Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
zgiełk ucichł, wszyscy kładli miecze
Y z mieczmi2348 zaraz zmiękczone niechęci.
Goffred odszedszy, to tam, to sam — miecze2349
Myśli wątpliwe2350 y pilnie się kręci
Kilku dni więcey szturmu nie odwlecze
Y potrzeby ma wszystkie na pamięci;
Czasem sam idzie, czasem kogo ześle
Tam, gdzie tarany gotowali cieśle.
Koniec pieśni ósmey.
Pieśń dziewiąta
Argument
Brzydka Alekto radzi Sułtanowi,
Na chrześciany uderzyć w pułnocy2351,
Ale świętemu kazał Michałowi
Stworzyciel — wygnać piekielne pomocy;
A te iak skoro poszły ku domowi
Y ci, co wyszli z Armidziney2352 mocy,
Pomogli naszem. Iuż więcey nie czeka,
Ale zwątpiwszy, Soliman ucieka.
1.
A kiedy brzydka iędza obaczyła,
Że on2353 zgiełk srogi beł2354 uspokoiony
Y że nie mógł być — iakoby życzyła2355 —
Przedwieczney Myśli wyrok odmieniony:
Leciała stamtąd, a gdzie przechodziła,
Słońce się ćmiło, rodne schły zagony2356;
A ukwapliwa2357 do nowey roboty,
Prętkiemi2358 biegła po powietrzu loty2359.
2.
Od towarzyszów swoich to wiedziała,
Że Rynald w woysku nie beł w onem czesie2360,
To o Tankredzie y inszych2361 słyszała
Co namężnieyszych2362, że gdzieś beli2363 w lesie.
«Y długoż — rzecze — będę próżnowała?
Niechay Soliman woynę zaraz niesie,
Pewnam2364, że woysko poraziem2365 zmnieyszone,
Rostyrków2366 pełne y źle ziednoczone».
3.
To rzekszy — poszła, gdzie między błędnemi2367
Rotami mieszkał Soliman zuchwały,
Po wszystkiey prawie nad którego ziemi
Sroższego wieki tamteczne nie miały2368
Y ledwie między olbrzymy dawnemi
Nalazł się który tak wściekły, tak śmiały;
W Turczech2369 królował, mieszkać się był złożył
W Niceey, w którey stolicę założył.
4.
Miał po brzeg, który trzymaią Grekowie,
Od meandrowey2370 do sangrowey2371 wody,
Gdzie przedtem dawni mieszkali Mizowie2372,
Lidowie2373, pontskie2374, bytińskie narody2375;
Lecz chrześciańscy iak skoro panowie
Na woynę poszli azyiską2376 w zawody,
Państwa mu iego y miasta pobrali
Y bitwę na niem dwa razy wygrali.
5.
Próbował nie raz2377 szczęścia y odmiany,
Lecz o tem inszy2378 wyrok beł na niebie
Y do Egiptu udał się wygnany,
Gdzie mu król beł rad2379 y wziął go do siebie.
Ważył2380 go równo z przednieyszemi pany,
Aby go potem w swey użył potrzebie,
Myśląc się nie dać więcey rozpościerać
Y chrześciany w Palestynie wspierać.
6.
Lecz pierwey, niż im woyną odpowiedział
Y niż się ruszyć miał do Palestyny,
Za iego wolą służbę przypowiedział2381
Soliman zbóycom arabskiey krainy.
A w tem kiedy król w swem Egipcie siedział
Y lud azyiski y zbierał Murzyny —
Soliman łatwie2382 uiął chciwe żądze
Łakomych zbóyców, za iego pieniądze.
7.
Tak będąc wodzem u nich, tyran srogi
Po ziemi iudzskiey wielkie czynił szkody
Y wszystkie w koło2383 opanował drogi,
Które z obozu szły do morskiey wody.
A maiąc w sercu boyce2384 y ostrogi
Do pomsty: pamięć swoiey świeżey szkody —
Więtsze iuż rzeczy myśli na czas przyszły,
Ale ieszcze ma wątpliwe zamysły2385.
8.
A w tem Alekto przedeń się stawiła
W zawoiu2386, w męża starego osobie,
Twarz chudą y skroń zmarskami2387 okryła,
Do kostek miała delią2388 na sobie.
Wąsa nic, tylko brodę ogoliła,
Z wypustów2389 ręce ukazała obie;
U boku saydak z krzywą szablą miała,
A w prawey ręce łuk cięgły2390 trzymała.
9.
«My — prawi — tylko przebiegać będziemy
Te suche piaski y pola niepłodne,
Gdzie sławy żadney dostać nie możemy,
Ani zdobyczy, coby chwały godne.
A Goffred miasto tłucze — iako wiemy —
Dziurę iuż wybił, czasy ma pogodne2391;
Wrychle2392 o szturmie mieć będziem nowiny
Y ztąd2393 uyrzemy ognie y perzyny.
10.
Takli zwycięstwa są2394 Solimanowe:
Wsi popalone, zaięte barany?
Wspomni2395 na swoie dawne krzywdy owe,
Wspomni na państwo, z któregoś wygnany.
Odważ się, a zbiy woysko Goffredowe,
Uderz na obóz w nocy niespodziany,
Wierz Araspowi, któregoś spróbował
Y w tem wygnaniu y kiedyś królował.
11.
