Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Epopeja w dwunastu księgach opowiadająca o podróży Eneasza, który po upadku i spaleniu jego ojczystego miasta Troi dąży, kierowany wróżbami, do kraju swego przodka Dardanosa. Tam, w Italii, stoczywszy walkę z miejscowymi ludami, Eneasz zakłada nowe państwo, Rzym.
Droga do tego szczytnego celu jest jednak kręta i niebezpieczna, wiedzie przez wiele krain, a nawet prowadzi przez podziemne królestwo zmarłych. Przy okazji opowieści o przygodach Eneasza i jego towarzyszy oraz o zmaganiach poprzedzających powstanie Rzymu, czytelnicy zostają wprowadzeni w świat mitów i wierzeń starożytnego świata.
Wergiliusz pisał Eneidę u schyłku życia, w latach 29–19 p.n.e. i nie dokończył dzieła, choć aby temu sprostać, podjął podróż do Grecji, ojczyzny Homera. Epos został wydany dwa lata po śmierci autora, wbrew jego ostatniej woli, w redakcji dokonanej przez dwóch jego przyjaciół, na polecenie cesarza Oktawiana Augusta.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wergiliusz
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Eneida - Wergiliusz (gdzie czytac ksiazki online za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wergiliusz
Dwie są Bramy Wojny (to im miano
Z religijnej dla Marsa czci ongi nadano),
Stu sztabami ze spiżu i żelazem srogiem
Zaparte, z dębu; Janus czuwa nad ich progiem.
Kiedy już wojnę ojców postanowi grono,
Konsul, modłą gabińską mając zarzuconą
Togę667, sam te podwoje otwiera ze zgrzytem,
Sam wojnę wieści; staje młódź obecna przy tem,
A surmy ślą wieść gromką do najdalszych chatyn.
Tak wojnę Eneadom ogłosić miał Latyn,
Tak zwyczaj chce, i smutne otworzyć bramice.
Wzdryga się przecież starzec, odwracając lice
Od haniebnej posługi, w mrok ślepy się chowa.
Wtedy niebios rzuciwszy próg, bogów królowa
Własną dłonią pchnie bramę, i zawiasy razem
Rwąc — otwiera podwoje okute żelazem.
Wre zbudzona Auzonia, niewzruszona wprzódy:
Ci pieszo ruszą w pole, tych na krwawe trudy
Wśród kurzawy koń niesie; każdy o broń woła;
Ci lekkie tarcze, włócznie smarują dokoła
Tłustym sadłem, na brusie topór ostrzą płaski.
Niosą godła, rozgłośne wkrąg słychać surm668 wrzaski.
Pięć miast wielkich, broń kując, do bojów się ślepych
Rwie: Atyna669 potężna, Tybur670 strojny w przepych,
Ardeja, Krustumera671, wieżaste Antemny672.
Przyłbice twarde drążą, gną wierzby pręt ciemny
Na tarcze; część ze spiżu sporządza pancerze
I srebrne nakolanka na nogi swe bierze.
Odbiegła chęć do pługa, do kosy i radła,
Ojcowskie miecze idą znowu na kowadła;
Już trąby grają, hasła wojny mkną przez błonie,
Ten szyszak raźno chwyta, ów spienione konie
Sprzęga, bierze tarcz złotą o trójnitnej blasze,
Wdziewa zbroję i wierny miecz z boku przypasze.
Otwórzcie mi Helikon673, boginie! Niech powiem,
Jacy w bój szli królowie, jakich się wojsk mrowiem
Okryły pola, jakich Italii łan miły
Miał mężów wtedy, jakie ich boje wsławiły...
Pomnicie, boskie! Wątek przypomnieć tej treści
Możecie; — do nas ledwo głuche doszły wieści.
Pierwszy w bój rusza srogi król z tyrreńskiej ziemi,
Wzgardziciel bogów Mezent, z hufcami zbrojnemi.
Przy nim syn jego Lauzus, krasy dziwnej zgoła,
Której jeden laurencki Turn dorównać zdoła;
Lauzus, koni pogromca, do łowów jedyny,
Na próżno wiedzie z sobą z miasta Agilliny674
Tysiąc mężów — tron ojca godzien zasiąść w chwale
I ażeby mu Mezent nie był ojcem wcale.
Za nimi świetny rydwan gna przez bujne trawy
Zwycięskimi rumaki syn Alcyda675 żwawy,
Awentyn; z tarczy godła ojcowskie mu płoną:
Sto węży społem z Hydrą, w węże oplecioną.
W Awentynu go lesie676 Rea z licem gładkiem
Porodziła, kapłanka, przez bożka ukradkiem
Tyrynckiego677 w laurenckiej ziemi uwiedziona,
Gdy w tryumfie tam przybył, zabiwszy Geriona678,
I bawoły z Hibernii pól w tyrreńskiej fali679
Pławił. Za nim ze spisą680 i włócznią tłum wali
Dzielny, mieczów błyszczących i spis szereg błyska.
