Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
do brzegów krawędzi,
Długim rzędem siedzące dusze z ław napędzi,
Czyni przejście, przyjmując w czółno o dnie starem
Wielkiego Eneasza. Jękła pod ciężarem
Obszyta łódź, przez szpary moc błota nabiera;
W końcu za rzeką wróżkę oraz bohatera
Wysadzi na muł brudny i szare sitowie.
Tych państw potworny Cerber o potrójnej głowie
Szczekaniem strzeże, leżąc z przeciwka w jaskini.
Widząc, jak węże z karku wzdyma, prorokini
Kąsek w miody zaprawny i ślące sen ziele
Ciska; — ów, z głodu wściekły, trzy rozwarł gardziele,
Rzuconą zdobycz porwał, grzbiet gruby wnet zwinie,
Pada i cielskiem całą zapełnia jaskinię.
Owładnie wejściem Enej, gdy stróż w śnie się wali,
I szybko brzeg przebywa bezpowrotnej fali.
Natychmiast łkanie słyszy wraz z kwileniem srogiem
Dusz dziateczek, płaczących tuż za pierwszym progiem,
Które od piersi matek w słodkiej życia wiośnie
Dzień smutny wziął i w zgonie pogrążył zazdrośnie.
Przy nich na śmierć niesłuszną skazani bez winy
Nie bez sądu i losu te wzięli dziedziny:
Minos urnę tam wstrząsa, milczącym gromadom
Sąd głosi, życie bada i zbrodnie, praw świadom.
Blisko nich ci mieszkają, co w obłędu dobie,
Niewinni zresztą, życie odebrali sobie
Własną dłonią. Jakżeby dziś chcieli na ziemi
Z ubóstwem się i z trudy borykać twardemi!
Los wzbrania; wstrętnych jezior topiel nieruchoma
Więzi ich i Styks trzyma strugi dziewięcioma534.
Niedaleko stąd wokół jest widne pustkowie:
Płaczące pola — tym je nazwiskiem lud zowie.
Tutaj tych, których miłość srogim zżarła jadem,
Tajemne ścieżki kryją i w pomroczu bladem
Mirtowy gaj; trwa troska żywiona wprzód mile...
Widzi Fedrę535, Prokrysę536, smutną Eryfilę537,
Wskazującą z rąk syna okrutnych ran tyle,
Euadnę538, Pazyfaę539, Laodamii540 postać
Cenis, co z dziewki chłopcem wprzód musiała zostać541
I znów jej z losu dawna postać przywrócona.
Wśród nich ze świeżą raną fenicka Dydona
Błądziła w wielkim lesie. Trojański bohater,
Skoro tylko wśród mrocznych rozpoznał ją kwater,
Nieuchwytną jak światło niepewne miesiąca,
Kiedy w pierwszych dniach mgliste pomroki roztrąca,
Zapłakał i z miłosnym tak rzecze porywem:
«Nieszczęsna Dydo! Goniec więc słowem prawdziwem
Oznajmił mi, żeś sama się mieczem zabiła?
Jam był przyczyną... Klnę się na gwiazdy, o miła
Na bogi, wierność, jeśli w podziemiach kto zna ją,
Żem niechętnie z twych brzegów ustąpił. Mną gnają
Nakazy bóstw, co dziś też mnie wiodą przez mroki,
Przez pustych pól rozłogi, cień nocy głęboki —
One naglą mnie z mocą. Nie mogłem ja wierzyć,
By odjazd mój tak ciężkich powodem był przeżyć!
Stój! Nie uchodź! Przed okiem nie pierzchaj surowa!
Gdzie uciekasz? Ostatnie to moje są słowa!»
Tak srogą, w gniewnych uczuć tonącą powodzi,
Ze łzami Enej słowy słodkimi łagodzi.
Ona w ziemię wzrok utkwi z obliczem surowem,
I nie więcej rzeczonym porusza się słowem,
Jak twarda grań krzemienna lub Marpejska skała542.
Niechętna, do ucieczki w końcu się porwała
W cienisty gaj, gdzie troski jej wśród kniei cichej
Miłością swą rozprasza poprzedni mąż, Sychej.
Niemniej Enej, którego myśl rany jej mącą,
Ze łzą litości z dala patrzy za idącą.
Stąd dalej śpieszą. Łany nawiedzą spokojne,
Ostatnie — gdzie mieszkają wsławieni przez wojnę.
Tu przybiega doń Tydej543, ówdzie pełen chwały
Partenopej544 i obraz Adrasta545 nieśmiały,
Tu płakani od swoich, w bojach potraceni
Dardanie546. Westchnął, widząc tak długi rząd Cieni:
Medonta, Tersylocha, Glauka wita szczerze,
Trzech synów Antenora, świętego Cererze
Polibota, Ideja547, co jeszcze broń trzyma. —
Kupią się zewsząd dusze przed jego oczyma
Ze szmerem; nie dość ujrzeć: każda niecierpliwa
Z bliska witać i poznać chce, czemu przybywa.
