Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="verse">Y trzykroć także laską uderzywszy,
Którą umarłe z grobów budzi w nocy —
Trzy razy ziemię deptał, będąc bosy,
Potem wypuścił te straszliwe głosy:
7.
«Wszyscy duchowie, którzy tu mieszkacie,
Strąceni z nieba gromy3410 ognistemi,
Y co mieszkanie na powietrzu macie,
Y niepogody wzbudzacie na ziemi
Y wy, którzy się piekły3411 opiekacie,
Trapiąc złe dusze ogniami wiecznemi —
Słuchaycie, y ty co im rozkazuiesz,
Y w Acheroncie podziemnym panuiesz!
8.
Wam Izmen ten las wiecznie odkazuie,
Wam go oddaie ze wszystkiemi drzewy;
Iako duch w ciało wchodzi y wstępuie,
Tak y wy wnidźcie3412 w wysokie modrzewy;
Niech Chrześcijanin, co się w niem gotuie
Rąbać — ucieka przed waszemi gniewy».
Tak rzekł y przydał swe bluźnierstwa sprośne,
Pobożnem sercom y uszom nieznośne.
9.
Na iego słowa pełne wielkiey trwogi,
Noc swe pogodne światło utraciła
Y Phebe, iasne zasłoniwszy rogi,
Piękną twarz swoię w chmurze utopiła.
On znowu woła y głos puszcza srogi;
Tak długa zwłoka barzo3413 mu nie miła:
«Czego tak długo — powiada — mieszkacie3414?
Czy więtszych klątew odemnie3415 czekacie?
10.
Ieszcze ia na was naydę inszą drogę
Y potężnieyszych przybiorę pomocy,
Nad to wymówić y umiem y mogę
Imie straszliwe, imie wielkiey mocy,
Na które piekła drżą y czuie trwogę
Z swoiem Abissem sam Król wieczney nocy»...
Chciał daley mówić czarnoksiężnik stary,
Lecz poznał, że iuż skutek brały czary.
11.
Ćmami duchowie przyszli niezliczeni:
Część tych, którzy się pod ziemią chowaią,
Część tych — nie mnieysza, którzy na przestrzeni,
Na nieobiętem powietrzu3416 mieszkaią.
A szli znienagła3417 y barzo3418 strwożeni
Z dekretu, który groźny z nieba maią:
Nie być w tey woynie, acz3419 iem w onem czesie3420
Nie zakazano w liściu być y w lesie.
12.
Maiąc tak Izmen rzeczy sporządzone,
Poszedł do króla z wesołą postawą:
«Miey — prawi3421 — królu serce niestrwożone,
Masz teraz na się Fortunę łaskawą:
Nie mogą iuż być więcey odnowione
Nieprzyiacielskie wieże — moią sprawą».
Potem mu wszystko porządkiem powiadał
Y czarnoksięskie skutki mu wykładał.
13.
Dołożył tego: «Y to wiem, że będzie
Nie mnieysza pewnie pociecha u ciebie:
Wiedz, że Mars z Słońcem nie długo usiędzie
Y społem we Lwie złączy się na niebie.
Zaczem gorąca wielkie będą wszędzie,
Rosa ani deszcz ku ludzkiey potrzebie
Nie spadnie; ale iako gwiazdy tuszą3422,
Niewymówione3423 gorąca bydź muszą.
14.
Gorąca, iakie ledwie przypaleni
Nazamonowie3424 z Garamanty3425 maią;
Te nasi w mieście — kędy3426 chłodnych cieni
Y wód dostatek — łatwie3427 wytrzymaią;
Ale ich w suchem polu położeni
Nieprzyiaciele słabi nie wytrwaią.
Y tak od nieba pierwey okróceni3428,
Od woysk egipskich będą porażeni3429.
15.
Tak siedząc wygrasz: według moiey rady,
Wątpliwych boiów nie trzeba próbować,
Ale ieśli cię — iako zwykł — do zwady
Będzie wiódł Argant, chcąc szczęścia kosztować,
Ty się nie przeciw, ale iego iady
Y wściekłą śmiałość pamiętay hamować.
Tak uczyniwszy prętko syte boiu
Nieprzyiacioły — dostąpisz pokoiu».
16.
Takiemi słowy czarownik uczony
W królu lepszą myśl i otuchę sprawił,
Który po części iuż beł powątlony
Mur — taranami wielkiemi — oprawił;
Nad to y nowy, z gruntu wywiedziony
Na inszych mieyscach, mniey bespiecznych stawił:
Wrzała robota y od niewolników
Y od gęstych rąk mieyskich robotników.
17.
Ale ostrożny Hetman o sposobie
Dobycia miasta myśląc to naydował,
Żeby darmo tłukł mary, gdzieby3430 sobie
Woiennych wielkich wież nie nabudował
Y swe woyskowe cieśle w oney dobie
Po drzewo na czyn w lasy wyprawował;
Którzy zarówno3431 z świtem wyiechali,
Ale dla strachu wzad3432 się powracali.
18.
Iako więc dziecię małe, kiedy w nocy
Widzi niezwykłe larwy y maszkary,
Ucieka zaraz y zakrywa oczy,
Mniemaiąc, że to iakie nocne mary —
Tak się ci boią, a z czyieyby mocy
Beł na nie on strach (rzecz trudna do wiary)
Nie wiedzą, tylko wiedzą, że się boią,
A Sfingi w głowie i Chimery stroią.
