Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
Gijas. — Wtem oto spostrzega
Kloanta, jak nastaje tuż, bliżej od brzega.
Ów między łódź Gijasa a grzmiące urwiska
W lewo gna krótszym łukiem, wyprzedza go z bliska
Nagle, metę okrąża i bezpiecznej fali
Dobiega. — Wtedy młodzian srodze się rozżali,
Łzy zroszą mu policzki; wnet niepostrzeżenie,
Nie bacząc na swą godność i druhów zbawienie,
Na głowę w toń Meneta z wysokiej pchnie łodzi,
Sam zasię rząd obejmie, do rudla podchodzi
I zachęca wioślarzy, ster kręcąc do brzega.
Tymczasem paszczy wodnej ledwo się wybiega
Menet, w szacie płynący mokrej, już niemłody; —
Dosięgnął skały suchej i dobył się z wody.
Śmiali się Teukrzy, widząc, jak spadł, jak się rzuca
Płynąc — i jak wypluwa słoną wodę z płuca.
Zaraz Serga i Mnesta otucha ożywi,
Że Gijasa w odwłoce zwyciężą szczęśliwi.
Naprzód Serg się wysadzi i do skały zbliża,
Lecz nie o całą długość jego nawa chyża
Wyprzedza: część jej dziobem prze «Prysta» zuchwale.
W pośrodku łodzi Mnestej druhów, krzycząc w szale,
Zachęca: «Nuże teraz! Chwytajcie za wiosła,
Hektora druhy, których, gdy Troja wyniosła
Padła, na towarzyszy mej drogi wybrałem.
Dziś wskrzeście ducha, który was pod Syrtów wałem
Gotulskich, przez wód jońskich i Malei fale
Prowadził. Pierwszej palmy nie żądam już wcale,
Chociaż, o!... Lecz niech biorą, którym Neptun szczęści —
Ostatnim być ohyda! Zwyciężcie choć w części,
Odwróćcie hańbę, druhy!» — Ich zapał wraz chwyta,
Tężą dłoń, grzmi od razów łódź spiżem pobita,
Ląd ucieka, z ust wyschłych szybki oddech zionie,
Strugą zewsząd pot spływa w szumiących fal tonie.
Przypadek sam dał mężom żądanej wian chwały,
Bo kiedy Serg gorący łódź skręca na skały
Krótszym łukiem, bezpieczne porzuciwszy głębie,
Nieszczęsny na sterczących raf ugrzęznął zrębie.
Jęknęły skały, w ostrych głazach pękły wiosła,
Ugrzęzła nawa, przodem nad fale się wzniosła.
Skoczą żeglarze, z krzykiem rozgłośnym do ręki
Chwytają żerdzie, kute żelazem osęki
Sposobią, wioseł szczątki zbierają na fali. —
A Mnestej, wesół, skorszym się ogniem zapali,
Rad z przygody, maszt wiosłom przyda i od brzega
W dogodną toń na morze otwarte wybiega.
Jak gołębica, trwogą znienacka przejęta
W kryjówce, gdzie jej miłe się gnieżdżą pisklęta,
Zrywa się przestraszona i skrzydły bez miary
Szum czyni — lecz wnet w ciche wzleciawszy obszary.
Szybuje w locie chyżo skrzydłem nieruchomem:
Tak Mnestej, tak i «Prysta» nad morza ogromem
Naprzód śmiga i dzielnym rozmachem się ciska.
I najpierw ugrzęzłego mija wśród urwiska
Sergesta, co na płytkiej się miota zatoce,
Pomocy próżno wzywa i wiosłami grzmoce433
Startymi — wnet Gijasa i wielką pokona
«Chimerę»: ta ustąpi, mistrza pozbawiona.
Już przed nim tylko Kloant zostaje na toni; —
Natęża siły Mnestej i pędem go goni:
Krzyk wzrasta, goniącego zachęcają w pędzie
Widzowie, wrzask uderza o niebios krawędzie.
Tamtych chwała podnieca, zdobyta już prawie,
Do wytrwania — i życie pragną oddać sławie,
Tych szczęście krzepi: mogą, bo sądzą tak sami.
I może by zgodnymi do mety dziobami
Dotarli, gdyby Kloant, wznosząc dłonie obie,
Nie słał próśb i ślubami nie zjednał bóstw sobie:
— «Bogowie morza, którym łódź moja pomyka!
Na wybrzeżu ochotnie białego wam byka434
Poświęcę, ślubem związan; trzewia w słone fale
Wrzucę i pyszne wina wam zleję ku chwale!»
Tak rzekł; Nereid chór cały wśród morskich zaciszy,
Chór Forka435 i dziewica Panopeja436 słyszy.
Sam Portun437 wielką ręką łódź, co naprzód gnała,
Pchnął; ta, szybciej niż wicher albo lotna strzała,
Do lądu mknie i w porcie głębokim przystaje.
