Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
—
Króla z Damaszku posłowi nas dała,
Który beł po to do niey wyprawiony;
Ten nas królowi w pętach y bez broni
Wiódł egipskiemu w dary, we stu koni.
71.
A iako Bóg chciał, na tey drodze z nami
Bohater Rynald potkał2837 się z przygody2838;
Który wielkiemi nowemi dziełami
Między różnemi wsławił się narody2839
Y bił się mężnie z naszemi stróżami,
Aż ie pogromił. Takeśmy swobody
Miłey — za iego dzielnością2840 — dostali,
A w zbroieśmy się ich poubierali2841.
72.
Y ia sam y ci wszyscy go widzieli:
Znać go po samem złożeniu kopiey2842,
Plotki to, co tu o niem powiedzieli!
W tey mierze mowie nie wierzcie niczyiey.
Zdrów dobrze y szedł — iakośmy słyszeli —
Trzeci dzień temu do Antyochiey
Y swoię tu gdzieś zbroię ukrwawioną,
Od nieprzyiaciół zrzucił posieczoną».
73.
Tak mówił, a w tem w niebo oczy obie2843
Podniósł pustelnik nabożeństwem tkniony2844,
Nie iednę barwę y twarz miał na sobie:
Ieden raz blady, drugi beł czerwony.
O, iako się zdał poważny w osobie,
Gdy pełny Boga umysł zachwycony
Między Anyoły niósł, gdzie przyszłe rzeczy
Y wiek potomny poymował człowieczy!
74.
Y głośnieyszemi nad swóy zwyczay słowy2845
Począł odkrywać przyszłe taiemnice;
Wszyscy weń patrzą, uważaiąc nowy
Głos y niezwykłe mowy pustelnice2846:
«Żyw — prawi — Rynald! Niewieściey to głowy
Y Bogu zmierzłey2847 wymysł czarownice2848:
Żywie y niebo iego młode lata
Chowa dla sławy dostalszey2849 u świata.
75.
Dziecinne to są dopiero roboty,
Którym się teraz Azya dziwuie:
Widzę go, a on rwie się przez namioty
Y niezbożnego cesarza woiuie —
Y pod swe skrzydła orzeł iego złoty
Rzym z Apostolską stolicą przyimuie,
Na którą srogi zwierz wyostrzył głodne
Zęby... A syny ma mieć sobie godne.
76.
Syny po syniech2850 y po wnukach wnuki,
Ci bronić będą od2851 cesarzów chciwych
Pasterzów świętych — z przodków swych nauki,
Ratuiąc zawżdy2852 krzywdą obciążliwych2853.
Pomoc niewinnem — te ich będą sztuki,
A hardych niszczyć y niesprawiedliwych!
Takie maią być ze krwie zacney dzieci,
Tak w słońce orzeł esteński wyleci.
77.
Y ieśli wieczne — tak iako potrzeba —
Światło Piotrowi otworzyło oczy,
Gdzie o Chrystusa bić się będzie trzeba,
Tam tryumfalne pióra swe roztoczy;
Bo mu to za dar ieden dały nieba
Y stanie mu zto2854 y serca y mocy...
Y Bóg tak chce mieć2855, aby poń posłano,
Y na tak sławną woynę go wezwano».
78.
Tu zmilkł prorockiem duchem obciążony
Mąż święty, ale serce z swych wnętrzności
— Choć iuż beł ięzyk niemy y zemdlony —
Kładło mu na twarz esteńskie dzielności.
Iuż też noc zaszła y płaszcz rościągniony2856
Rozwiła2857 na świat — uszyty z ciemności:
Wszyscy spać na swe odchodzili wczasy2858,
Ale pustelnik nie śpi w one czasy.
Koniec pieśni dziesiątey.
Pieśń iedenasta
Argument
Woysko w nabożne idzie processye,
Mszą2859 duchowieństwo świętą odprawuie;
Tak Boga błaga2860; potem miasto biie,
Y wielką siłą do niego szturmuje.
Klorynda z łuku bez przestanku szyie2861,
Od którey rany Hetman odstępuie,
Lecz od2862 Anyoła wraca się zleczony,
Ale iuż noc swe rozwiła zasłony.
1.
Iuż chrześciański Hetman w oney dobie2863
Do szturmu się miał2864 wszystkiemi siłami
Y o woiennych taranów sposobie
Ciągnienia pod mur — rozmawiał z mistrzami,
Kiedy pustelnik odwiódszy go sobie
Mówił mu, gdzie dway tylko beli sami:
«Iuż masz Hetmanie wszystko, co potrzeba,
Lecz nie poczynasz, skąd poczynać trzeba.
2.
Od Boga poczni2865: pierwey obwołane
Wczas pospolite2866 modlitwy być maią;
Niech do niebieskich zastępów zebrane
Rothy2867, o prośbę za sobą wołaią.
Wprzód Duchowieństwo niech idzie ubrane,
Niech processye nabożnie śpiewaią,
A wy za niemi wodzowie przednieyszy2868,
Żeby z was przykład drudzy brali mnieyszy2869».
3.
