Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
będę z sobą.
78.
Ale niestetysz3330, gdziesz3331 się wżdy3332 podziało
Iey czyste ciało? czyli — co zdrowego
Od moiey wściekłey ręki w niey zostało —
Rozszarpano3333 iest od źwierzu3334 dzikiego?
Droga potrawa, nieszczęśliwe ciało,
Z ciebie się stała, z szaleństwa moiego,
Na które mię noc (o żałosne czasy!)
Naprzód, a potem zwierz podwiódł y lasy.
79.
Iednak ieśliś iest gdziekolwiek na ziemi,
Że cię gdzie naydę — iestem tey otuchy;
Ale ieśli swe członkami twoiemi
Źwierzowie głodni obkarmili brzuchy,
Abym tylko mógł pospołu być z niemi,
Niechay mię pożrą y w las niosą głuchy!
Szczęśliwy u mnie grób bedzie, co obie3335
Ciała w się przyimie y schowa ie w sobie».
80.
Tak sam narzekał z sobą, utrapiony;
Słudzy wtem rzekli, że to ciało mieli.
Za temi słowy wzrok wypogodzony
Y odmieniony wszyscy w niem widzieli.
Y choć tak chory y tak był zemdlony,
Wstał o swey mocy znienagła3336 z pościeli
Y ledwie mogąc przestąpić przez progi,
Pomału chore wlókł za sobą nogi.
81.
A skoro — ręki niepobożney sprawę,
W piersiach uyrzały srogą ranę oczy
Y pogodnemu iey bladą postawę,
Podobną niebu, chocia3337 w ciemney nocy —
Zadrżał y lecąc do ziemie3338, poprawę
Wziął, uchwycony od bliskiey pomocy:
«O wdzięczna twarzy śmierć mi — prawi3339 — sprawisz
Słodką, lecz żalu nigdy mię nie zbawisz!
82.
O piękna ręko, którąś mi podała,
O wdzięczne chęci ostateczney znaki!
Iakoś się teraz dobrze różną stała,
Stąd mękę, stąd żal, stąd ból cierpię taki.
Widzę, ach w członkach niewinnego ciała
Moiey wściekłości nieszczęśliwe szlaki;
Równo się z ręką — o oczy — srożycie:
Ta ie zraniła, wy w rany patrzycie.
83.
Ani płaczecie. Niechayże w zamiany3340
Krew idzie ze mnie, bo łzy iść nie chcecie».
Tu uciął słowa y niehamowany
Nie chcąc żyć więcey y zostać na świecie,
Podrapał sobie zawinione3341 rany
Tak, że krwie beło3342 pełno po namiecie3343;
Y zabiłby się sam beł w oney dobie,
Ale żal czynił, że nie beł przy sobie.
84.
Y tak przezdzięki3344 dusza żałościwa
Nad iego wolą przy ciele została,
Ale po wszytkiem woysku świegotliwa
Wieść o przypadku iego powiadała.
Goffred, y inszych przyiaciół życzliwa
Kupa, cieszyć go co raz3345 przybywała.
Lecz wybić troski żadną miarą z głowy
Nie mogły słodkie y poważne mowy.
85.
Iako kiedy kto tknie rany w pieszczonem
Członku, ból roście3346 y tem sroższy bywa,
Tak przyiacielskiem — w sercu utrapionem
Więcey żałości cieszeniem przybywa.
Lecz go pustelnik nie chce mieć straconem,
Na różne się nań dowody zdobywa
Y iego upór poważnemi słowy
Strofuie, y tey używa nań mowy:
86.
«O różny teraz daleko od siebie
Tankredzie, y od początku twoiego;
Ktoć3347 wżdy3348 odiął słuch? pytam cię — y ciebie
Uczynił teraz tak nagle ślepego?
Twe utrapienie Bóg wieczny na niebie
Sam na cię posłał, Ten cię do pierwszego
Gościńca, któryś opuścił, kieruie
Y palcem ci go prawie ukazuie.
87.
Y do dobrego rycerza cię wiedzie
Chrystusowego pierwszey powinności,
Którąś opuścił, o głupi Tankredzie,
Kwoli3349 niewierney poganki miłości.
Y teraz na cię z lekką pomstą iedzie,
Z lekkiem karaniem za twe nieprawości
Y uleczyć cię chce przez cię samego,
A ty nie widzisz daru tak zacnego?
88.
Y Bogu się chcesz przeciwić3350 samemu,
Któryć3351 łaskawey dodawa pomocy,
Obacz3352 się proszę, a żalowi temu
Takiey nad sobą nie dopuszczay mocy.
Iuż ato iawnie na dół ku wiecznemu
Zginieniu lecisz, ieno otwórz oczy!
Przebóg, hamuy się w tey żałości swoiey,
Co cię do śmierci prowadzi oboiey3353».
89.
Strach iedney śmierci, który mu przekładał,
Chciwość mu drugiey z nienagła3354 wyimował
Y uważaiąc pilnie — co powiadał,
Nieutulony płacz w sobie hamował.
Ale nie tak żal przedsię3355 z serca składał,
Aby nie wzdychał y nie lamentował.
Czasem sam w sobie skrycie narzekaiąc,
Czasem z umarłą głosem3356 rozmawiaiąc.
90.