On sam pieszo, odziany w wielką skórę lwiska,
Groźną grzywę, łeb zwierza z zębami białymi
Na głowę zarzuciwszy, tak idzie olbrzymi
Do zamku króla, straszny jak Alcyd za młodu.
Za nim śpieszą bliźniacy dwaj z Tyburu grodu
Który brat ich założył: młody Katyl oraz,
Jak on681 z Argos wiodący ród, waleczny Koras.
Przed pierwszym szykiem idą, gdzie włóczni las błyska
Jak centaury, synowie chmury682, gdy z urwiska
Stromego schodzą, Otrys śnieżną i Homolę683
Rzucając w szybkim pędzie; ogromny las w dole
Rum im czyni i trzeszczą zarośla od spodu.
Tuż Cekul, założyciel szedł Prenesty grodu684
Którego na ognisku pasterska drużyna
Znalazłszy wśród stad, wzięła za Wulkana syna,
W co wszyscy uwierzyli; z nim hufiec stłoczony
Z Prenesty gór, z Gabijów, ziemicy Junony,
Znad Anienu685, z hernickich skał686, które zabagnia
Strug wiele; i ci, których bogata Anagnia687
Żywi oraz Amazen688. Nie wszędzie migoce
Broń, tarcz i huczny rydwan: największa część proce
Z ołowiem niesie albo podwójne dziryty689
W dłoni dzierży, zaś kołpak z wilczej skóry szyty
Głowę im kryje; naga jest noga ich lewa,
Prawą proste obuwie skórzane odziewa.
Messap, koni pogromca, co ojcem się chwali
Neptunem, niedosięgły dla ognia i stali,
Lud gnuśny i odwykły od zapasów zgoła,
Dobywszy miecza, z nagła do oręża woła.
Idą szyki z Fescenii, z Faliski Ekwowie690,
Lud, co zamki Sorakty691, Flawiny pustkowie,
Cymin dzierży, Kapenę, co w lasy się wtula
Nad jeziorem... Szli rzędem, wysławiając króla:
Tak pod chmurą skłębioną śnieżyste łabędzie,
Gdy wracają z żerowisk i krzyk miecą w pędzie
Nad wzgórzami — grzmi rzeka i Azji w oddali
Bagnisko. — Nikt by nie rzekł, że hufiec spiżowy w bój wali
Rzędem, lecz że w powietrzu, bijąc w lotne pióra,
Ku wybrzeżom chrapliwych ptaków pędzi chmura.
Oto ze krwi Sabinów dobrane oddziały
Wielkie, sam za huf starcząc, Klauzus wiedzie śmiały.
Z którego ród Klaudiuszów krew bierze i miano
W Lacjum, odkąd w dział Romę Sabińczykom dano.
Razem huf Amiternów i starzy Kwiryci692,
Ereci, lud Mutusków693, co chowem się szczyci
Oliwek, Nomentanie, Welińców garść duża,
Ci, co Tetryk, Seweru zamieszkują wzgórza
I Kasperię, Forulcy, znad Himeli fali,
Znad Tybru, Fabarysu lud, mężowie śmiali
Z zimnej Nursji694, bortyński hufiec, Latynowie
I lud, co się od Allii695 imieniem jej zowie:
Jak toczą się libijskich fal liczne bałwany,
Gdy srogi Orion w odmęt kryje się wezbrany,
Lub jak z początkiem lata szemrzą nieprzerwanie
Kłosy nad Hermem albo na licyjskim łanie696
Dźwięczą tarcze, drży ziemia stopami tłoczona.
Tutaj Halez, wróg Trojan, druh Agamemnona,
Zaprzęga w rydwan konie, dla Turna huf dziki
Tysiąca mężów wiodąc, co wokół Massyki697
Uprawia wino, tych też, których ślą ojcowie
Aurunku, Sydycyny pobliskie pustkowie,
Gród Kalesu i brzegi płytkiego Wolturna698.
Razem ze Satykułu idzie rota chmurna
I hufiec Osków. Lekkie oni niosą włócznie,
Jak zwyczaj chce, rzemieniem opatrzone sztucznie,
W lewicy tarcze krągłe, przy boku miecz krzywy.
I ciebie natchnień naszych nie miną porywy
Ebalu: Sebetydy nimfy ciebie Telon
Zrodził, kiedy Kaprei tron, sobie przydzielon,
Zasiadł, starszy już wiekiem. Ojca swego niwą
Nienasycon syn, wtedy już władał szczęśliwą
Sarrastów ziemią, Sarnu brzeg dzierżył przyjemny,
Kraj Rufrów i Batulów, obszary Celemny,
Gród Abelli, co z chowu jabłek nabył chwały.
Ci zwyczajem Teutonów zwykli miotać strzały.
Z dębowej kory szyszak osłania ich głowy;
Świecą tarcze ze spiżu, miecz błyska spiżowy.