Ruszył Hetmana pustelnik surowy,
Skrucha weń zaraz poczęła wstępować:
«O sługo Boży, święte twoie mowy,
Chcę — prawi — twoyey rady naśladować2870.
Iuż ia obmyślę porządek woyskowy,
A ty się też każ biskupom gotować:
Niech kto zarazem2871 do Guilelma bieży
Y Ademara, onem2872 to należy».
4.
Nazaiutrz wszyscy księża y plebani
Do biskupów się poranu2873 zebrali
W przestrony2874 namiot, w którem kapellani2875
Hetmańscy święte msze odprawowali.
W białe się mnieyszy2876 ubiory kapłani,
W złotogłowowe biskupi ubrali
Spięte na piersiach na białe koszule,
A głowy nieśli w poważnej infule.
5.
Wprzód sam Piotr2877 idzie y wielki rozwiia
Krzyż na chorągwi, złotem malowaniem,
A duchowieństwa długa processya
Dwiema2878 rzędami postępuie za niem.
Y zlekka rothy y namioty miia,
A na przemiany dzieli się śpiewaniem.
Gruilm z Ademarem, co beli biskupy,
Szli naostatku2879 wzdłuż puszczoney kupy.
6.
Potem sam tylko wielki Hetman w tropy,
Bez towarzysza szedł za biskupami,
A zaś panowie radni w iego stopy,
Y pułkownicy pierwszy szli parami.
Tak idąc daley wyśli2880 za okopy,
A dla obrony woysko szło stronami2881.
Trąby nie słychać, ani ogromnego
Bębnu, tylko dźwięk głosu nabożnego.
7.
Ciebie, o Twórco wszelakiego czyna2882,
Ciebie o Synu z Duchem Świętem, Ciebie
Czysta Dziewico, Matko Boga Syna
Proszą o łaskę y pomoc w potrzebie;
Y was wodzowie skrzydlatego gmina2883,
Z lotnemi woyski2884 na wysokiem niebie;
Y z tem, z którego ręki przeźroczyste
Wody omyły człowieczeństwo czyste2885.
8.
Proszą y twardey równego opoce,
Która się gruntem Kościołowi staie.
Grdzie iego godny Namiestnik — owoce
Łaski niebieskiey y teraz rozdaie;
Y was, którzyście roznieśli szeroce2886
Ziawioną2887 Prawdę na świat w różne kraie;
Y tych, którzy ią śmiercią oświadczyli2888,
Y zdrowie dla niey chętnie położyli2889.
9.
Więc którzy z Pisma Świętego krynice2890
Błąd potępili piórem i kazaniem;
Y Chrystusowey miłey służebnice2891,
Wsławioney części — co lepszey — obraniem
Y was, o Panny, y Oblubienice
Wiecznego Króla, któreście szły za Niem;
Y tych co na miecz, na ogień niedbały2892,
Y srogie męki dla Niego wytrwały.
10.
Tak Świętych wzywał lud nabożny, który
Maiąc za sobą swoie stanowiska,
Do Oliwetu prosto ciągnął góry,
Co od oliwy dostała przezwiska:
Góry na świecie sławney, co na mury
Mieyskie od wschodu słońca patrzy z bliska,
A między nią się a miastem przestrona2893
Dolina ciągnie, Jozaphat rzeczona2894.
11.
Tam szły na on czas y tam kierowały
Woyska śpiewaiąc, a za raney2895 rosy
Góry się z lasy2896 zewsząd odzywały,
A Echo gęste dawała odgłosy.
Y tak się zdało, że się przeciwiały2897
Inszego2898 chóru insze w lesie głosy.
Raz Chrystusowe imię, raz Maryey2899
Rozlegało się w głośney armoniey2900.
12.
Pogaństwo z murów wysokich patrzało
Na niewidane2901 porządki y szyki,
Y cicho zrazu z pilnością słuchało
Nowey y uszom niezwykłey muzyki.
Ale kiedy się dziwować przestało,
W niebo straszliwe wypuściło krzyki
Pełne brzydliwych bluźnierstw, a głębokie
Doły się trzęsły y góry wysokie.
13.
Ale bezpiecznie przedsię2902 swe śpiewanie
Y litanie zaczęte kończyli,
Y na pogańskie niedbaiąc2903 wołanie,
Ani się nawet ku niem obrócili;
Strzały też, które z murów lecą na nie,
Nic iem nie szkodzą, bo w puł2904 ćwierci mili,
Y tak daleko szły od muru roty,
Że mogły kończyć bez wstrętu2905 swe noty2906.
14.
Potem na wzgórku wielki postawiony
Dla świętych Ofiar ołtarz ubierali,
A białe na niem z tey y z owey strony
W złotych lichtarzach świece zapalali.
Wtem Guilm z pierwszego ubioru zwleczony,
Inszy wziął na się, który mu podali.
Tam chwilę myśląc, rozmyślał y zasię
Głosem dziękował y skarżył sam na się.
15.
Dalszy2907 patrzali tylko, ale dźwięki
Bliższych kapłańskiey dochodziły mowy;
A skoro skończył y odprawił dzięki
Świętey Ofiary, temi mówił słowy:
«Idźcie!» A wtem kładł z wyciągnioney ręki
Błogosławieństwo na schylone głowy.