Więc Anchiza syn, wszystkich, jak chcą obyczaje,
Zwoławszy przez herolda, zwycięzcą wesoło
Kloanta głosi, laurem uwieńcza mu czoło.
Każdej łodzi w podarku posyła trzy cielce,
Wina i wielki srebra skarb, szacowny wielce.
Samym wodzom szczególne dodaje zaszczyty:
Zwycięzcy płaszcz złocisty, purpurą obszyty
Melibejską438, w meandra szlaki439 zdobion duże:
Wyszyty tam królewicz na idajskiej górze440
Lesistej: szybkie goni z dzirytem jelenie,
Żywy, z lic mu nieledwie oddechu znać tchnienie;
Lotny goniec Jowisza krzywymi pazury441
Porwał go — darmo ręce podnoszą do góry
Starzy stróże i sfora psów w powietrze szczeka. —
Drugiemu w biegu daje przyniesion z daleka
Ze złotych łusek splecion, trójnitny, bogaty
Pancerz (Demoleowi sam zdarł go przed laty
Nad szybkim Symeontem, broniąc Ilium znojnie),
Na ozdobę i pewną osłonę we wojnie.
Ledwo Fegej z Sagarem, dwóch tęgich pachołów,
Niosło go, sparłszy plecy — przecież jak na połów
Biegł w nim Demolej, płosząc blednące Trojany...
Trzeci dar — to dwa kotły z miedzi i dobrany
Srebrny puchar, rzeźbami nasadzon dokoła.
Już wszyscy obdarzeni, dumnie wieńcząc czoła
Punickimi442 wstęgami, nad morskie szli wały,
Gdy z trudem, ledwo z groźnej dobywszy się skały,
Bez wioseł, z dziurą w boku, wśród szyderczych świstań
Zwątloną łódź swą Sergest bez chwały gna w przystań.
Jak wąż, którego koło spiżowe na drodze
Zgniotło, albo wędrowiec ciężkim głazem srodze
Zranił i pół-żywego rzucił — rozciągnięty
Próżno ciałem w ucieczce wielkie toczy skręty,
Srogo błyska oczyma i ze sykiem szyję
W górę wznosi; zraniona część próżno się wije,
Skręcając szybko sploty zranionego ciała:
Takimi rzuty łódź się spóźniona miotała.
Z rozpiętym przecież żaglem gna na portu wody.
Enej, wesół, Sergowi nie szczędzi nagrody,
Iż statek mu zachował i druhów ochrania:
Brankę daje mu z Krety, biegłą w sztuce tkania,
Foloję, razem z dwoma przy piersiach bliźnięty.
Po tym zawodzie zbożny Enej w zarośnięty
Jar wchodzi, ku łagodnie pochyłym wzgórz wałom,
Zwieńczonych lasem — kędy skryty za ich załom
Plac widać; tam bohater z wojowników gronem
Zasiada na wzniesieniu w pośrodku spiętrzonem.
Wnet tych, co by do mety biec chcieli w gromadzie,
Zachęca ceną darów i nagrody kładzie.
Schodzą się zewsząd Teukrzy, Sykanów tłum bieży:
Pierwszy Nizus z Eurialem.
Euriala kształt zaleca, młodości wdzięk świeży,
Nizusa tkliwa przyjaźń z chłopięciem tem młodem.
Z nimi Diores, Pryjama króla znaczny rodem,
Dalej Patron i Saliusz — tamtego Akarny
Wydały, ten z Tegei ród wiedzie mocarny;
Helim i Panop, leśne lubiący pustkowie,
Z Trynakrii ziem, starego Acesta druhowie;
Wielu też, których sława nieznaczna w cień chowa,
Pośród nich Enej w takie odezwał się słowa:
— «Słuchajcie i radośnie zapiszcie to w duszy:
Nikt spośród was bez daru z powrotem nie ruszy,
Gnozyjskie443 z lśniącej stali oszczepy dwa twarde
I rzeźbami ze srebra zdobną halabardę
Dam w nagrodę dla wszystkich; za zawód szczęśliwy
Trzej pierwsi dary wezmą i wieniec z oliwy:
Pierwszemu ze zwycięzców koń z rzędem, wspaniały,
Drugiemu amazoński dam sajdak ze strzały444
Trackimi, który zdobi pas z litego złota
Szeroki, wraz ze sprzączką; z niej perła blask miota.
Trzeci tę argolicką445 przyłbicę dostanie».
Gdy tak rzekł, stają w rzędzie ochotni młodzianie.
Na znak z miejsca się nagle w bieg porwą ochoczy
Jak burza, społem w mecie utkwiwszy swe oczy.
