Kupiwszy ziemi tyle, ile się zamyka —
Byrsą102 zwą ją stąd — skórą rozesłaną z byka...
Lecz wy skąd? Z jakiej wreszcie przyszliście tu niwy?
I jaką drogą?» — Na jej zapytań głos tkliwy,
Wzdychając ciężko, z piersi te rzucił on słowa:
«Bogini, jeśli słuchać mnie będziesz gotowa,
To zanim wszystkie nasze wyliczę mozoły,
Wprzód wieczór w niebie zgasi dnia uśmiech wesoły:
My z Troi starej; doszło cię może z oddali
To miano; długo gnanych po różnych mórz fali
Przypadkiem wicher w Libię nas rzucił, zły srodze:
Jam zbożny Enej: bogi wyrwane pożodze
Na flocie wiozę, sława ma niebios dosięga.
Italii szukam, kędy z Jowisza potęga103
Mojego rodu. Z Frygii dwadzieścia jam łodzi
W nurt spychał, a bogini im, matka, przewodzi;
Z tych siedem Eur104 zostawił, zbitych przez bałwany,
Ja, nędzarz, wśród puszcz Libii tułam się nieznany,
Z Europy, z Azji wygnan...» Więcej Wenus tkliwa
Nie zniosła i tak skargę mu gorzką przerywa:
«Ktośkolwiek jest, nie wierzę, byś bogom niemiły