Przedniejsi z Greków, hufce Atrydy548, wśród cieni
Męża i miecz błyszczący widząc, przerażeni
Mieszają się: część pierzcha w popłochu po bagnie,
Jak niegdyś do swych łodzi — część wydać głos pragnie.
Lecz zaczęty krzyk w ustach rozwartych zamiera.
Tu Priamidę Deifoba549 ujrzy, bohatera,
W ranach na całym ciele, z twarzą poszarpaną:
Twarz, skronie, obie ręce — jedną broczą raną,
Uszu brak mu, gdzie nos był — blizna szpetna srodze.
Ledwie go poznał, straszne piętna w niemej trwodze
Kryjącego, i cieszy550 znanej dźwiękiem mowy:
«Deifobie dzielny, sławny potomku Teukrowy551,
Któż tak okrutnie pociął członki twego ciała?
Któż na to się odważył? Bo wieść doleciała,
Żeś wśród nocy ostatniej, tnąc na wszystkie strony
Pelazgów552, na stos trupów runął wycieńczony.
Więc grób pusty w Reteum553, nad morskim pian wałem
Wzniosłem i trzykroć gromko Many przyzywałem.
Broń i imię go strzeże; mimo starań wielu,
Nie mogłem cię w ojczyźnie pogrześć, przyjacielu!»
Na to Priamid: «Niczegoś nie zaniedbał, miły,
Wszystkoś zrobił dla smutnej Deifoba mogiły;
Lecz los mój i Lacenki554 zaciekłość namiętna
Zgubiły mnie: z jej ręki zostały te piętna.
Jak ostatnią noc, zwodną radością przejęci,
Spędzilim — pomnisz; zbytnio tkwi ona w pamięci.
Gdy złowieszczy koń w miasto wszedł raźnymi skoki,
Niosąc w brzuchu garść zbrojnych na Pergam wysoki,
Ona, chóry i orgie udając niegodnie,
Trojanki wokół wiodła i wielką pochodnię
Dzierżąc, ze szczytu zamku przyzywała Greki.
Mnie, troską znużonemu, ciężyły powieki,
W nieszczęsne ległem łoże i wnet moje oczy
Sen błogi, tak podobny do śmierci, zamroczy.
Tymczasem zacna żona wszelaką broń z domu
Wyniosła, miecz spod głowy wzięła po kryjomu;
W dom wzywa Menelaja i sale otwiera,
Sądząc, że takim czynem jej miłość nieszczera
Ujmie męża i zatrze dawniejszych ślad zbrodni.
Przecz zwlekam? — Na me łoże wpadają niegodni
Z Eolidą555, doradcą zła... Grekom, o bogi,
Jeśli słuszna ma prośba, spłaćcie ich czyn srogi! —
Ale ty, jaką dolą gnan, wzajem mi powiedz,
Przybywasz żyw? — Czy jako zbłąkany wędrowiec,
Czyli z bogów rozkazu? Jaka gna cię dola,
Iż smutne, bezsłoneczne nawiedzać śmiesz pola?»
Gdy tak mówili, Zorza z obliczem różanem
Pół obiegu już lotnym przebyła rydwanem.
I może wszystek dany czas tak by strawili,
Gdyby nie krótkie słowa obecnej Sybilli:
«Noc zapada, Eneju; godziny u proga
Na płaczu trawim. W miejscu tym dzieli się droga:
Na prawo gród jest, kędy wielki Pluton mieszka,
I pola Elizejskie; w lewo wiedzie ścieżka
Do Tartaru, gdzie ściga grzech Kara-mścicielka».
Na to Dejfob: «Nie gniewaj się, kapłanko wielka!
Odejdę, gdzie me miejsce, i skryję się w cienie.
Idź, chwało nasza, w lepsze niż me, przeznaczenie!» —
Tak rzekł i wśród tej mowy krok cofnie nieśmiało.
Patrzy Enej i z nagła pod nieszczęsną skałą
Gród spostrzega, potrójnym opasany murem.
Tocząc skały ogromne z warczeniem ponurem
Płomiennych fal, Flegeton opasał go dumny.
Od przodu brama wielka: z diamentu kolumny
Twarde — żadna od ludzi uszczerbku nie zazna
Ni bogów; wieża w przestwór się spiętrza żelazna —
Tyzyfone556 tam w krwawej szacie bez ustanku,
Dniem i nocą bezsenna, pilnuje krużganku.
Z wnętrza słychać jęk, biczów trzask srogi wybucha,
Szczęk żelaza, wleczenie ciężkiego łańcucha.
Stanął Enej i w krzyki te wsłucha się z trwogą:
«Co za rodzaj zbrodniarzy, panno? — za co srogą
Znoszę karę? Skąd wrzask ten bije rozszalały?»
