Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
mroków jarze
Stawiamy stoły, ogień kładziem na ołtarze.
Znów z drugiej strony nieba, z jam ślepych wypadło
Ich stado, z wrzaskiem szpony krzywymi rwie jadło,
Kala paszczą. Natenczas mieczem w srogą zgraję
Uderzyć każę druhom i bój jej wydaję.
Pełnią rozkaz — i miecze, w bujne skryte zioła,
Sposobią, tarcze również chowają dokoła.
Skoro więc łomot wzniecą, wśród krętych wybrzeży
Zlatując, ze strażnicy wnet Mizen uderzy
W spiż pusty; zaraz druhy w bój nowy wypadną,
Chcąc stalą ptaków morskich czerń skrwawić szkaradną
Lecz miecz ran im nie zada, w piórach traci siły
Żelazo: zaczem szybko w niebiosa się wzbiły,
Zostawiając wpół zżarty łup i szpetne piętna.
Na wysokim urwisku jedna, wieszczka smutna,
Celeno siadła, z piersi głos miecąc nam taki:
— »Bój jeszcze za rzeź wołów, za ległe cielaki,
Laomenidzi! Bój w te wnosicie krainy?
Z ziem własnych wygnać chcecie harpije bez winy?
Słuchajcież wróżb i z waszą poznajcie się dolą:
Co Febowi sam Jowisz, mnie Febus Apollo
Objawił — ja wam, z Furyj największa, odsłonię:
Dążycie do Italii z wiatrem, przez mórz tonie —
Osiągnięcie ją, w próg jej wstąpicie przystani,
Lecz nie wpierw murem miasto zamkniecie znękani,
Aż głód was srogi zmusi za rzezie bydlęce
Nadżarte stoły łupać w wyschniętej paszczęce!« —
Tak rzekła i w przestworza skrzydłami uderzy.
Strach zimny nagle w żyłach mej dzielnej młodzieży
Krew zetnie, śmiałość sercom zupełnie odejmie;
Nie chcą walczyć, lecz kornie myślą o rozejmie,
Bądź bóstwa to, bądź ptactwo srogie, co z mórz zbiega
Zaś ojciec Anchiz, ręce podnosząc od brzega,
Przyzywa bogów wielkich i kadzidła pali:
— »Odwróćcie groźbę, bogi, wyrwijcie z klęsk fali!
Darzcie łaską nas!« — Powróz wnet z brzegu ugrzęzły
Rwać każe, lin splątanych rozmotać znów węzły.
Naprężą druhy żagle, nurt skłębią pian koła:
Płyniemy, kędy wicher i sternik nas woła.
Już sponad fal Zacyntu podniosą się gaje,
Już Dulich, Samos, Nerit wyniosła powstaje,
Mijamy brzeg Itaki, gdzie wiele skał zwisa,
Kraj Laerta, wrogiego klniem ziemię Ulissa.
Wnet Leukate, w chmur wieńcu wznosząca się z dolin
I groźny się dla majtków odsłania Apollin274. —
Tam, pod mały gród zastęp nasz znużon podchodzi.
Kotwica z dzioba spada, brzeg wieńczy rząd łodzi.
Dobiwszy więc do lądu nad wszelkie nadzieje,
Czcim Jowisza, kadzidło z ołtarzy zatleje.
Na wybrzeżu iliackie wznawiamy igrzyska:
Wśród zapasów ojczystych oliwa rozpryska
Z ciał nagich druhów — piersi ich krzepi wesele,
Że wśród wroga miast greckich minęlim tak wiele.
Tymczasem słońce kończy wielką drogę roczną
I zimne Akwilony nasrażać toń poczną.
Spiżową, wklęsłą tarczę wnet, sprzęt Abantowy,
W podwojach wieszam, tymi skreślając rzecz słowy:
»Eneasz — zwycięskiego łup składa tu wroga«.
Każę port rzucić — ławy zasiada załoga,
W zawody druhy morskie bałwany tną wiosłem.
Wnet miniem kraj Feaków275 z zamczyskiem wyniosłem.
Epiru276 brzeg okrążym, w port płynąc bez zwłoki
Chaoński277, pod Butrota gród dotrzem wysoki.
Tu wieść słyszym, co trudną do wiary się wyda,
Iż miastom Grajów Helen278 władnie279, Pryjamida,
Co żonę wziął Pyrrusa i berło za wiano
I tak znów Andromachę280 ziomkowi oddano.
Zdumiałem się, pierś dziwna mi chęć rozpłomienia
Wypytać męża, poznać tak wielkie zdarzenia;
Biegnę, łodzie rzucając i portu brzeg siny.
Przed miastem właśnie ucztę i smutne daniny
Nad nowym Symoentem281, wśród gaju, zbolała
Andromacha popiołom i Cieniom składała
Przed mogiłą Hektora pustą, strojną w darnie,
I dwoma ołtarzami, gdzie z płaczem się garnie.