On teraz o tem nic nie myśli, aby
Ludzie tak nadzy2396 y tak boiaźliwi
Mieli się o to kusić; zna Araby,
Że tylko na łup y na zdobycz chciwi.
Teraz masz nań czas, obóz bardzo słaby
Y twoi póydą z tobą nie leniwi».
To mówiąc iad mu w zanadrze2397 miotała,
Potem się sama między wiatr wmieszała.
12.
Woła Soliman, pochutnywa sobie2398,
«Ty, co mi grzeiesz oziębione żyły,
Nie człowiekiemeś2399, ale cię w osobie
Człowieczey widząc, oczy pobłądziły.
Prowadź, gdzie raczysz — ia idę przy tobie
Y na krew wszystkę2400 ofiaruię siły;
Ty mi bądź tylko życzliwa, a oczy
Y szablę moię2401 sprawuy w ciemney nocy!»
13.
To rzekszy2402, wszystkie roty w kupę zwodzi
Y pięknemi w nich serca budzi słowy2403;
Ochoty pełen kwiat arabskiey młodzi,
Grzeie się z głosu swoiey starszey głowy.
Alekto naprzód przed woyskami chodzi,
Sama proporzec wielki niesie nowy,
A woysko idzie tak spiesznie, że wieści
Y wszystkie ludzkie uprzedza powieści.
14.
Potem precz bieży2404 y twarz swoię2405 kryie
W owego postać, co niesie nowinę
Y w Ieruzalem wchodzi, kiedy biie
Po zeszciu2406 słońca ostatnią godzinę.
Idzie, a wszyscy wyciągaią szyie,
Ona królowi nocnego przyczynę
Naścia na obóz, więc y czas powiada,
Znaki y hasła arabskie wykłada.
15.
Iuż noc czarnawe rozwiiała włosy,
Czerwieniało się niebo niełaskawe,
A ziemia smętna, miasto2407 chłodney rosy,
Puszczała pary straszliwe y krwawe;
Z szumem y z wichrem poszły na niebiosy
Podziemne dziwy y larwy2408 plugawe,
Wypuścił Pluton wszystkie ćmy y mało
Duchów piekielnych w Abissach2409 zostało.
16.
Przez tak straszną noc, srogiey pełną grozy,
Arabowie swe woysko prowadzili,
A gdy w pół biegu noc swe lotne wozy
Tam postawiła, skąd się nadół2410 chyli —
Pod chrześciańskie podeszli obozy,
Mniey ieszcze ponno2411, niźli w ćwierci mili,
Gdzie pokarmiwszy, zwycięstwa bespieczny2412,
Tak do nich mówił Soliman waleczny:
17.
«Widzicie woysko zbóyców niecnotliwe,
Które złodzieyskie2413 tak wiele państw zdarło
Y iako morze łakome y chciwe,
Wszystkie Azyey bogactwa pożarło;
A teraz oto szczęście wam życzliwe
Na rzeź ie wszystko w ten obóz zawarło;
W złoto ubrane y zbroye y konie
Wam będą na łup, nie im ku obronie.
18.
Więc nie ci to są, którzy zwyciężyli
Persy y Turki, co byli tak mężni,
Po różnych woynach; dawno tych stracili,
Sami zostawszy słabi, niedołężni.
Ale, choćby też spełna wszyscy byli
Tak śpią — iako drwa — nadzy2414, niepotężni,
Łatwie2415 bezzbroyne y pobić ospałe,
Od snu do śmierci przeszcie2416 barzo małe.
19.
Puśćcie to na mię2417, moie to staranie.
Że przez przekopy wszyscy przeydziem snadnie2418,
A wy przy wodzu i swoiem hetmanie
Biycie psi naród, co te kraie kradnie!
Dzisia2419 Azya swobody dostanie,
Dziś Chrystusowe królestwo upadnie!»
Tak ich zagrzewał, tak im tyran tuszył2420,
Potem się daley z woyskiem cicho ruszył.
20.
A w tem się w cieniu ludzie ukazali,
Ci, którzy byli wyszli2421 na posłuchy2422,
Zkąd2423 łatwie poznał, że nie wszyscy spali
Tak, iako o tem miał swoie otuchy2424.
Oni wołaiąc, wzad2425 ustępowali,
Wołaniem wielkiem budząc obóz głuchy,
Tak, że pierwsza straż rozruch usłyszała
Y do sprawy2426 się y do broni miała.
21.
Wraz2427 Arabowie we wszystkie muzyki
Uderzą: trąby, surmy głośnie2428 graią.
Ogromne końskie y człowiecze krzyki,
Idą pod niebo y wiatry mieszają.
Ryczą przepaści y góry, lecz ryki
Straszliwsze dobrze — piekła wypuszczają;
A z Flegetontu2429 pochodnią trzymała
Alekto, którą znak miastu dawała.
22.
Soliman pędem na straży2430 przypadnie,
Ieszcze do końca nie dobrze2431 sprawione2432:
Nigdy tak rączo wicher nie wypadnie
Z ziemie — y wiatry nie tak są szalone;
Grom, kiedy z ogniem y z piorunem spadnie;
Rzeka, co niesie domy wywalone —
Na iego wściekłość y na serce śmiałe,
Tylko iest iakieś podobieństwo małe.
23.
Nigdy się darmo mieczem nie zamierzy,
Ledwie go spuści, wielkie widać rany,
A kogo zaymie y kogo uderzy —