Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
class="verse">Jak burza prąc Daresa po boisku całem,
To prawicą, to lewą pięścią zewsząd żga go
Bez przerwy i wytchnienia. Jak nad turnią nagą
Huczą chmury, grad miecąc, tak dłoń bohatera
Gradem razów Daresa tłucze i odpiera.
Więc ojciec Enej dłużej Entella gniewowi
Nie dozwala się srożyć, kres bitwie stanowi,
Omdlałego na poły Daresa w swą pieczę
Zabiera i słowami go krzepiąc, tak rzecze:
— «Nieszczęsny! Jakaż umysł twój mroczy ślepota?
Nie czujesz mocy wyższej bóstw, co tobą miota?
Ustąp bogu!» — Tym słowem bój kończy zawzięty.
Tamtego wierne druhy pomiędzy okręty
Prowadzą; jemu głowa zwisa pod mozołem,
A z ust bucha krew gęsta ze zębami społem;
Przyłbicę i miecz zaraz biorą przywołani.
Palmę i byka Entel otrzymuje w dani.
Pyszny z byka zwycięzca te słowa wypowie:
— «Poznaj, synu bogini, i wy też, Teukrowie,
Jaką siłą mnie darzył młodości wiek luby
I od jakiej Daresa wyrwaliście zguby!»
Rzekł i zaraz naprzeciw głowy byka stanie,
Co jako dar zwycięstwa stał — i niespodzianie
Prawicą, w rzemień zbrojną, wymierzył cios z bliska,
Między rogi: — kość trzasła, z czerepu mózg pryska.
Bez tchu, drżąc, byk na ziemię się wali ukosem,
Ów nad nim z pełnej piersi tym ozwie się głosem:
— «Eryksie! Za Daresa tę lepszą ci duszę
Poświęcam; tu, zwycięzca, broń i sztukę kruszę!»
Zaraz Enej tych, którzy pragną iść w zawody
W miotaniu strzał, zaprasza i stawia nagrody.
Potężną dłonią dźwignie nad toń maszt wysoki
Z Sergesta łodzi, poczem na sznurze bez zwłoki
Gołębia wiąże, jako cel grotów. Łucznicy
Schodzą się. Kładą losy. Z miedzianej przyłbicy,
Wśród gromkich wrzasków rzeszy, co patrzy stłoczona,
Pierwszy los Hyrtacydy padł, Hippokoona;
Za nim, w morskich zapasach, niedawno szczęśliwy,
Mnestej idzie we wieńcu z zielonej oliwy;
Trzeci Eurytion — brat twój, przesławny Pandarze,
Któryś ongi, gdy bogów głos zerwać ci każe
Rozejm454, w Achiwów pierwszy grot wypuścił zdradnie.
Ostatni los Acesta w hełmie został na dnie:
I on się jeszcze młodych chce parać mozołem,
Potężnymi siłami zgięte łuki społem
Napnie młódź i z kołczanów strzały wyjmie żywo.
Pierwsza w niebo, ze świstem targnąwszy cięciwą,
Młodego Hyrtacydy lotna śmignie strzała:
Trafiła w maszt z przeciwka i w drągu została.
Zadrgało drzewo masztu, zatrzepotał na niem
Przestraszon ptak — brzeg głośnym grzmi wokół klaskaniem.
Potem z napiętym łukiem wystąpił ochoczy
Mnestej; społem grot w górę skierował i oczy,
Lecz, biedny, nie mógł celu dosięgnąć żelazem,
Rwie jeno węzły lniane, poplątane razem,
Którymi nóżkę ptaka maszt więził wysoki;
Ów na wichry ucieka pod ciemne obłoki.
Wtedy szybko, już strzałę dzierżąc na cięciwie,
Eurytion śluby bratu uczyni szczęśliwie
I gołębia, co wesół skrzydłem bije śmiało
W przestworze, hen pod chmurą przeszyje w lot strzałą
Ów spada: życie w górze, kędy gwiazdy płoną,
Traci — strzałę, spadając, odnosi utkwioną.
Sam Acest już bez palmy pozostał jedynie,
Lecz, by sztukę okazać, ku niebios wyżynie
Z cięciwy głośno brzmiącej ze świstem grot ciska.
Tu z nagła oczom wszystkich dziw nagły zjawiska
Ukaże się; potomność po wiekach go jeszcze
Wspominała i wielcy opiewali wieszcze.
Bo lecąc, w chmur otoku zapłonęła trzcina,
Płomiennym szlakiem niebios bezmiary przecina
I na wiatr się rozwiewa, jak w niebie przeźroczem455
Zerwane gwiazdy, z długim lecące warkoczem.
