Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
co będzie y hamuie sztychy,
A wtem usłyszy z stękaniem głos cichy:
42.
«Nazbyteś na mię — o Tankredzie — srogi,
Miey dosyć na tem, (ieśli cię co ruszę)
Żeś mię żywota pozbawił — niebogi,
Żeś z ciała wygnał nieszczęśliwą duszę.
Czemuż wżdy teraz pień sieczesz ubogi,
W którem ia nędzna wiecznie mieszkać muszę?
Takli za męstwo poczytasz to sobie,
Nieprzyiaciołom nie dać pokóy3493 w grobie?!
43.
Iam iest Klorynda y tu mam schowanie,
Nie sama tylko, ale inszych wiele,
Którzy pod miastem legli — Chrześcijanie;
Poganie także (uwierz temu śmiele),
Tu w różnych drzewach maią swe mieszkanie,
Nie wiem, iako rzec, czy w grobie, czy w ciele:
Żywią w gałęziach, a ty iuż poczynasz
Być mężobóycą, kiedy ie ucinasz».
44.
Iako więc chory, kiedy przez sen smoku
Abo Chimery obaczy straszliwe,
Choć się domyśla, że to w ciemnem mroku
Zdadzą się tylko widzenia fałszywe —
Boi się przedsię3494 y nie dufa3495 oku
Y radby3496 nogi powrócił lękliwe:
Tak y ten chocia do końca nie wierzy,
Przedsię się boi y okiem wzad mierzy.
45.
Czasem oziębły drży, czasem przezdzięki3497,
Wielki się rycerz zbyt zagrzany znoi,
Niewiedzieć3498 iako miecz upuszcza z ręki;
Ale namnieysza3499 to w niem, że się boi:
Odszedł od siebie, zda mu się, że męki
Słyszy swey miłey y że przed niem stoi;
Na wytoczoną krew patrzyć nie może;
Zda się, że w sercu ostre nosi noże.
46.
Tak ono3500 serce, które z swey śmiałości
Y na śmierć samę3501 nigdy nie spuściło,
Teraz dla dawney gorącey miłości,
Fałszywem larwom zwieść się dopuściło.
Potem broń, którą upuścił z litości
Coś z oney gęstwy w pole wyrzuciło,
Tak, że się musiał wrócić zwyciężony
Y w drodze zaś miecz nalazł utracony.
47.
Nie wrócił się wzad, ani w czarowanem
Lesie chciał więcey mieć dalszą zabawę,
Ale się stawił zaraz przed Hetmanem,
Uspokoiwszy y myśl y postawę.
Y tak przy tłumie powiadał zebranem:
«Ia dam o wszystkiem nieomylną sprawę;
Prawda to wszystko, co ci powiadaią,
Że tam lwi ryczą, że gromy trzaskaią.
48.
Wprzód mi się ognie wielkie ukazały,
Które się samy3502 beze drew siliły3503
Y iako mury wysokie się zdały,
A pokusy3504 ich straszliwe broniły.
Alem ie przeszedł bez urazu cały
Y nie czułem nic, żeby mię paliły;
Po ogniu zima y noc nastąpiła
Y zaś się ze dniem pogoda wróciła.
49.
Ale to więtsza, to cud niesłychany:
We wszystkich drzewach ludzkie dusze żyią,
Głos wydawaią dobrze zrozumiany,
Płaczą, wzdychaią, pod skurę3505 się kryią.
Za każdem razem3506 krew wychodzi z rany,
Ilekroć drzewo sieką, albo biią.
Próżno to: serca ia zto nie mam3507, aby
Rózgę tam uciąć y znam się3508, żem słaby».
50.
Tak mówił Tankred, a Hetman swe myśli
Różnie obracał, co beło3509 lepszego:
Czy sam ma iechać, iako sobie myśli,
Pokusić3510 lasu oczarowanego?
Czy żeby w różne ludzie strony wyśli3511
Szukać y drzewa y czynu inszego?
Kiedy tak długo rozmyślał wątpliwy3512,
Przyszedł do niego pustelnik życzliwy.
51.
«Day — prawi — pokoy temu zamysłowi,
Będzie kto inszy, co ten las zwoiuie:
Iuż niewściągniony okręt ku brzegowi
Idzie, iuż złote żagle swe zdyimuie3513;
Iuż wielki rycerz nazad ku domowi,
Porwawszy pęta niegodne — kieruie;
Y nie daleko iuż czas pożądany,
Że z Ieruzalem wyrzucisz pogany».
52.
Tak Piotr prorockiem duchem obciążony
W poważney mowie rzeczy przyszłe głosił,
Co Hetman słysząc — w sercu uniżony,
Zdarzenia nieba swem zamysłom prosił.
Ale iuż był Rak3514 przyiął upalony
Słońce y srogie gorąca przynosił,
Które mu cele3515 y woysko psowały3516,
Y żadney pracey znieść nie dopuszczały.
53.
Zgasły na niebie gwiazdy dobrotliwe,
A same tylko złośliwe panuią.
Od których skutki w powietrze szkodliwe,
Pełne zarazy śmiertelney wstępuią.
Co raz to więtszą3517 pożogi straszliwe
Moc biorąc, palą y ziemi doymuią3518.