Gdy spostrzegła, że w zbroi trojańskiej nadchodzę,
Biedna, zjawy wielkimi przerażona srodze,
Drętwieje na ten widok i stoczy się blada
Na ziemię — aż po czasie długim tak powiada:
— »Tweż to lice? Prawdziwyż przychodzi to goniec,
Syn bogini? Ty żyjesz? Lub jeśli na koniec
Umarłeś, gdzie jest Hektor?« — Zalała się łzami,
Napełniając gaj krzykiem; boleść ledwo da mi
Coś rzec do nieprzytomnej, aż urwane słowa
Zmieszan rzucę: — »Tak, żyję, zła dola mnie chowa;
Nie wątp, bo prawdę widzisz...
Jakaż dola cię, wziętą takiemu mężowi,
Spotyka? Czy los godnie nagrodził stan wdowi?
Hektora Andromacho, Pyrrusa żeś żoną?« —
Na to cicho tak z twarzą odrzecze spuszczoną:
— »O, szczęsna przed innymi Pryjama dziewica282,
Co pod Troją, przy stosie, nie rumieniąc lica
Paść mogła, którą z działów wyrwała moc boża,
I branka — pana swego nie tknęła się łoża! —
Gdy gród spłonął, po morzach różnych przez mus twardy
Pędzona, od Pyrrusa wielem zniosła wzgardy,
W niewoli rodząc283; potem, gdy jego Hermione284,
Wnuczka Ledy, uwiodła i wziął ją za żonę,
Mnie, brankę, w moc Helena oddał, niewolnika.
Ale Orest, którego wskróś miłość przenika
Narzeczonej i Furia biczykiem gna wrażem,
Zabija niebacznego przed ojców ołtarzem.
Z Pyrrusa śmiercią, z dzierżaw jego Helenowi
Część dano, który nazwę Chaonii stanowi
Swej ziemi (od Chaona285 z niw Troi, dosłownie);
Nadto Pergam iliacką tu stawia warownię.
Lecz ciebie jakie wichry i dola przyniosła?
Kto z bogów nieświadome dróg kierował wiosła?
Cóż syn Askań? Czy żyje dotychczas dziecina?
Którego ci już Troja...
Czy zawsze z troską matkę straconą wspomina?
Czy do czynów rycerskich, cnót sławnych wśród ludzi
Ojciec Enej i Hektor wuj żądzę w nim budzi?«
Tak mówiąc, długo lała łzy próżne, gdy z kwater
Grodowych nadszedł Helen Priamida286, bohater,
Otoczon licznym gronem dworzan i czeladzi.
Poznał swoich i wesół za progi prowadzi,
Łzą hojną każde słowo zraszając rozmowy.
Podążam: małą Troję, Pergamu mur nowy
Poznaję, Ksantu strugę wśród wyschniętych koryt
I Skajskiej bramy ścisnę brzeg, bruzdami poryt.
Nie mniejszych uciech w mieście trojańska młódź zazna:
W krużgankach wielkich króla łaskawość przyjazna
Gości ich; wśród sal złote spełniają puchary
Na cześć Bakcha i winem się; raczą bez miary.
Zbiegł jeden dzień i drugi białe płótna żagli
Wydyma wiatr z południa i w drogę nas nagli;
Natenczas wieszczka287 słowy takimi zagadnę:
— »Synu Troi, wróżbito, co Feba znasz władne
Wyrocznie, trójnóg, Klaru288 laur, srebrnych gwiazd mowy,
Głos ptaków oraz skrzydeł ich szelest wichrowy —
Powiedz mi — bowiem szczęsne wróżby do tej chwili
I wszyscy mi niebianie znakami radzili
Do Italii iść, szukać odległej jej ziemi;
Celeno jedna nowy słowami strasznemi
Głosi wyrok i smutne zwiastuje mi szkody,
Szpetny głód; — jakiej najpierw mam strzec się przygody?
Jak przemogę trud, który śle dola tak łzawa?« —
Helen, bijąc wprzód woły289, jak święte chcą prawa,
O pokój błaga bogów, przepaski odpina
Z poświęconej swej głowy, w progi Apollina
Mnie, drżącego, swą ręką wiedzie bez odwłoki
I z boskich ust te kapłan mi głosi wyroki:
— »Bogini synu — widzę bowiem, że opieka
Bóstw większych wśród fal morza cię wiedzie z daleka;
Tak losem rządzi Jowisz, tak prawa chcą boże:
Nieco z wielu ci rzeczy — byś pewniej przez morze
Mógł płynąć, gdzie Auzonia wam przystań stanowi —
Odsłonię słowy290; więcej wiedzieć Helenowi
Bronią Parki291, Saturna córa głosić nie da.
Naprzód za bliską przez cię uważana scheda292
Italii, wraz z portami, gdzie płyniesz nieświadom,
Daleka jest, wstęp do niej licznym podległ zdradom.
We fali wprzód Trynakrii293 zgiąć muszą się wiosła,
Toń auzońska okręty potem będzie niosła; —
Jezioro piekieł294, Cyrki wyspę295 wraz ze swemi
Ujrzysz, nim zdołasz stawić gród w bezpiecznej ziemi.