Zdumieni zjawą, modły śląc, korzą się przed nią
Trynakrzy456 i Teukrowie; Enej przepowiednią
Nie gardzi, wesołego Acesta obejmie
I dary czci cennymi, tak mówiąc uprzejmie:
— «Weź ojcze, bo król tobie Olimpu wspaniały
Bez losu wróżbą taką chce wieniec dać chwały!
Anchiza starca weźmiesz podarek bogaty:
Puchar zdobny rzeźbami; tracki go przed laty
Cysseusz457 oddał w ręce Anchiza, rodzica,
W znak i pamięć przyjaźni, którą go zaszczyca».
Rzekł i laurem zielonym wieńczy starca czoło,
Przed wszystkimi zwycięzcą go mieniąc wesoło.
Wziętej sławy Eurytion zacny nie zazdrości,
Choć on sam ptaka strącił z nieba wysokości.
Zaraz po nim ów idzie, co rozerwał węzły —
Ostatni, co grot w maszcie zostawił ugrzęzły.
Lecz ojciec Enej igrzysk nie zakończył zgoła:
Stróża i druha zabaw Jula do się woła,
Wiernego Epityda, tak nagląc go słowy458:
— «Idź, zapytaj Askania, czy ma już gotowy
Orszak chłopiąt, czy gotów swą jazdę gnać w pędzie?
Niech wiedzie huf dziadkowi i w zbroi przybędzie.
Powiedz!» Rzekł. — Zbitej rzeszy sam z wielkiego koła
Zejść każe, aby pola wolne były zgoła.
Przed oczy ojców sprawnie wiedzie chłopców Askań
Na koniach okiełznanych; grzmotem gromkich klaskań
Młódź Trynakrii i Troi jadących powita.
Włos każdego opaska wieńczy z lauru zwita,
Jak zwyczaj chce — dwie włócznie z grotem niosą w ręce,
Część lekkie ma kołczany, a piersi chłopięce
Zdobi wdzięcznie, ze szyi zwieszon łańcuch złoty.
Trzy hufce ich, wodzowie trzej na czele roty
Jadą; chłopiąt dwanaście za każdym z nich bystrze
Dwurzędem mknie — rząd każdy sprawne wiodą mistrze.
Pierwszy hufiec młodzieży, co gracko w pęd rwie się,
Pryjam z dziadka imieniem twój syn, Politesie —
Wiedzie, chluba Italii; koń z Tracji go prędki
Srokaty niesie, lśniący śnieżystymi cętki,
U kopyt biały, w górę czoło wznosi białe.
Drugi — Atys, od niego ród Acjów ma chwałę,
Mały Atys, najszczerszy druh chłopięcia Jula.
W końcu Jul cudny; pod nim koń chrapy roztula
Sydoński; niegdyś chłopcu go Dydo wspaniała
Na pamiątkę i dowód miłości swej dała.
Reszta młodzi na koniach Acesta szerokiem
Sadzi polem.
Klaskaniem przyjmą drżących, ciesząc się widokiem.
Dardanidzi — poznają dawnych ojców twarze.
Gdy radośnie tłum w całym przejrzeli obszarze,
Szukając okiem z koni swych bliskich, hałaśnie
Epityd hasło z dala da i biczem trzaśnie.
Rozbiegną się w szeregu i rzędy rozłączą
Trzy hufce chłopiąt; po czym na nowy znak, rączo
Odwrócą bieg i na się wymierzą dziryty.
Potem w różne ich strony raźnymi kopyty
Niosą konie — naprzeciw siebie toczą koła,
Co obraz zbrojnej bitwy przed widzem wywoła:
To odsłonią w ucieczce plecy, to gromadą
Zwrócą włócznie, to znowu w zgodzie z sobą jadą.
Jako niegdyś Labirynt na kretejskiej ziemi
Mylił kroki, jak głoszą, ścianami ślepemi
W tysiącu dróg zdradliwych, co wijąc się wszędzie
Nieznacznie pogrążały w beznadziejnym błędzie:
Nie inaczej młódź Teukrów w podskokach się ciska,
Ucieczki i walk zwodne dając widowiska,
Podobna do delfinów stada, co wytrwale
Pląsa przez karpatyjskie i libijskie fale.
Te biegi i zapasy, wdzięczne niewymownie,
Pierwszy Askań, gdy Alby zakładał warownie,
Wniósł, wprawiając Latynów w obrzęd, dotąd obcy.
W którym on i trojańscy ćwiczyli się chłopcy.
Alba uczyła swoich. — Przed laty wieloma
Od niej swojski ten zwyczaj wielka wzięła Roma,
Gdzie dotąd hufcem Troi szyk chłopiąt się zowie. —
Takim igrzyskiem ojca wielbili Teukrowie.
