Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="verse">(Którą miał skrytą z mężnem Boemudem)
Antyochią – y dway Anglikowie:
Eberard wielki zapaśnik z Rosmundem;
Za niemi potem zaraz się ozowie1988
Rydolf Irlandczyk z Szotem Rotermundem,
Gildyppa także z swoiem Odoardem —
Chcą się probować z poganinem hardem.
68.
Lecz nadewszystkie1989 Raymund serce chciwe
Y pokazował wzór piękney ochoty:
Iuż, okrom1990 głowy, członki nieleniwe
Oblókł we zbroię zbyt1991 piękney roboty.
Goffred mu rzecze: «O zwierciadło żywe
Dawnego męstwa! niech na twoie cnoty
Naród nasz patrzy, niechay za twem wzorem
Dzielności wyknie1992 y idzie twem torem.
69.
Kiedybym1993 dziesięć miał między młodemi,
Którzyby1994 beli tey, co ty dzielności —
Iść pod Babilon z krzyżami złotemi,
Miałbych1995 zto1996 serca, miałbych zto dufności;
Teraz schoway się za prośbami memi
Do przystoynieyszych spraw twoiey starości;
W naczynie karty włóż który w tem rzędzie,
A niechay sędzią szczęście y los będzie.
70.
Owszem Bóg sędzią, nie te będą karty!
Iemu są losy y szczęście poddane».
Lecz Reymund tak był twardy y uparty,
Że chciał imię swe podać napisane.
Wtem Goffred w szyszak nazwiska zawarty,
Włożywszy, wtrząsnął społem1997 pomieszane.
Tam w pierwszey kartce, którą rozwiniono,
Grabie z Tolozy imię naleziono.
71.
Krzyknęli wszyscy wesoło, przygany
Żaden nie może przyczytać losowi;
Sam w ochotnieyszą grabia twarz ubrany,
Młodszem się widzi, podobny wężowi,
Gdy nową skórą na wiosnę odziany,
Połyskuie się przeciwko słońcowi.
Hetman mu szczęścia wesoły winszuie1998
Y zwycięstwo mu pewne obiecuie.
72.
W tem1999 miecz od boku sobie odpasywał
Y podał mu go, mówiąc temi słowy:
«To iest miecz własny, którego używał
Saski odstępca swoiey zwierzchniey głowy;
Tenem2000 mu odiął, kiedym mu dobywał
Serca z złośliwych piersi. A ty zdrowy
Bierz go ode mnie, a iako mnie służył,
Day Boże, byś go tak szczęśliwie użył».
73.
A w tem tak długiey zwłoki niecierpliwy2001
Cyrkaszczyk woła, sromoci i łaye:
«O iako mężny, iako urodziwy,
Iako rycerski lud Europa daie!
Niech wyńdzie2002 Tankred, ieśli boiu chciwy,
Ieśli mu serca y siły dostaie2003;
Czy leżąc w pierzu podomno2004 do nocy,
Iako y pierwey, chce od niey pomocy?
74.
Ieśli się boi, niech idą rotami,
Iedna po drugiey, iezda y piechota,
Kiedy nikt zemną2005 czynić2006 między wami
Sam a sam2007 nie chce — o iaka sromota!
Grób swego Boga macie pod murami,
Niech wżdy was ruszy do niego ochota!
Prostą do niego tędy drogę macie,
Na cóż więtszego miecze swe chowacie?»
75.
Tak, iako biczem Saracen zuchwały
Siecze po sercu naszych tem łaianiem,
Ale naybarziey uraża się śmiały
Grabia z Tolozy y chce pomsty na niem;
Dzielność się — iako żelazo od skały —
Ostrzy sromotnem2008 iego urąganiem,
Wsiada na swego Aquilina2009, który
Z prętkiemi niemal równo biega pióry2010.
76.
Ten się tam rodził, kędy nieprzebrniona2011
Woda Tagowa2012 wiedzie swe strumienie;
Gdzie woiennych stad matka przychęcona
Ogniem, który w niey budzi przyrodzenie,
Przeciw wiatrowi gębą obrócona,
Płodne od niego przyimuie nasienie
Y tak bez konia rodzi się — o dziwy! —
Z ciepłego wiatru źrzebiec urodziwy.
77.
Rzekłbyś y o tem, że Aquilin zgoła
Z co nayprętszego wiatru urodzony.
Kiedybyś widział, kiedy ciasne koła
To na te czyni, to na owe strony;
Albo, kiedy wciąż — podgrzawszy kęs2013 czoła —
Bieży, iako ptak prętki, przez zagony.
Na takiem grabia w ten czas siedział koniu
Y tak się modlił, będąc iuż na błoniu:
78.
«Ty, któryś pomógł przeciw olbrzymowi
Na Terebincie ubogiey dziecinie,
Że ten, co wszemu był Izraelowi
Straszny, dał gardło małey chłopięcinie2014 —
Hardemu przepych2015 skrusz poganinowi,
A zdarz, o Panie! że tem mieczem zginie:
Niech starzec pychę zetrze iuż przerdzały2016,
Iako ią w on czas starł młodzieńczyk mały».
79.
Tak prosił Raymund, a prośby gorące
Z pewną ufnością do Boga posłane,
Tak, iako ogień górolotny rące2017,
Przeszły niebieskie sfery malowane;
Przyiął ie Twórca y weyźrzawszy2018 w lśniące
Woyska anyołów y ćmy nieprzebrane;
Iednemu go z nich roskazał2019 pilnować
Y w niebespiecznych złych raziech2020 ratować.
