Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="verse">Gdzie z niem radziły starsze, mądre głowy
Klorynda pocznie: «Słuchay co myślemy
Y przyimi3131 z łaską3132, królu, coć powiemy.
10.
Argant tę wieżę spalić chce y na tem
Mieyscu czyni-ć tę obietnicę głośną.
Ia przy niem będę; czeka tylko zatem,
Że się pokładą y że ludzie posną».
Król płakał — długiem obciążony latem3133,
Y mowę do nich uczynił żałosną:
«leszcze chcesz Boże sług swoich ratować,
Ieszcze to w cale3134 królestwo zachować!
11.
Y potrwa pewnie, kiedy ludzie takie,
Takiego serca y takiey mam ręki.
A ty, o zacna paro ludzi, iakie
Masz mieć odemnie nagrody y dzięki?
Będą te wasze dzielności iednakie
Podawać światu wieczney sławy dźwięki.
To samo wielka nagroda na świecie,
Lecz y odemnie część państwa weźmiecie».
12.
To mówiąc starzec zalewał się łzami,
Y z płaczem w głowę oboie całował;
Ale Soliman, co siedział z radami,
Wielką z tey sprawy zazdrość pokazował:
«Y ia nie darmo miecz noszę y z wami
Póydę y tu też nie będę próżnował11.
Klorynda na to: «O Królu, o Panie,
Póydziemli3135 wszyscy, kto z tobą zostanie?»
13.
Iuż się chciał ozwać Argant niecierpliwy,
Że nie chciał z niem bydź3136 na tę drogę zgodny,
Ale uprzedził y wzrok Król szedziwy
Do Solimana obrócił łagodny:
«Na każdem mieyscu, rycerzu cnotliwy
Pokazowałeś, żeś sobie podobny
Y na naygorsze razy zawsze śmiele3137
Szedłeś y biłeś swe nieprzyiaciele.
14.
Y wiem, żebyś mógł co godnego sprawić
Tey wielkiey sławy, którą masz na świecie,
Ale wżdyć3138 kogo muszę z was zostawić
Przy sobie, którzy dzielnością słyniecie.
Nakoniec3139 y tych nie chciałbych3140 wyprawić,
Bo wiem, iako wy krwie nie szanuiecie;
Kiedyby3141 się kto inszy tego ważyć
Y na tak wielki chciał się czyn odważyć.
15.
Więc iż po wszystkich stronach, iako wiemy,
Gęsta straż w koło3142 wielkiey wieże chodzi
Y trochą ludzi nic nie uczyniemy,
Woysko też wszystko wywieść się nie godzi;
Ta para, co się — iako to słyszemy3143,
Tego chce podiąć, niech na to wychodzi,
Która takich dzieł nieraz dowodziła,
Y którą może kłaść za inszych siła3144.
16.
A ty tak iako królowi należy,
W bramie — proszę cię — bądź gotów z inszemi,
Że kiedy ci w zad póydą y na wieży
Uyrzymy ognie z dymami gęstemi,
Gdzie3145 nieprzyjaciel w pogonią3146 pobieży,
Ty ich zratuiesz z rotami świeżemi».
Tak się królowi koniecznie to zdało,
Ale Sułtana przedsię3147 to bolało.
17.
Przymówił się też Izmen do tey sprawy:
«Lepiey — powiada — że późniey wyńdziecie3148,
A ia wtem siarki y insze przyprawy
Zgotuię, które z sobą poniesiecie;
Przeto czekaycie odemnie3149 odprawy,
Y straży śpiące pręcey3150 tak najdziecie»
Podobało się Izmenowe zdanie,
Y rozeszli się, pozwoliwszy na nie.
18.
Klorynda zatem zwyczayny złożyła
Szyszak y zbroię srebrem nabiianą,
A inszą na się niezwykłą włożyła,
(Co iuż beł zły znak) czarno smalcowaną3151,
Żeby się na niey w nocy nie świeciła,
Tusząc tak łatwiey udać się nieznaną.
Był przy niey Arset3152, który ią wychował,
Y prawie z pieluch dotąd iey pilnował.
19.
Ten kędykolwiek iedno3153 się udała,
Wszędzie szedł za nią laty obciążony3154,
A widząc, że się niezwykło3155 ubrała,
Postrzegł, że w pole wyniść3156 chciała z brony3157.
Y przez życzliwość, którą po niem znała3158,
Y przez siwy włos na niey wysłużony
Prosił, aby się na to rozmyśliła,
Ale daremna iego prośba była.
20.
Potem rzekł: «Iż cię prośby nie obeszły
Y takeś na złe swoie3159 zatwardziała,
Żeś ty na te łzy y na wiek móy zeszły3160
Y na tę radę życzliwą niedbała —
Powiem ci teraz twóy stan y wiek przeszły,
Od tego czasu kiedyś beła mała
Wszystko prawdziwie, wszystko nieomylnie».
Zatem tak pocznie, a ta słucha pilnie:
21.
«Synap3161 bogaty szczęśliwie sprawował
Ethyopią3162 z inszemi kraiami,
Który obrzędy y wiarę zachował
Maryey Syna — z swemi murzynami,
Gdziem poganinem będąc, posługował
Królowey między białemi głowami
Za niewolnika, która czarna była,
Ale gładkości czarność nie wadziła.