Pierwszy Nizus, nie dając się dognać nikomu,
Odsadził się, od wichru szybszy i od gromu;
Najbliższy mu, lecz w znacznym dość odstępie drogi,
Pędzi Saliusz; po przerwie znowu — szybkonogi,
Trzeci, Eurial.
Euriala Helim goni — za nim zaraz z bliska
Leci Diores i stopę mu stopą naciska,
Plecy piersią — i gdyby większy drogi kawał
Biegli, pierwszy by przyszedł lub wian446 by zostawał
Wątpliwym. Dobiegali znużeni do mety,
Gdy na skrzepłej krwi Nizus nieszczęsny, niestety,
Potknął się, gdzie ofiarne zabijano cielce
I trawiasty grunt śliski dla stopy był wielce.
Tu młodzian, już zwycięstwem upojon, krok żwawy
Zmyliwszy, głową na dół w zdeptane padł trawy,
W gnój brzydki i posokę, co ziemię w krąg kala.
Lecz i wtedy na przyjaźń pamięta Euriala,
Bo wstając z traw oślizłych, Saliuszowi w drodze
Nastawi się; ów runął, zarywszy w piach srodze.
Z przysługi druha Eurial skorzysta: na czoło
Wysuwa się wśród wrzasków huczących wokoło
I klaskań. Za nim Helim mknie i Diores, trzeci.
Wtedy przed całą widzów rzeszą Saliusz wznieci
Wielki lament, błagając przednich ojców grono,
By mu zdradnie wydartą chwałę przywrócono.
Euriala urok broni, łza w oczach nieśmiała —
Bo cnotę większym wdziękiem darzy piękność ciała.
Wtóruje, gromkim głosem krzycząc, Diores młody,
Co palmy bliskim będąc, ostatniej nagrody
Wziąć nie mógł, gdyby pierwszą Saliuszowi dano.
Więc ojciec Enej: «Chłopcy, pewnymi zostaną
Wasze dary, wbrew prawu nie weźmie nikt palmy;
Lecz doli niewinnego druha się użalmy!»
Rzekł i skórę kudłatą getulskiego447 lwiska
Ze szpony448 złoconymi przed Saliuszem ciska.
Więc Nizus: «Gdy zwyciężon taki wieniec łowi
I żal ci upadłego, jakiż dar Nizowi
Godny złożysz? Wszak pierwszy wziąłbym wawrzyn chwały.
Gdyby mnie, jak Saliusza, losy nie ścigały».
To mówiąc, pokazywał twarz, bok i kolana,
Splamione gnojem; Enej uśmiał się z młodziana,
Słynne Dydymaona dzieło mu przysądza:
Neptuna tarcz, przez Greków zerwaną z wrzeciądza449
Świątyni; — ten dar cenny dostał junak młody.
Gdy biegi się skończyły i rozdał nagrody:
— «Teraz, kto mężne serce i dzielność ma w łonie,
Niech staje i podnosi w rzemień zbrojne dłonie!
Tak rzekł i dwie nagrody walczącym przedkłada:
Strojny w złoto i wstęgi byk, ozdoba stada,
Zwycięzcy; — pobitemu miecz z pysznym szyszakiem
Wśród głośnej wrzawy tłumu po słowie się takiem
Dźwignie Dares o silnych barach, jeszcze młody,
Co z Parysem sam jeden zwykł chodzić w zawody.
On, kiedy dla Hektora mogiła wstawała,
Zwycięskiego Butesa, ogromnego ciała,
Co z bebryckiej Amyka krwi450 wiódł pochodzenie,
Wpółmartwego na płowej rozciągnął arenie.
Ten to Dares ku bitwie śmiałe wznosi czoło,
Prostuje bary wielkie, ramiona wesoło
Ściąga w górę — i siekąc powietrze, w bój śpieszy
Szukają mu równego, lecz nikt z takiej rzeszy
Nie śmie przeciw iść, wdziewać rękawic na dłonie,
Więc rześki, rozumiejąc, że u wszystkich w łonie
Zdobycia świetnej palmy zagasła nadzieja,
Trzymając za róg wołu tak rzekł do Eneja:
«Bogini synu! Gdy się nikł nie śmie bić ze mną,
Na cóż mam stać? Jak długo mam czekać daremno?
Każ dary wieść!» — Toż samo lud Trojan stanowi
Zgodnym szmerem nagrodę przyznając mężowi.
Poważny Acest wtedy na łożu z darniska
Tak strofuje Entella, siedzącego z bliska:
— «Entellu, najdzielniejszy z wojów starej daty,
Dozwolisz, by bez bitwy dar taki bogaty
Był wzięty? Gdzież ów boski mistrz, okryty chwałą,
Wspominan próżno Eryks? Gdzie rozgłos na całą
Trynakrię i łup zwieszon pod cieniem twych pował?»
Ów na to: «Żądzy chwały lęk mi nie zepsował