Na to wieszczka: «O wodzu Teukrów, pełen chwały,
Nikomu z dobrych wstąpić w te progi nie dajem.
Mnie Hekate, rząd zdawszy nad Awernu gajem,
Wskazała kary, wszystko odkryła dokładnie:
Gnozyjski557 tu Radamant558 twardym berłem władnie,
Rozsądza zbrodnie, zmusza, by wyjawić grzechy,
W których ktoś próżnej szukał za życia uciechy,
Do zgonu przeciągając swe czyny szalone.
Zaraz groźny bicz wznosząc, mściwa Tyzyfone
Chłoszcze winnych wśród szyderstw i srogie u czoła
Wstrząsając węże, siostrzyc huf na pomoc woła.
Z okropnym wtedy zgrzytem zgubna się odmyka
Bramica. — Czy spostrzegasz, jaka stróżka dzika
W przedsionku? Jaki potwór czuwa przed tym progiem?
Z pięćdziesięciu paszcz ziejąc, Hydra cielskiem srogiem
Zalega wewnątrz jamę. Tartaru głąb za nią
Dwa razy tak głęboko w dół sięga otchłanią,
Jak wysoko się Olimp pod nieba strop spiętrza,
Tu Tytani, płód Ziemi stary, do głusz wnętrza
Strąceni gromem, wiją się. Tamem ujrzała
Potwornych Aloidów dwóch559 ogromne ciała;
Podważyć oni chcieli niebiosów krąg siny
I dłońmi z górnej strącić Jowisza krainy,
Salmoneja560 też karę ujrzałam, niecnoty,
Który ognie Jowisza udawał i grzmoty:
Czterema końmi pędząc i trzęsąc pochodnię,
Przez kraj Greków, przez miasto Elidy niegodnie
W tryumfie szedł i boskiej domagał się chwały,
Szalony! Niedościgły piorun i burz szały
Spiżem śmiał naśladować i tętentem koni!
Lecz ojciec wszechpotężny ze wzdętych chmur toni
Grom rzucił, nie pochodnię i smolne zarzewie,
I na głowę go burzą strącił w strasznym gniewie.
Płód tam Ziemi, Tytiosa561 ujrzysz, dziwoląga,
Co cielskiem swym na dziewięć morgów się rozciąga:
Krzywym dzióbem potworny sęp wątrobę żre mu
Nieśmiertelną, nie dając folgi zbolałemu —
W trzewiach grzebie, ucztując, pod wydętą gości
Piersią; odrastające nie spoczną wnętrzności.
Czyż wspomnieć mam Lapitów, Iksjona562, Piryta563,
Nad których głową skała bruzdami poryta
Wciąż grozi zawaleniem; blaskami się żarzą
Podpory złote łożnic, uczty przed ich twarzą
Z królewskim zbytkiem. Obok nich jędza łakoma
Spoczywa i tknąć stołów nie daje rękoma,
Pręży się, wznosząc głownię, i przekleństwa miota. —
Tu ci, co źle życzyli braciom za żywota,
Dłoń wznieśli na rodzica, podeszli zdradami
Klienta albo skarbów używali sami,
Nie dając bliźnim w nędzy (tych sporo się błąka),
Cudzołożni, co padli od zemsty małżonka,
Zdrajcy panów i oręż dający złej sprawie —
Zamknięci, kar czekają. Nie pytaj ciekawie,
Na jakie kary mężów tych ciężki los woła:
Ci toczą głaz ogromny, tamci w szprychy koła
Wpleceni wiszą. Siedzi i wciąż siedzieć będzie
Nieszczęsny Tezej. — Flegiasz564, niedolą gnan wszędzie,
Wielkim głosem wśród mroków śle słowa przestrogi:
»Uczcie się cnót, karceni, i szanujcie bogi!«
Ten ojczyznę tyranom, nad wszystko zysk ceniąc,
Za złoto sprzedał, prawa złe pisał za pieniądz —
Ów łoże własnej córki zbezcześcił niegodnie:
Na wszystko śmiali, ciężkie popełnili zbrodnie.
Chociażbym sto języków, sto ust miała jedna
I żelazny głos, jeszcze występków bezedna
Nie mogłabym wysłowić, ni wszystkich kar za nie».
Tu przerwie stara wieszczka swe opowiadanie:
«Pójdź, niech w podjętym dziele nic cię nie opóźni!
Śpieszmy — rzecze — wykute w Cyklopowej kuźni
Mury widzę z przeciwka i bramy zrąb szary:
Tam rozkazy nas naglą powinne565 nieść dary».
Tak rzekła i oboje razem przez dróg cienie
Śpieszą i wnet pod bramy podejdą sklepienie.
Zajmuje dostęp Enej, wodą ze strumyka
Skrapia ciało i gałąź u progu zatyka.
Gdy tak darem boginię uczcili podniośle,