22.
Król ią miłował, ale się z miłością
Tak w niem zawisna bojaźń pomieszała,
Że choć słynęła cnotą y czystością,
Zupełney wiary u niego nie miała.
Tem niedowiarstwem, tą zięty3163 zazdrością,
Chciał, żeby zawsze w zamknieniu mieszkała.
Ona to wszystko, co król chciał — czyniła,
Y z gmachu piędzią3164 nigdziey3165 nie chodziła.
23.
Tam obrazami między nabożnemi3166,
Biała dziewica beła malowana,
Która okrutnie powrozy mocnemi
U twardey skały beła uwiązana.
Smok do niey bieżał y kiedy ostremi
Kłami od3167 niego miała być szarpana —
Ostrem go rycerz przepędził żelazem.
Przed tem się często madlała3168 obrazem.
24.
Wtem dziećmi zaszła y by wszy brzemienną,
Ciebie dziecinę białą urodziła,
A widząc barwę w dziecięciu odmienną,
Niezwykłemu się cudowi zdziwiła.
Y potem troską strapiona codzienną,
Płód ten przed królem taić umyśliła.
Obawiaiąc się, aby z twey białości
Źle nie rozumiał o iey stateczności.
25.
Y na twe mieysce inszego szukała
— Boiąc się króla — dziecięcia czarnego.
A iż tam żywa dusza nie mieszkała,
Okrom3169 białychgłów3170, okrom mnie samego,
Mnie cię na ten czas beze krztu3171 oddała,
(Świadoma moiey wierności) którego
Tak prętko3172 dzieciom nigdy tam nie daią:
Różny w tem zwyczay w tamtych kraiach maią.
26.
Oddała mi cię z płaczem y zleciła
Daleko cię gdzie zanieść na chowanie.
A kto wymówi, iako się trapiła!
Iakie ostatnie beło iey żegnanie!
Całowała cię, łzami twarz moczyła,
Powtarzaiąc swe smętne narzekanie.
Nakoniec w niebo weyrzawszy tak rzecze:
»O Ty, co skryte myśli wiesz człowiecze —
27.
Ieślim chowaiąc niezmazane łoże,
Przeciw małżeńskiey nie zgrzeszyła wierze —
(O się nie mówię: wiem na się, móy Boże,
Insze swe grzechy, ale nie w tey mierze).
Za niewinniątkiem proszę, co nie może
Od swoiey własney mleka mieć macierze3173. —
Niech żyie matce podobne czystością,
Za twoią łaską y dobrotliwością.
28.
Y ty rycerzu święty, coś na srogą
Śmierć nie dał dziewki niewinney smokowi,
Ieśli co z lichem nabożeństwem mogą
Stawiane świece twemu obrazowi —
Weź w swą opiekę dziecinę ubogą,
Bądź niewinnemu obrońcą wiekowi«.
To rzekszy3174 zmilkła y mowę zawarła3175
Y od żałości ledwie nie umarła.
29.
Ia przyiąwszy cię, niosłem cię z kłopotem
W małey nakrytey skrzynce w one czasy,
Y takem umiał potrafić, że o tem
Nic nie wiedzieli y obcy y naszy.
Szedłem nieznany polmi3176, ale potem,
Kiedym wszedł z tobą między gęste lasy,
Uyrzę, że lwica prosto do mnie bieży,
Gębę rozdziewia3177, a grzbiet ostry ieży.
30.
Iam uciekł na dąb, a tyś porzucona
Odemnie3178, w trawie pod drzewem leżała;
Ona przypadnie y zastanowiona3179
Straszliwą głowę nad tobą trzymała.
Potem postawszy mało3180, coś zmiękczona,
Iuż okiem na cię łaskawem patrzała.
Y chropawem cię lizała ięzykiem...
Ktoby rzekł, że iest litość w zwierzu dzikiem?
31.
Tyś iey małemi straszney ręczynami
Sięgała gęby y na nięś się śmiała3181;
W temci3182 się swemi zniżyła piersiami,
Ssałaś ią zatym3183, gdy nad tobą stała.
A ia zakryty między gałęziami
Strętwiałem3184, widząc iaka się rzecz działa.
A skoro cię swem mlekiem nakarmiła
Poszła y gęstem lasem się zakryła.
32.
Wziąwszy cię potem, szedłem daley w drogę
Y do miasteczka trafiłem iednego,
Gdziem3185 mamki dostał, która cię niebogę
Karmiła — godną chowania inszego.
Tamem3186 rok cały, ile pomnieć mogę,
Y połowicę wymieszkał drugiego;
Tyś iuż niektóre słowa wymawiała
Y postępować3187 iużeś poczynała.
33.
Ale kiedy mi dobrze nachylony
Radził na pokóy wiek w podeszłem lecie —
Złotem od matki twoiey obciążony
Tak, żem mógł nędze3188 nie cierpieć na świecie,
Porzucić żywot błędny, uprzykrzony
Y żyć w oyczystem myśliłem3189 powiecie
Y z przyiacioły zażyć lepszych czasów,
Wetuiąc przeszłych trudów y niewczasów3190.
34.
Tak do Egyptu do swoiey rodziny