Dam znaki — ty je z sobą w kraj zabierz daleki:
Gdy przyjdziesz zatroskany nad skrytej toń rzeki,
Pod dębami, na brzegu, gdzie wiry nurt mącą,
Maciorę ujrzysz wielką, na ziemi leżącą,
U wymion głów trzydzieści, białych jak ich matka:
Tam miejsce miastu będzie, kres trudów ostatka.
Jedzenia stołów również przyszłego się nie bój:
Los drogę znajdzie, Febus powiedzie na przebój.
Te zaś ziemie, tych brzegów Italii krawędzie,
Które blisko nas tłucze burzliwy nurt wszędzie,
Omijaj: wszystkie grody źli dzierżą tam Grecy:
Tam Lokrzy narycyjscy296 mur wznieśli fortecy,
Żołnierzem salentyński297 łan bujny tam zbroi
Lyktejski Idomenej; tam wodza z Melboi,
Filoktela, Petelia298 mur wspiera na skale.
Gdy nawet flota twoja przepłynie już fale
I na brzegu dziękczynne ołtarze zapłoną,
Pamiętaj purpurową włos zakryć osłoną,
By pośród świętych ofiar jaka świętokradzka
Twarz wroga nie zmąciła wróżb twoich znienacka;
Ten i ty, i druhowie chowajcie obyczaj,
W ten obrządek i wnuków twych powtajemniczaj.
Gdy cię zaś ku Sycylii, przez morza powierzchnie
Wiatr rzuci i zapora Peloru299 w dal pierzchnie,
Na lewo ląd i morze okrążaj z oddali
Wielkim łukiem, brzeg prawy miń i nurty fali.
Te miejsca niegdyś wskutek wielkiego wstrząśnienia
(Tak bardzo długość czasów ziemicy kształt zmienia)
Rozpadły się, wieść niesie, choć wprzód się wiązały
W ląd jeden; z mocą wtargnął fal nurt rozszalały,
Sycylię od Hesperii oddarł300, grody ziemi
I pola cieśninami dzieląc burzliwemi.
Scylla prawy brzeg, lewy zaś Charybda dzika
Zasiada: z dna otchłani po trzykroć połyka
Rozdarte wirem fale i znów, wzdąwszy płuca,
Na przemian je z paszczęki pod gwiazdy wyrzuca.
Zaś Scyllę ciemnych jaskiń zakrywa głąb ślepy,
Z nich łeb jawi, okręty w skał ciągnąc wertepy.
Z przodu ludzką twarz, pierś ma piękną jak dziewczyna
W pół ciała — wieloryba kadłub, a delfina
Ogony, brzuch obwisły srogiego wilczyska.
Lepiej ci brzeg Trynakrii, co z dala rozbłyska,
I Pachin301 minąć w pędzie, choć bieg się załamie,
Niźli Scyllę potworną choć raz w wielkiej jamie
Ujrzeć i psimi głosy szczekające skały.
Prócz tego, jeśli na coś Helena się zdały
Wieszcze słowa, gdy prawdę mu głosi Apollin,
Jedenć synu bogini do prędszych wyzwolin
Wskażę sposób302 i dwakroć go jeszcze przypomnę:
Junony bóstwo najpierw czcij w modłach ogromne,
Junonie śluby składaj, tej możnej władczyni
Ślij hojny dar — zwycięzcą cię ona uczyni —
I dotrzesz do Italii z Trynakrii wybrzeży.
Stąd gdy zajdziesz, gdzie sławny Kumai gród303 leży,
Szumiący bór i święte jezioro w Awernie304,
Obłędną wieszczkę305 ujrzysz w jaskini, co wiernie
Losy głosi, na liściach spisując wyrocznie.
Cokolwiek tak napisze dziewica, niezwłocznie
Pod liczbą kładzie306, w skalne chowając załomy:
Stos wróżb onych w porządku leży nieruchomy.
Lecz skoro jeno wpadnie wiatr w lekkim przeświście
Przez drzwi groty i wiotkie zmieszają się liście,
Nie chwyta wśród jam skalnych niesionych w lot rączy
Nie składa ich na nowo i wierszy nie łączy:
Lud wracać musi z niczym, klnąc grotę Sybilli. —
Ty nie dbaj o odwłokę, choć będą naglili
Towarzysze, choć żagle okrętów twych z mocą
Przez wiatr wzdęte, pomyślnym szumem załopocą,
Do wieszczki idź i błagaj o boże wyrocznie:
Niezmuszona niech wróżby swe głosić rozpocznie.
Italii ludy tobie wnet i przyszłe wojny
Ona wskaże, jak mijać lub znosić trud znojny,
Pouczy — i uczczona, pomyślną da drogę.
To jest, o czym ja przestrzec słowami cię mogę:
Płyń więc, czyny wielkimi pod niebo wznieś Troję«.
Gdy tak wieszczek przyjaźnie mi rady dał swoje,