Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
dmuchną».
— Rzekł i niby dym w chmurkę się rozwiał leciuchną.
Wtedy Enej: «Gdzie biegniesz? Gdzie pierzchasz? — zawoła —
Przecz uciekasz? Coć broni uścisków mych zgoła?»
To mówiąc, ogień zgasły z popiołów rozżarzy,
Pergamu Lary z Westą siwą u ołtarzy
Świętą mąką czci, wonne im niosąc paliwa.
Wnet druhów, a najpierwej Acesta przyzywa,
Zlecenia mu Jowisza, rodzica plan kreśli
I wyjawia, co sam ma w tej mierze na myśli.
Bezzwłocznie radzą nad nim; Acest się nie wzbrania:
Spieszą matki z gromadą, chętną do zostania
W nowym grodzie, lud wielkiej niepragnący chwały. —
Sami ławy i belki, co w ogniu zniszczały,
Sprawiają, statki wiosłem opatrzą i sterem —
Nieliczni, lecz w bój sercem garnący się szczerem.
Enej pługiem łan zatnie462, na sporym obszarze
Wydziela grunt pod domy, gród Ilium zwać każe,
Kraj Troją. — Acest Troi królestwem się cieszy,
Znaczy forum i prawa daje ojców rzeszy.
Na górze Erycyńskiej świątynię stanowi
Wenerze idalijskiej463, gaj też Anchizowi
Poświęca i kapłana mu przydać rozkaże.
Dziewięć dni już ucztował lud wszystek, ołtarze
Ofiarami czcząc; morza ucichnął nurt siny
I wiatr z południa znowu wzywał na głębiny.
Płacz wielki słychać ponad krętych brzegów skrajem;
Łkając, dzień i noc z sobą ściskają się wzajem.
Nawet matki, dla których wprzód morze olbrzymie
Zdało się twarz mieć srogą i nieznośne imię,
Chcą iść, całej ucieczki trud znosić surowy.
Dobry Enej przyjaźnie pociesza je słowy464
I zleca Acestowi, z ócz465 lejąc łzy duże.
Trzy cielce Eryksowi bije, uczci Burze466
Owcą i rzędem każe odwiązywać liny.
Sam, oliwką uwieńczon, nad falą głębiny
Na przodzie stojąc łodzi z pełną czarą w ręce,
Leje wino, w toń trzewia wyrzuca bydlęce.
W zawody druhy tłuką wiosłami po wodzie,
A wiatr, dmący od tyłu, popędza w przód łodzie.
Tymczasem przed Neptunem Wenus, udręczona
Troską, takie dobywa skargi z głębi łona:
— «Junony gniew i złość jej mściwa mnie przywiodły
Neptunie, by do ciebie wszelakie słać modły.
Nie zbłaga jej czas długi, cnota, ni wyrocznie —
Wbrew zakazom Jowisza, w matactwach nie spocznie.
Nie dość jej, że zburzyła gród Frygów467, nie dosyć,
Że wszelki trud tułaczki kazała ponosić
Zbiegom z Troi — dziś popiół zniszczonej i kości
Prześladuje; kto powód zrozumie jej złości?
Sam świadkiem byłeś świeżo, w jak straszną nawałę
Libijskie wzdęła nurty z nagła, morze całe
Z niebem wiążąc — w Eola ufna, do nadużyć
W twym państwie go podżegła...
W zbrodniczy sposób oto zdołała podburzyć
Trojanki i zmusiła z łodźmi straconemi
Porzucić garstkę druhów na nieznanej ziemi.
Dziś, błagam, niech bezpiecznie ci, którzy wytrwali,
Laurenckiego dosięgną Tybru po twej fali,
Gdy proszę o rzecz słuszną i Parka468 nie broni».
Na to rzecze Saturna syn, pogromca toni:
— «Godnać rzecz, Cyterejko469, że ufasz w me fale,
Skąd twój ród470. Wżdyć471 jam godzien. Wszak nieraz w burz szale
Pod niebo wzdęte nurty stłumiłem mą władzą;
I na lądzie — Ksant wespół z Symoentem dadzą
Świadectwo — o Eneja się troszczę. Gdy dziki
Achil, pędząc do murów Troi wojowniki,
Tysiące kładł, gdy trupem zawalone do dna
Jękły rzeki i Ksantu toń, dotąd łagodna,
Nie mogła spłynąć w morze — dzielnemu Pelidzie472
Eneja, co nań ślepo w nierówny bój idzie,
Wyrwałem w chmurze wzdętej, choć chciałem, by klęski
Doznał stawion przeze mnie gród krzywoprzysięski473.
I teraz taż myśl we mnie. Rzuć serca bojaźnie!
