Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
href="annotations.xhtml#annotation-2457" id="anchor-2457">2457.
33.
Przeciął we środku oszczep u Sabina,
Którem go sięgał z daleka po oku,
Lecz y ten ranę wziął od poganina,
Cięty w słabiznę u lewego boku.
Długo się męczył y nie chciał chudzina
Wielkiem oporem do wiecznego mroku;
Dusza przez dzięki2458 ciała odbiegała
Y przez gwałt prawie świat zostawowała2459.
34.
Lorenc z Bonfinem, ci beli zostali;
Oba bliźnięta, a tak iednakowi,
Że się rodzicy sami omylali
Y często swemu śmiali się błędowi2460.
Ale się teraz barzo różni stali,
Bo łep2461 do czysta uciął Lorencowi —
Tobie (o twarda różnico) Bonifinie,
Z piersi rościętych2462 krew strumieniem płynie!
35.
Ociec — nie więcey ociec2463 — (o żałości!)
Straciwszy wszystkie syny, nieszczęśliwy,
Patrzy na trupy, a żal mu przez kości
Przeymuie serce wielki, przeraźliwy.
Żaden tak mocney nie widział starości:
Że żywy został — u mnie wielkie dziwy!
Y bił się przedsię2464, ponno2465 z tey przyczyny.
Że konaiące nie patrzył na syny2466.
36.
Więc y życzliwe ciemności tak chciały,
Że mu część żalu zakryły onego;
Nie chce w niem umysł zwycięstwa wspaniały,
Gdzieby2467 nie zgubił sam siebie samego.
Żywotem wzgardził, o swą krew niedbały,
Nieprzyiaciela krwie2468 pragnie swoiego
Y nie rozeznać, co chce y co woli:
Umrzeć, czy zabić — tak go serca boli.
37.
Zawoła potem: «Takli2469 to wzgardzona
Ta moia ręka y takiey słabości,
Że wszystką siłą na cię usadzona,
Nie może na mię wzbudzić twey srogości?!»
W tem ią wyniesie, ona — wyniesiona,
Spadaiąc z góry, przecięła do kości
Lewego boku — tak, że mu krew z ciała
Polerowaną zbroię popluskała.
38.
Za oną raną, za onem2470 wołaniem,
Obróci się nań tyran iadowity:
Przeciął mu zbroię, przeciął puklerz na niem,
Choć siedmioraką skórą beł2471 okryty;
Y w brzuchu mu miecz utopił, że za niem
Wypadła dusza pospołu z ielity:
Mdleye nieborak, a krew na przemiany
To z gęby leie, to z otfartey2472 rany.
39.
Iako na Tatrach2473 dąb nieprzełomiony,
Na gniew Iowiszów2474 długi wiek niedbały,
Gdy go nakoniec2475 wściekłe Aquilony2476
Wywrócą — wali za sobą las mały:
Tak y ten poległ; a z oboiey strony2477
Kupami trupy na koło leżały.
Z taką cny rycerz umierał ozdobą,
Ciągnąc na on świat tak wielu za sobą.
40.
Kiedy tak serca przykładem y krzykiem
Dodawał swoiem Sułtan niebłagany2478 —
Arabowie też za swem przewodnikiem
Uciekaiące bili chrześciany.
Henryk Angielczyk z Witem Bawarczykiem
Legli od srogiey Dragutowey rany,
Tenże Gilberta y Aryodena
Y Frąca zabił2479 — wszystkich trzech od Rhena.
41.
Mechmet — Ernesta, Albadzar — Ottona
Zabił: ten mieczem, ów pierzystą2480 trzciną;
Murat na wylot przebił Andrapona
Pod lewą pachę perską rohatyną2481.
Ale kto może pamiętać imiona
Tych, co ginęli oną2482 mieszaniną2483?
Goffred w tem2484 bieżał, krzykiem obudzony,
Zbieraiąc w kupę swóy lud rosproszony2485.
42.
Skoro naypierwsze usłyszał rozruchy,
Których w obozie co raz2486 przybywało —
Tak się domyślał y tey beł2487 otuchy2488 —
Że to arabskie łotrostwo być miało,
Bo często o niem przychodziły słuchy,
Że go po drodze siła rozbiiało;
Lecz mniemał, że tak być nie mogli śmieli,
Aby uderzyć na obozy mieli.
43.
Bieżąc na on zgiełk, słyszy z drugiey strony,
Że w larmę2489, w larmę biią y wołaią,
A krzyk ogromny w górę wyniesiony
Y gęste głosy — obłoki mieszaią.
Z Kloryndą to szedł z miasta wyprawiony
Argant; ci także srodze nacieraią.
Trochę się tylko Hetman zastanowi2490
Y tak mężnemu mowi Guelfonowi:
44.
«Słyszysz ten okrzyk y tę nową trwogę,
Która od miasta y gór następuie?
Idź przeciwko niem y zaydzi2491 im drogę,
Niech nieprzyjaciel wstręt2492 tam iaki czuie;
A ia tem czasem2493 lud arabski mogę
Trzymać na sobie, że się zahamuie.
Ci z tobą póydą, a idź spiesznie z niemi,
Ia w inszą stronę, nastąpię z moiemi».
45.