19.
Lękliwi mistrze w ciesielskiem rzemieśle3433
Wróciwszy się, rzecz y słowa mięszali;
Ale cokolwiek powiadali cieśle,
Śmiali się wszyscy y niedowierzali.
Wtem Goffred inszych żołnierzów tam ześle,
Którzy się w woysku mężnieyszemi zdali,
Którzy ie w lasy zaprowadzić mieli,
Ponieważ sami rąbać w niem nie śmieli.
20.
Ci poiechali, kędy źli duchowie
Stolicę swoię beli założyli3434,
Ale zaledwie przy gęstey dąbrowie
Stanęli, tak się zaraz potrwożyli.
Przedsię szli daley cni bohatyrowie,
A swoie strachy śmiałą twarzą kryli,
A pomknęli się w gęstwę daley ieszcze,
Tam kędy beło3435 zczarowane mieysce.
21.
A wtem powstanie z lasu niesłychany
Szum y straszny pisk iadowitey źmiie,
Tu słychać, że lew ryczy rozgniewany,
Tu niedźwiedź mruczy, tu wilk srogi wyie,
Tu morze huczy gęstemi bałwany,
Tu woda skały niepożyte3436 biie,
Tu trąby słychać, tu straszliwe gromy:
Tak wiele dźwięków — dźwięk czynił kryiomy.
22.
Dopiero wszystkiern pobladły iagody3437,
Tak ich strach wewnątrz zmacał wielkooki.
Mieysca w nich żadne nie miały wywody3438,
Aby lękliwe daley nieśli kroki.
Nakoniec3439 wszyscy uciekli w zawody3440,
A strach ie gonił y chwytał za boki.
Potem ieden z nich do Hetmana mowę
Taką uczynił y taką obmowę3441:
23.
«Niech żaden (wszyscy powiedzą to naszy)
Tamtego mieysca doiść sobie nie tuszy3442:
Iam gotów przysiąc, że wszystkie w te lasy
Hurmem się z piekła przeniosły pokusy3443.
Będzie zbyt śmiały, który się ostraszy3444
Y kogo bojaźń — idąc w nie — nie ruszy;
Chyba nie człowiek będzie mógł tych krzyków
Y pisków słuchać y gromów y ryków».
24.
Gdy ten tak mówił, Alkast nielękliwy
Trafił się tam beł, mąż nieokrocony3445:
Wściekły, szalony, na śmierć natarczywy
Y na naygorsze razy3446 odważony3447:
Nie dałby się beł, by naywiętsze dziwy
Widział przed sobą, tak beł niestrwożony;
Szedłby beł na grom y na ziemie3448 drżenie,
Y ieśli ma strach więtszy przyrodzenie.
25.
Śmiał się, trząsł głową: «la — prawi — przyrzekę
Wniść tam bespiecznie3449, gdzie oni nie śmieią.
Y lasu według potrzeby nasiekę,
Chcę ia spróbować, co czary umieią.
Niech będzie, co chce — pewnie nie uciekę3450;
Niechay się dziwy by3451 naywiętsze dzieią:
Niech niedźwiedź mruczy, lew ryczy, wilk wyie,
Y w piekło póydę, ieśli się odkryie».
26.
Tak się tam chlubił y wziął pozwolenie
Od Gotyfreda y puścił się w drogę,
A skoro weyrzał w one gęste cienie,
Usłyszał zwykły szum y zwykłą trwogę,
Ale nie przeto3452 iakie wylęknienie
Czuie, abo3453 wzad3454 wraca śmiałą nogę.
Owszem się z zwykłą śmiałością zapuścił,
Ale go ogień wściągnął y nie puścił.
27.
Ogień, z którego — iako iakie mury —
Płomienie stoiąc dymami kurzyły,
Y nie maiąc wrót, ani żadney dziury,
W koło3455 obeszły y lasu broniły.
Co więtsze3456 ognie, wyniosłe do gury3457,
Tak iako wielkie wieże wychodziły.
W około3458 strzelby y kule ogniste
Miały na sobie baszty płomieniste.
28.
O iako wiele dziwów z straszliwemi
Twarzami wszędzie na wierzchu wież stoi:
Ci krzywo patrzą, ci mieczmi ostremi
Machaią w koło w płomienistey zbroi.
On ustępuie, iako przed gęstemi
Lew pogoniami y o się się3459 boi...
Y strach go przeiął y w sercu mu został,
Który w niem przedtem — iako żyw — nie postał3460.
29.
Nie postrzegł zaraz, że beł wylękniony,
Aż kiedy iuż beł daleko poręby
Y dziwował się w sobie zamyślony,
Z gniewu zgrzytaiąc y ściskaiąc zęby.
Potem na stronę odszedł zawstydzony,
Ani rozdziewił zasromaney gęby,
Ani na ludzie3461 — on przedtem tak hardy
Wzrok — śmiał bespiecznie podnieść rycerz twardy.
30.
Kilkakroć Hetman po niego wyprawił,
Ale nie chcąc przyść3462 na lada co składał3463;
Nakoniec3464 przyszedł, ale nie zabawił3465,
Bo albo milczał, albo sny powiadał.
Zrozumiał Hetman, że nie wiele3466 sprawił3467,
Zaczem na on czas więcey go nie badał,
Tylko się zdumiał: «Cóż to wżdy za cuda?
Czy sen? czy mara? czy iaka obłuda3468?
31.