80.
Anyoł, który mu stróż beł naznaczony,
Z wieczney niebieskiey Boskiey opatrzności,
Od tego czasu iako urodzony
Na świat, słoneczney zachwycił2021 iasności —
Teraz słuchaiąc, że Bóg nieskończony
Około niego więtszey chce miłości,
Szedł na wysoki zamek, kędy stały
Niebieskich broni pełne arsenały.
81.
Tam oszczep, którem ogromnego smoku
Przebito2022, wisi u iedney komory,
Tam strzały, które strzelaią z obłoku
Płaczliwe2023 woyny y śmiertelne mory;
Tam y pioruny niewidome oku,
Tam y chowaią tróząb2024 wielki spory,
Którem z samego gruntu ziemie maca
Y wielkie miasta Stworzyciel wywraca.
82.
Między inszemi — puklerz — niebieskiemi
Rynsztunkami się lśniał dyamentowy,
A był tak wielki, że zaiął na ziemi
Od Kaukazu2025 po wierzch Atlantowy,
Co świętych panów y z sprawiedliwemi
Miasty2026 pobożnych królów strzeże głowy;
Ten niewidomy2027 anyoł na się włoży
Y stanie blisko przy grabi z Tolozy.
83.
Tem czasem2028 ludzi, co się dziwowali,
Wieże y mieyskie pełne beły mury —
Iuż też z Kloryndą ludzie wyiezdżali,
Nie przeiezdżali iednak wierzchu góry;
Chrześcianie też osobno czekali,
Sprawieni w półki2029. W środku był plac, który
Zostawał wolny y niezastąpiony2030
Między woyskami — gońcom naznaczony.
84.
Hardy Cyrkaszczyk pyta o Tankredzie2031,
Nowego kogoś, nowe widząc stroie;
Przymknie się grabia y podeń podiedzie:
«Gdzieindziey — prawi — iest na szczęście twoie.
Nim się on wróci y niźli przyiedzie,
Atom ia gotów odprawić te boie
Y bić się z tobą za niego, a ktemu2032
Wolno to ma bydź2033: iako to trzeciemu».
85.
Rozśmiał się Argant: «A Tankred co? żyie
Czy umarł? gdzie iest? cóż się — pry2034 — z niem dzieie?
Dopiero groził, a teraz się kryie
Y w nogach tylko pokłada nadzieie;
Ale niechay się y pod ziemię wryie,
Niech naostatek2035 dzwonem się odzieie —
Namacam go ia!». Iuż więcey nie czekał
Raymund, ale rzekł: «Łżesz, by on uciekał!»
86.
Zgrzytnął gniewliwy Cyrkaszczyk zębami
Y surowemi odpowiedział słowy2036:
«Więc się ty zań biy! A z bohaterami
Ukażęć2037, iakiey używaią mowy».
Skoczyli zatem rączo z kopijami,
A oba sobie mierzyli do głowy,
Grabia tak, iako wymierzył — nie zmylił,
Ale cóż potem2038? ani go nachylił.
87.
Argant zaś chybił ponno2039 z wielkiey chęci,
Co wielka była u niego nowina;
Albo też anyoł grabię na pamięci
Miał y zepsował2040 raz2041 u poganina.
Gniew się okrutny w Cyrkaszczyku nieci2042,
Porzucił drzewo2043, na chrześcianina
Chce inszey broni y pewnieyszey użyć,
Kiedy mu pierwsza nie chciała posłużyć.
88.
Na rączem koniu przeciw niemu w oczy
Bieży — iako ptak — a miecz ma dobyty,
Ale mu Raymund w prawy bok uskoczy
Y zaś przypadszy, tnie go w łeb zakryty;
Znowu nań zewrze, co ma w koniu mocy,
Znowu on w lewo skoczywszy, w hełm lity
Tnie, ale darmo ciął, bo oba razy
Nie bał się żadney twardy szyszak skazy.
89.
Chce się z niem Argant cieśniey związać zgoła,
Żeby go iako na dół z konia zwalił,
Lecz uskakuiąc grabia chroni czoła,
Boiąc się, by go z koniem nie obalił;
Y to tam, to sam, wielkie czyniąc koła,
To natarł, to się od niego oddalił;
Aquilin żartki2044, gdzie pan wodzą kinie2045,
Wyprawuie się, to natrze, to minie.
90.
Iako, gdy dzielny hetman mocney wieże2046,
Albo wysokiey dobywa gdzie góry,
Wszystkich przystępów kusi2047: tak odzieże
Stalone2048 siekąc y on szuka dziury;
Ale, iż piersi mocna zbroia strzeże,
Pilnuiąc dobrze powierzoney skóry —
W blach2049 godzi słabszy y gdzie cienkie nity,
Chce gwałtem swóy miecz wrazić iadowity.
91.
Iuż mu blach w kilku mieyscach podziurawił,
Tak, że mu ciekła krew między żelazy,
A sam nie tylko, że się nie ukrwawił,
Ale y w zbroi znaczney nie miał skazy;
A Argant dotąd ieszcze nic nie sprawił
Y na wiatr tylko próżne ciskał razy,
Niespracowany, iednak pełen pychy,