I tobie górskie Nersy699 w bój każą iść zbrojnie,
Ufensie, pełen sławy i szczęśliwy w wojnie,
Coś władcą Ekwikuli skalnej i narodu
Srogiego, nawykłego do łowów od młodu.
Zbrojno on łany orze i łakomy na łup
Żyje z tego, co zwiezie z wyprawy do chałup.
Od Marruwii700 pól kapłan też dzielny przybywa.
Którego szyszak szczęsna przystraja oliwa,
Przez Archippa słan króla: Umbro, który zdoła
Żmije i węże, groźnie podnoszące czoła,
Usypiać śpiewem, gniew ich koić niezbłagany
I sztuką leczyć przez nie zadawane rany.
Lecz przed włócznią dardańską sztuka go nie skryła
Lekarska ni śpiew, który łagodne sny zsyła,
Ani na górze Marsów zbierane dziewanny...
Ciebie gaje Angwicji, Fucinu701 nurt szklanny
I stawy ciche płaczą.
Szedł też i Hipolita syn, co męstwem pała,
Wirbiusz, którego matka z Arycji wysłała,
Gdzie był w Egerii gajach wilgotnych chowany
Nad jeziorem, gdzie ołtarz jest łaskawej Diany.
Hipolit niegdyś (mówią) obwinion o zbrodnię
Przez macochę, na rozkaz rodzica niegodnie
Rozdarty końmi, znowu rzucił Orku bezdna,
I za sprawą Dyjany toń nieba go gwiezdna
Ujrzała wskrzeszonego przez Peona702 zioła.
Wtedy ojciec wszechmocny gniewny, że się zdoła
Śmiertelnik wyrwać z Orku pod promienne nieba,
Wynalazcę tych leków, zrodzonego z Feba703,
Piorunem swym w stygijskiej rzeki strącił tonie;
Lecz Trywia704 Hipolita w zaciszne ustronie
Skryje, nimfie Egerii zleca wśród gaiku,
Gdzie sam w lasach Italii wśród cierpień bez liku
Przebywał pod zmienionym imieniem Wirbiusza.
Stąd od świątyni Trywii prawo dotąd zmusza
Usuwać konie za to, że morskimi dziwy
Spłoszone, wóz z młodzieńcem stłukły nieszczęśliwy.
Przecież syn jego żwące munsztuk niespokojnie
Zaprzęgał konie w rydwan i rwał się ku wojnie.
Wśród przednich rot Turn piękny, jaśniejący chwałą,
Dzierży broń i przewyższa wszystkich głową całą.
Potrójną kitą strojny szyszak jego świetny
Chimera zdobi, z paszczy zionąc ognie Etny;
Tym srożej ona warczy, żar zgubny śląc z pyska,
Im obficiej wśród bojów przelana krew tryska.
Gładką tarcz, wznosząc rogi do walki gotowe,
Ze złota, Ijo zdobi przemieniona w krowę705,
Dziw wielki; przy niej Argus, stróż, i rodzic chmurny
Inach, potok lejący ze rzeźbionej urny.
Za Turnem pierwszych hufców rój, głowa przy głowie
Kupią się706 dzierżąc tarcze młodzi Argiwowie707,
Aurunków garść, Rutule, lud sykańskiej ziemi.
Sakrani, Labikowie z tarczami barwnemi,
Lud, co Tybru, Numiku brzeg święty w mozole
Orze, co pługi wiedzie na rutulskie pole
I cyrcejski łan — ludy z ziem, gdzie Anksur plony
Ochrania i Feronia gaj dzierży zielony.
Gdzie bagna saturyjskie i przez dolin wnętrza
Zimny Ufens, do morza mknąc, bałwany spiętrza.
Prócz tych, z Wolsków narodu Kamilla nadchodzi,
Prowadząc konny hufiec zakutej w spiż młodzi,
Wojowniczka; — nie bawi jej z wikliny splecion
Koszyczek i Minerwy nie ima się wrzecion;
Bój twardy lubi, wichry szybkie przemóc zdoła,
Biegnąc przez łany zboża po wierzchu i zgoła
Leciuchnych kłosów w lotnym nie trącając pędzie,
Albo przez pełne morze, co wzdyma nurt wszędzie,
Nie maczając stóp szybkich, śmigłym pędem bieży.
Wybiegając z chat, w polach tłum wiejskiej młodzieży
I niewiast pilnie patrzy na idącą, zwłaszcza
Podziwiając purpurę królewskiego płaszcza,
Co kryje jej ramiona, i obręcz ze złota,
Co spina włos, licyjski kołczan, co blask miota
Z dala, i włócznię, którą pasterski mirt wieńczy.
Księga VIII
Gdy wojny znak z Laurentu zamczyska Turn srogi
Wywiesił i chrapliwym dźwiękiem wrzasły rogi,
Gdy wspiął konie, gdy chrzęsła na nim zbroja tęga,