Po dniu złem — zła noc na ludzie przychodzi,
Po gorszey nocy — gorszy dzień wychodzi.
54.
Gdy z morza słońce wychodzi, ma koło
Około siebie z gęstey pary krwawe
Y ukazuiąc krwią spluskane czoło,
Iawnie daie znać, że iest niełaskawe.
Zachodząc, także ma wewnątrz y wkoło
Czerwone krople, straszne y plugawe,
Y przykre czyniąc gorąco wytrwane3519
Grozi, że z więtszem iutro przyidzie rane3520.
55.
A gdy naywyższey3521 pomknie swego wozu,
Schną wielkiem ogniem lasy z swemi drzewy.
Rzek nie znać, nigdziey nie trzeba przewozu,
Ziemia się pada, zboża idą w plewy;
Pola w popioły około obozu
Srogie niebieskie obracaią gniewy.
Obłoki suche, różnie rozproszone
W płomienie idą y w ognie czerwone.
56.
Niebo podobne czarnemu piecowi,
Oko, pozbywszy swoich pociech, mdleie,
Zephir przyiemny głęboko ku dnowi
Pod ziemią się gdzieś kryie i nie wieie;
Wiatr tylko dmucha, który południowi
Podległy, piaski maurytańskie grzeie,
Cięszki, gorący, a co raz skrzydłami
Biie y wolny dech dusi parami.
57.
Ale y słońcem wielkiem zarażona
Noc swoie cienie nie weselsze miała
Y swem płomieniem także upalona,
Z ognistych mioteł płaszcz sobie utkała.
Y ciebie, ziemi nędzna, upragniona,
Łakoma Phebe napoić nie chciała
Swą wdzięczną rosą, y darmo iey zioła
Prosiły o nię, na pochyłe czoła.
58.
Od niespokoyney sen ucieka nocy
Y upalone zostawuie cienie.
Nie mogą ludzie włudzić3522 go na oczy;
Ale naybarziey trapi ich pragnienie,
Bo chrześciańskiey boiąc się król mocy,
Struł wszytkie wody y żywe strumienie
Y w koło3523 zdroie pomącił przejrzyste,
Wmieszawszy soki y iady nieczyste.
59.
Syloe mały, który Chrześcijany
Przedtem hoynemi wodami napawał,
Teraz ledwie dno zakrył, rozerwany
Y tu y owdzie, a zgoła ustawał.
Zdało się, że sam Erydan wezbrany
Na ich pragnienie małyby zostawał
Y Nyl, gdy nie chcąc w siedmiu stać odnogach,
Zalewa Egipt y bieży po drogach.
60.
Ieśli kto widział przeźroczyste strugi,
Między lasami pięknemi płynące,
Albo strumienie wolne między smugi3524,
Albo z zapędem z Tatrów spadaiące —
Opisuie ie swey żądzey czas długi
Y wody sobie wymyśla ciekące,
Podaiąc pokarm swemu utrapieniu
Y swoiey męce y swemu pragnieniu.
61.
Członki rycerzów wielkich niezmożone
Ani daleką y zbyt przykrą drogą,
Ani żelazem ciężkiem obciążone,
Ani nawiększą okrócone3525 trwogą —
Teraz tak mdleią słońcem upalone,
Że samych siebie udźwignąć nie mogą —
A w ciele ogień niewidomy3526 żyie,
Który spiekłą krew w suchych żyłach piie.
62.
One3527 tak dzielne y tak rzeźwe konie
Pokarmem gardzą, o paszę nie dbaią;
Karki wyniosłe y wesołe skronie
Na dół schylone — ku ziemi zwieszaią.
Na przeszłą sławę żaden nie wspomionie3528,
W pierwszey chciwości3529 do boiu ustaią.
Kosztownych rzędów, w których się pyszniły,
Nie chcą, drogiemi bończuky wzgardziły.
63.
Pies wierny cierpi ustawiczne3530 tchnienie3531,
O pana nie dba, wszystko mu niemiło3532
Y rozciągniony, na wnętrzne3533 płomienie
Chwyta wiatr, żeby nie tak go paliło.
Y ieśli oddech dało przyrodzenie3534,
Aby się serce gorące chłodziło —
Teraz ochłody nie ma, albo mało,
Tak barzo ciepłe powietrze zgęstwiało3535.
64.
Tak ziemia mdlała y tak upaleni
Ludzie się srogiem gorącem trapili
Y iuż z nadzieie3536 ostatniey zrażeni3537,
Do końca beli o sobie zwątpili3538.
Co zdrowszy3539 w kupę często zgromadzeni
Tak narzekali y głosem3540 mówili:
«Na co trwa więcey3541? czy chce woysko zgubić?
Zaprawdę, Goffred ma się z czego chlubić!
65.
Iakiemi mur chce zwyciężyć siłami
Nieprzyiacielski? skąd drzewa dostanie?
Iawnemi to Bóg znać daie znakami,
Że przeciw Niemu nasze tu mieszkanie3542.
On się sam temi nie rusza cudami
Y po chwilić nas do szczętu nie zstanie3543
W takie gorąca, iakie tu panuią,
Że Murzynowie goręczszych3544 nie czuią.
66.
Nie dba on, że my ludzie zaniedbani,
Nikczemne dusze y liche y małe —