Lubo wieczorne3357, lubo wstaią rane
Zorze, iey woła, iey płacze, iey prosi3358;
Tak iako słowik, co mu nieodziane
Pióry dzieciny3359 myśliwiec unosi3360,
Y dni y nocy3361 prowadząc niespane,
Napełnia pola y swe żale głosi.
Nakoniec3362 kiedy świtać poczynało,
Między łzy w oczy wpadło mu snu mało.
91.
Wtem mu się w szacie gwiazdami natknioney3363
Kochana iego przez sen ukazała:
Dobrze3364 pięknieysza i w iasności oney
Niebieskiey będąc, poznać mu się dała.
Y zdało się, że w postawie skłonioney
Do śmiechu, łzy mu z oczu ucierała:
«Przypatrz się — prawi3365 — teraz mey piękności
Y mey ozdobie, a skróć swey żałości.
92.
Toś mi ty wszystko z łaski swoiey sprawił,
Z świata mię tego omyłką zgładziwszy
Y u Bogaś mię na łonie postawił,
Godną mię nieba przez krzest uczyniwszy.
Tyś mię wiecznego żywota nabawił,
Lecz y ty — ciało śmiertelne złożywszy,
Masz tu mieć mieysce, gdzie w wieczney światłości
Cieszyć się będziesz z twey y z mey piękności.
93.
Y ieśli nieba nie zayrzysz3366 sam sobie
Y zmysł cię z drogi prawdziwey nie zwodzi —
Zostań żyw, a wiedz, że się kocham w tobie,
Iako się kochać nam w stworzeniu godzi».
Tak mówi, a wtem chęci w oney dobie
Ogień życzliwy z oczu nań wywodzi,
Potem się w swoie promienie zamknęła
Y wlawszy weń tę pociechę, zniknęła.
94.
Ocknął się zatem y wstał pocieszony
Y lekarzom się iuż dał opatrować3367
Y martwe ciało tem czasem — strapiony,
Po chrześcijańsku rozkazał pochować.
A chocia nie beł3368 mistrz iaki uczony,
Co miał grób z drogich marmurów ukować3369 —
Przedsię3370, ile czas znosił3371, beł obrany
Kamień, z którego grób beł wykowany.
95.
Do którego ią z lanemi świecami3372
W wielkiey gromadzie w pole prowadzili.
Potem iey zbroię między gałęziami
Rospiętą, wielkiey sośnie zawiesili.
A sam iak skoro zwątlony ranami
Wzmógł y podniósł się z łoża w oney chwili.
Zarazem wnętrzney pełen pobożności,
Poszedł nawiedzić pogrzebione kości.
96.
Gdy przyszedł nad grób, gdzie iego żywemu
Sercu więzienie złe nieba przeyrzały3373 —
Zimny, wybladły, rówien3374 umarłemu,
Wlepił wzrok w kamień y sam skamieniały;
A nie mogąc się płaczowi silnemu
Odiąć3375, do głuchey ledwie przerzekł skały:
«Wdzięczny kamieniu y kochany grobie,
Co płomień masz wnątrz, zwierzchu móy płacz w sobie!
97.
Nie martwy w tobie popiół, ale żywy,
Pełen miłości, ma swoie mieszkanie
Y czuie z ciebie zwykły przeraźliwy3376
Płomień, lecz przykrszy3377 sercu nad mniemanie.
Przyimi, ach proszę, ten płacz żałościwy
Y pokropione łzami całowanie,
A poday ie zaś w swey skrytey zasłonie
Lubem zewłokom, które masz w swem łonie.
98.
Bo ieśli dusza do swoiego ciała
Wraca się kiedy y do swoich kości,
Nie będzie za złe bez wątpienia miała
Twey pobożności y moiey śmiałości...
Y odpuści mi. W tę tylko została
Nadzieię dusza w tey tu śmiertelności,
Ręka zła tylko popełniła winę,
Iam żył miłuiąc, miłuiąc ią zginę.
99.
Wżdyć3378 kiedy przyidzie y moiey potrzebie
Dogodzi ten dzień szczęśliwy y święty,
Że co to teraz błądzę koło ciebie,
W ten czas iuż będę w łono twe przyięty —
Niech zgodne dusze spół mieszkaią w niebie,
Niech oboy proch3379 trwa wiecznie nierozięty3380,
A czego żywot mieć nie mógł stroskany,
Śmierć będzie miała. O dniu pożądany!»
100.
Tem czasem o iey przygodzie powieści
Y ciche w mieście szemrania powstały;
Potem iuż pewne y głośnieysze wieści
Między lękliwem ludem wciąż latały.
Wszędzie lamenty, wszędzie krzyk niewieści,
Iakoby mury y wysokie wały
Iuż nieprzyiaciel wszystkie opanował
Y iuż bogate kościoły plundrował3381.
101.
Ale naywięcey oczy ludzkie zeszły3382
Na się obrócił Arset żałościwy:
Y iako inszem3383 łzy mu z oczu nie szły,
Bo od żałości ledwie się stał żywy,
Ale od gminu gęstego obeszły3384
Stękał, nakrywszy prochem włos szedziwy.
Wtem gdy się wielki tłum do niego zbierał,
Argant we śrzodku stoiąc, tak wywierał:
102.
«Chciałem ia zaraz — że krótko wspomionę3385 —
Postrzegszy pierwszy, że w polu została,
Wypadszy z bramy iść iey na obronę,