W Awernu port on wstąpi, prowadzon przyjaźnie,
Jednego tylko w toni skłębionej utracisz,
Jeden głowę za wielu da...»
Kiedy tak ją pocieszył wśród niebiańskich zacisz
W złoty zaprzęg zakłada zapienione srodze
Rumaki dzikie — kiełza i puszcza im wodze.
Mknie lekko modry rydwan przez wodne odmęty,
Cichną fale, pod grzmiącą osią przestwór wzdęty
Fal morskich się układa, chmur gęstwa w dal pierzchnie.
Wówczas twarze potworne druhów nad powierzchnie
Fal jawią się: chór Glauka474, Palemon, syn Iny475
Trytony rącze, Forka wszelakie drużyny476;
W lewo Tetys477, Melita, Panopa nurt grzmoce
Dziewicza, Nisa, Spio, Talia, Cymodoce.
Zaczem w umysł Eneja, znękany mozołem,
Wciska się znowu radość; rozkaże wnet społem
Podnieść maszty, ramiona porozciągać żagli.
Wraz wszyscy ściągną sznury, w lewo, jak pęd nagli,
To w prawo puszczą płótna, w tę i ową stronę
Skręcają rogi: niesie wiatr statki spienione.
Przed wszystkimi Palinur rząd statków prowadzi
Zwarty; za nim — jak rozkaz — inni płyną radzi.
Pół drogi niemal Noc już wilgotna sięgała
Na niebie; snem żeglarze krzepili swe ciała
Błogo, pod wiosłem twarde zalegając deski,
Gdy lekki Sen478, rzuciwszy gwiazd przestwór niebieski,
Rozcina mroczny przestwór, cień płoszy głęboki,
Tobie śląc, Palinurze, snów zgubnych uroki —
Niewinnemu. Siadł bożek na wysokiej łodzi,
Forbasowi podobny, i tak się rozwodzi:
— «Jazydo Palinurze! Nurt sam z łaski nieba
Niesie flotę, wiatr równy dmie, odpocząć trzeba.
Złóż głowę, zmruż powieki, co ciężą jak ołów.
Jać na chwilę zastąpię479 w znoszeniu mozołów!»
Ledwie oczy doń wznosząc, Palinur odrzecze:
— «Czy sądzisz, że mórz nie znam? Czy myślisz, człowiecze,
Że zaufam w spokojną poczwary tej postać?
Eneja zdać mam fali, której w zdradach sprostać
Nikt nie zdoła? Pogodzie, co zawsze zawodzi?»
Tak mówił, nie puszczając z ręki steru łodzi
I oczy utkwił w gwiazdy, co z wysoka płoną.
Lecz bożek gałąź, w nurtach Lety480 umoczoną,
Stygijską, sen niosącą, nad skrońmi sternika
Z lekka wstrząśnie i oczy mu senne zamyka.
Ledwo pierwszy sen z nagła owładnął mu ciało,
Z częścią rufy zerwanej, ze sterem, zuchwałą
Pchnął go dłonią i strącił we fali toń ciemną
Na głowę, krzyczącego na druhów daremno.
Sam lotnym skrzydłem wzbił się ku niebios wyżynie.
Niemniej jednak bezpiecznie flota naprzód płynie
Bo Neptun, jak obiecał, opiekę jej zsyła.
Do Syrenich raf481 gnana wiatrem dochodziła
Dzikich, które od kości rozbitków zbielały
(Z głośnym hukiem tam morze wciąż drze się na skały).
Gdy Enej poznał, że się na fali chyboce
Statek, i sam nim w nocnej kierował pomroce,
Ciężko jęcząc, przygodą druha wstrząśnion do dna:
— «Palinurze, którego toń zwiodła pogodna,
Nagi, na nieznajomym leżeć będziesz piasku!»
Księga VI
Tak mówi, płacząc; flocie puszcza wodze w pędzie
I do brzegu eubejskich Kum482 w końcu przybędzie.
Ku morzu zwrócą dzioby, osadzi okręty
Kotwica krzywym zębem, rząd łodzi wygięty
Uwieńczy brzegi. Rześko młodzieńcy wyskoczą:
Na brzeg Hesperii483; jedni z krzemienia ochoczo
Krzeszą iskry, a inni, mknąc w lasu gąszcz dziki,
Tną drzewa, znalezione wskazują strumyki.
Zbożny Enej wielkiego zamek Apollina
Nawiedza i Sybilli484 grotę, co się wcina
W jar głuchy; tam Delijczyk485 mocą niepoślednią
Wieszczkę darzy i przyszłe dni odsłania przed nią.
W gaj Trywii486 wchodzą, w złoty dom, spiętrzon w niebiosa.