Iednakie szczęście, iednaki los wiedzie
Obydwu w on czas2494, różnemi drogami:
Guelf przeciw górom y ku miastu iedzie,
Hetman się idzie potkać2495 z Arabami.
Ale ten co krok, co dziesięć uiedzie,
Ludzi mu zewsząd przybywa kupami,
Tak, że iuż możny y dosyć potężny
Szedł tam, kędy krew lał Soliman mężny.
46.
Tak gdy z oyczystych gór wody wywodzi
Głęboka Wisła2496 — nie zakrywa brzegu,
Ale im daley swych źrzódeł odchodzi,
Tem hardsza bieży z gwałtownego biegu;
Wsi2497, pola, lasy, bystre rwą powodzi2498,
Mosty łamią kry z umarzłego śniegu2499,
A sama morze kilką rogów2500 bodzie
Y woynę — nie dań2501 — śle baltyckiey wodzie2502.
47.
Goffred, tam gdzie się nabarziey mieszaią,
Bieży y daley uchodzić swem broni
Y zawraca tych, którzy uciekaią:
«Wiedzcie przynamniey kto was — prawi2503 — goni!
Ci rany tylko w tył biorą y dayą,
A w samey tylko ufaią pogoni,
Ale skoro im twarzy ukażecie,
Zaraz ucieką y bić ie będziecie2504».
48.
Tam się obraca y tam ostrogami
Rączego konia w oba boki kole,
Kędy Soliman z swemi Arabami
Gnał płoche roty przez szerokie pole.
Między gęstemi mieczmi2505 y śmierciami
Bieży przez mokre y krwią ściekłe role2506,
Rwie mocne hufce, a gdzie wodze skłoni2507 —
Z obu stron lecą Arabowie z koni.
49.
Przez kupy trupów czasem przeskakuie,
Tak iako piorun ciśniony z obłoka;
Soliman — wielki następ na się czuie,
Lecz się nie trwoży y nie mruży oka —
Y owszem, blisko podeń2508 się szańcuie2509
Y miecz wynosi chcąc go ciąć z wysoka;
O iako wielcy dway bohaterowie,
Zeszli się czynić2510 o krew y o zdrowie!
50.
Stanęła wściekłość przeciwko dzielności,
O państwo wielkie bić się w placu małem.
Ten poiedynek, okrom2511 wątpliwości,
Musiał być wielkiem y srogiem y śmiałem,
Lecz, iż go nocne zakryły ciemności —
Y ia go piórem minę zapomniałem2512;
Był iednak godzien, aby iasne słońce
Odkryło było światu takie gońce2513.
51.
Iuż wziąwszy serce2514 ludzie Chrystusowi,
Nieprzyjaciołom mężnie odpierali2515,
Przy swoiem wodzu y Solimanowi
Co natarciwszy w koło dogrzewali.
Nie więcey tamci mogli, niźli2516 owi,
Nie więcey tamci, niż ci — przemagali2517;
Iako na wadze strony się równaią:
Tak zabiiaią, iako umieraią.
52.
Iako, gdy Auster2518 na powietrznem dworze
Z gniewliwem stoi Aquilonem2519 w zwadzie,
Nie złożą2520 sobie, a niebo y morze,
Obłok na obłok y wał2521 na wał kładzie —
Tak y tam żadna strona w oney porze2522
Nie przemagała2523 w Marsowem zakładzie:
Miecze na miecze y konie na konie,
Obiedwie2524 równo zastawuią stronie.
53.
Lecz nie mnieysza się bitwa zaczynała
Y niemniey krwawa daley, w drugiey stronie:
Ćma niezliczona w chmurach się wieszała
Duchów piekielnych, swoiem ku obronie.
Ta serc pogaństwu y sił dodawała,
Które iuż beło2525 w obozowey bronie2526;
Ale kto ogniem swem Arganta sięga,
Choć iego własny dosyć go użega.
54.
On, iako wściekły, srogi y surowy,
Na straży poszedł y przez przykop skoczył
Y drugiem przezeń przeyazd dał gotowy
Y gęstemi go trupami natłoczył.
Szańce poznosił, powypełniał rowy
Y krwią swych panów namioty pomoczył2527;
Klorynda z niem wraz, albo trochę za niem
Szła, urażona onem uprzedzaniem.
55.
Iuż chrześcianie wszędzie uciekali,
Kiedy Gwelf przypadł z posiłki świeżemi2528,
Za iego przyściem2529 twarzy obracali,
Y mężnie znowu potkali2530 się z niemi.
A kiedy się tak z sobą pomięszali,
A krew z obu stron płynęła po ziemi —
Stworzyciel świata święte oczy swoie
Obrócił w on czas na surowe boie.
56.
Płaszczem odziany chwały y wieczności,
Maiąc wszystkie swe stworzenia na pieczy2531,
Siedział na tronie swoiey wielmożności,
Kędy zmysł nigdy nie doydzie człowieczy.
Trzy światła w iedney świeciły światłości,
O niepoięte rozumowi rzeczy!
Natura, Wróg, Czas beli2532 pod nogami
Y wieczne Rucho2533 z inszemi2534 sługami.
57.
Pod Maiestatem bogini siedziała2535,
Która bogactwo y złoto ma w mocy
Y świecką chwałę; a iako kazała