Tu pierwszy raz los zmienny nabawił ich szkody
Na nowo: gdy różnymi czczą kopiec obchody,
Irydę z nieba zsyła Juno, gniewna srodze,
Do floty Trojan, wiatr jej pomyślny da w drodze,
Wiele ważąc, bo myśl jej gniew dawny zamąca.
Dziewica, mknąc po łuku z barw różnych tysiąca.
Niewidzialna dla oka, jasną drogą spłynie;
Tłok wielki widzi, wodzi okiem po kotlinie:
Port ją pusty i flota bez straży uderza.
Opodal tłum Trojanek na piasku wybrzeża
Anchiza płakał cicho; na morskie rozłogi
Patrzały wszystkie, płacząc: «Ach! Ileż to drogi
Zostaje biednym!» Jedna chęć przejmie je mocna:
Miasta pragną, żeglugi trud obrzydł im do cna. —
W tłum ich, znając wybornie swobody szkodzenia,
Wmiesza się; twarz bogini i szaty odmienia:
Beroą z Tmaru, żoną Dorykla się stanie,
Od którego ma dzieci, cześć i poważanie;
W takiej to w tłum Dardanek wmiesza się postaci.
— «Biedne! — rzekła — wy, coście obok waszych braci
Z rąk Achajów nie padły pod ojczystym murem!
Jakiż zgon los wam niesie zrządzeniem ponurem?
Już siódmy rok po Troi zburzeniu nastaje,
Jak morza, lądy różne, niegościnne kraje
Przebywszy, przez toń morza wielkiego po fali
Do Italii mkniem, która ucieka w oddali.
Tu bratni kraj Eryksa, Acest chętny szczerze —
Któż broni pod gród rzeszom to obrać wybrzeże?
Ojczyzno! Bóstwa, próżno wyrwane z rąk wroga!
Nie będziesz mieć już nigdy murów, Troja droga?
Fal Ksantu, Symoentu459 nigdyż nie zobaczę?
Nuże! W lot spalcie ze mną te łodzie sobacze!
Wśród snu, Kassandra w dłoń mi płonące łuczywo
Zdała się wkładać: Troi tu stawcie gród żywo,
Tu dom wasz, rzekła. — Czas nam wypełnić, co każe
Cud taki, i nie zwlekać. Ot — cztery ołtarze,
Neptuna — żagwie śle nam dłoń boga życzliwa!»
To rzekłszy, pierwsza żagiew złowrogą porywa,
Machając dłonią mocno rozżarzy jej płomień
I miota. — Dziw przejmuje i dreszcz oszołomień
Iliadki: Pyrgo, jedna z wielu nianiek Priama,
Co tylu synów jego wykarmiła sama:
— «Nie Beroe retejska460 to, matki! Nie żona
Dorykla! Boskiej krasy uważcie znamiona:
Patrzcie, jak błyszczą oczy, jaka duma w czole!
Jaka twarz! Dźwięk wymowy! Jak kroczy przez pole!
Beroę zostawiłam, odchodząc przed chwilką,
Chorą, narzekającą wciąż, że sama tylko
Powinnej Anchizowi nie może dać chwały».
Tak rzekła...
Kobiety, chwiejne, złymi oczyma patrzały
Na łodzie; w sercach wszystkich miłość płonie żywa
Ziem, które oglądają, i tych, gdzie los wzywa.
Wtem bogini, wzleciawszy; skrzydłami równemi,
Ogromny łuk zatoczy wysoko od ziemi.
Natenczas dziwem zdjęte, zwiedzione od bogiń,
Zakrzykną, z wnętrza domów porywają ogień,
Część ich łupi ołtarze, gałęzie i belki
W żar miota. Wnet, szalejąc, huczy pożar wielki
Przez ławy, zdobne ściany i szeregi wioseł.
Wraz do kopca Anchiza i teatru poseł
Eumelus wieść przynosi. Widzą zresztą sami,
Jak czarna sadza z dymu wybucha kłębami.
Pierwszy Askań, jak wesół wiódł hufiec młodzieży,
Tak spiąwszy konia, w obóz niszczony nadbieży,
Zdyszani mistrze zdążyć nie mogą mu zgoła.
— «Co za szał! W jakim celu, nieszczęsne — zawoła —
Czynicie to? Nie Grekom pożogę niesiecie,
Ale naszym nadziejom! Jam to — spójrzcie przecie! —
Wasz Askań!» — I pod stopy próżny szyszak ciska,
Którym zbrojny, udanej wiódł bitwy igrzyska;
Wraz Enej pędzi, razem Teukrzy zlękli srodze.
Zaś one ponad brzegiem tu i ówdzie w trwodze
Uciekają w bór, w skalne jaskinie ukradkiem
Kryją się; wstyd im czynu, wstyd słońca, co świadkiem
Ich zbrodni; — błąd rzucają i rady Junony.