Dedal487 (jak wieść powiada), z królestwa Minosa
Uciekając, skrzydłami śmiał wzlecieć lotnemi
I drogą tak niezwykłą do północnej ziemi
Zbiegłszy, na Chalcydyjskim zamku skrzydła zwinie;
Tam wróciwszy na ziemię, tobie, Apollinie,
Poświęca wiosła skrzydeł i wielki chram488 stawia.
Na drzwiach zgon Androgeja489; za karę bezprawia
Chłopców siedmiu Cekropsa lud na zamek górny
Co rok śle z losowania: zgubne stoją urny.
Z przeciwka ziemię gnoską490 oko napotyka
Nad morzem; tu płód sprośnej miłości do byka,
Dwukształtny syn Pazyfy491 zamieszkał, pół-zwierzę:
Minotaur, zła spuścizna po niecnej Wenerze492;
Tu bez wyjścia Labirynt podnosi się zdradny; —
Lecz Dedal, gdy go miłość wzruszyła Ariadny493,
Rozmotał sidła gmachu i podstępy wraże494,
Kierując krok za nitką; — ty także, Ikarze,
Gdyby nie boleść ojca, ujrzałbyś twe lica:
Dwakroć w złocie chciał rzeźbić cię, dwakroć rodzica
Opadły ręce. — Wszystko zwiedziliby zaraz,
Gdyby Achat, wprzód wysłan, nie przybył na taras,
A z nim Trywii kapłanka i wieszczka Febowa,
Deifobe, córka Glauka495, głosząca te słowa:
— «Nie takich dziś widowisk czas żąda. Ze stada
Nietkniętego, jak zwyczaj chce, zabić wypada,
Siedem cielców i tyleż owieczek bez skazy». —
Tak rzekła do Eneja. Wnet święte rozkazy
Pełnią męże, za wieszczką w chram wszedłszy wysoki.
Jest w Kumach wielka jama wśród skalnej opoki,
Dokąd sto wejść prowadzi, sto bram w noc i we dnie;
Stąd w tyluż głosach płyną wieszczki przepowiednie.
Przystąpili do progu, gdy nagle dziewica:
— «Czas wróżb żądać — zawoła — oto bóg». — Jej lica
Zmienią się przy tych słowach, zdębi się496 bezładnie
Włos trefiony, oddechem pierś drżąca nie władnie,
Pierś dzikim wzbiera szałem — większą się wydała,
A mowa jej nadludzką, gdy tchnieniem zapała
Bliskiego boga: «Zwlekasz ze śluby497 — zakrzyczy —
Eneju z Troi? Zwlekasz? Gmach ten tajemniczy
Nie wpuści nas za bramy wpierw». — Po takiej mowie
Zmilkła, Teukrów przeniknie aż do kości mrowie
Zimne, a z piersi króla prośba się dobywa:
— «O Febie, u którego Troja nieszczęśliwa
Znalazła zawsze litość, coś Parysa strzałą
Kierował, gdy miał przeszyć Eacydy498 ciało!
Pod wodzą twą mórz tyle przebylim i łany
Massylów499, kraj miałkimi Syrty opasany;
Na Italii brzeg wreszcie, co wciąż nam ucieka,
Weszlim, dokąd los Troi nas pędził z daleka.
Wy, bogi i boginie wszystkie, którym w drodze
Pergamu sława stała, znękanej tak srodze
Przebaczcie już Dardanii! O wieszczko najświętsza,
Znająca przyszłość! Daj nam — błagam z piersi wnętrza
O kraj z losów należny — niech na Lacjum ziemi
Osiędą Teukrzy z bóstwy500 Troi tułaczemi.
Trywii z Febem z trwałego marmuru do nieba
Chram wzniosę, ustanowię świąteczny dzień Feba,
Tobie też w mym królestwie gmach wielki niezwłocznie
Zbuduję, gdzie twe wróżby i tajne wyrocznie
O losach ludu dobór kapłanów najszczerszy
Przechowa; — ale nie pisz na liściach twych wierszy,
By w nieładzie ich zamieć nie gnała wichrowa —
Sama głoś je!» — Tu umilkł i skończył swe słowa.
Niezupełnie w moc Feba wzięta prorokini,
Chcąc wydrzeć się bogowi wielkiemu, w jaskini
Miota się; — ów tym silniej, im bardziej nierada,
Spiekłe usta i dziką pierś cisnąc, owłada.
Już setne, ciężkie domu otwarły się wrota
Same — i odpowiedzi wieszczki niesie grota:
— «O ty, jakkolwiek wielką na mórz głębi jest twa
Niedola, większej zaznasz na lądzie. W królestwa
Lawińskie wejdą Teukrzy — bądź o to spokojny —
Lecz chcieliby tam nie wejść! — Wojny, straszne wojny