Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="verse">Y w tey piękności, którąbyś mu dała.
77.
Do tego ieszcze miałabyś niemałą
Część między iego wielkiemi dziełami.
Y tak miłością zięci1727 doskonałą.
Zostalibyście sobie małżonkami.
Y chodziłabyś, palcem ukazała1728
Między pierwszemi wielkiemi paniami
We włoskiei ziemi, kędy starożytnie
Prawdziwa wiara z piękną cnotą kwitnie».
78.
Tak długo iey zła miłość pochlebiała,
Że na iey radzie nakoniec1729 poległa1730;
Ale w tem trudność wątpliwą widziała,
Iakoby ztamtąd1731 uszła y ubiegła.
Straż się na koło1732 wszędzie przechadzała,
Która y murów y pałacu strzegła
Y bramy wszystkie ustawnie1733 zawarte1734,
Bez wielkich przyczyn1735 nie beły1736 otwarte.
79.
Pospolicie się z Kloryndą bawiła,
Barzo się w sobie obiedwie kochały
Y kiedy zorza z morza wychodziła
Y kiedy gasła — pospołu bywały.
Czasem, kiedy noc mrokiem świat okryła,
Na iedney z sobą pościeli sypiały,
Iedna się drugiey wszystkiego zwierzała,
Okrom miłości, tę w sobie trzymała.
80.
Tę Erminia tylko pokrywała,
A maiąc często zapłakane oczy,
Gdy o przyczynę Klorynda pytała,
Wszystko na swóy stan składała sierocy.
Z nią w towarzystwie ustawnie bywała.
Wolno iey beło y we dnie y w nocy
Do iey łożnice y do yey pokoiu,
Lub z królem w radzie, lubo beła w boiu.
81.
Y przyszła tam raz y siedziała sobie
Chwilę, swe myśli sobie rozbieraiąc
Y o swoiego skrytego sposobie
Wyszcia1737 za miasto w pole — rozmyślaiąc.
Kiedy tak długo stała w oney dobie,
Umysł wątpliwy1738 różnie obracaiąc,
Z trafunku oczy rzuci na stół bliski
Y uyźrzy zbroię swoiey towarzyszki.
82.
Westchnąwszy, rzecze: «O błogosławiony
Stan cney dziewice w takiey szczęśliwości,
Zayźrzeć1739 iey muszę, nędzna z każdey strony,
Nie płci panieńskiey chwały, nie gładkości —
Ale, że iey nóg nie trudnią ogony,
Gmach iey zawarty nie bierze wolności1740,
Wychodzi, gdzie chce y chodzi we zbroi,
A sromoty1741 się żadney ztąd1742 nie boi.
83.
Czemu mię niebo, albo przyrodzenie
Tak nie stworzyło, iako tę dziewicę,
Żebym te rąbki i miękkie odzienie
Mogła, odmienić w pancerz i przyłbicę,
Pewniebym — maiąc na to pozwolenie —
Wolała zbroię, niż tę iedwabnicę1743;
W polubym1744 zawsze pod niebem mieszkała,
Znóy, deszcz, wiatr, zimno, wszytkobym wytrwała1745.
84.
Pewnie, żebyś się pierwey był1746 przedemną1747
Nie bił z mem miłem, hardy Cyrkaszczyku!
Pierweyby mu się przyszło potkać zemną1748
Y podobnoby iuż był u mnie w łyku1749 —
Lekkąbyś beł miał, słodką y przyiemną
Niewolą1750 u mnie, ty móy okrutniku;
Y z twych powrozów y z twoiego węzła,
Lżeyszyby beł móy, w któremem1751 uwięzła.
85.
Albobyś mię też w serce trafił grotem
Y umarłabym z tey rany zarazem,
A dopierobym ozdrowiała potem,
Zleczywszy miłość życzliwem żelazem;
Y iużbym więcey nie myśliła1752 o tem,
Miałoby pokóy ciało z duszą razem
Y — a co wiedzieć — ieśliby mych kości
Niepogrzebł1753, albo nie płakał z litości.
86.
Lecz niepodobnych1754 napieram się rzeczy
Y myśl, niestetysz1755, oszukiwam1756 swoię1757,
Iakosz to ma bydź1758 y iako to grzeczy1759?
Ladaczego1760 się licha dziewka boię,
A choć mi rozum pochlebia człowieczy,
Mieczem nie władnę, nie udźwignę zbroie1761,
Lękliwe serce, słaba moia siła...
— Owszem udźwignę, by1762 naycięższa była!
87.
Gdzieby iey też me siły nie zdołały,
Miłość ią na mię dźwignie y poniesie;
Za iey zdarzeniem ieleń bywa śmiały
Y mężnie rogiem w gęstem kole lesie.
Iać się bić nie chcę, ale ieden mały
Fortel mi pono1763 ta zbroia przyniesie:
Chcę się Kloryndą udać1764 y w postawie
Iey wyniść1765 z miasta y pomóc tey sprawie.
88.
Stróże y którzy bramy zamykaią,
Puszczą ią zaraz — ile baczyć mogę —
Wszystkie mię insze sposoby miiaią,
Tę samę iednę widzę na to drogę;
Miłość, fortuna, niech mi pomagaią
Niewinney zdrady1766 y wiodą niebogę,
Lecz to wykonać próżno przy Kloryndzie,
Lepiey iść teraz, niż1767 od króla wyńdzie1768».
89.
Naostatek1769 iuż tak się namyśliła,
(Miłość ią gwałtem wiodła niecierpliwa)
Y Kloryndzinę zbroię1770 wynosiła
Cicho do swego gmachu ukwapliwa1771;
Łatwie się iey to zdarzyło: nie była
Z nią tam na ten czas żadna dusza żywa.
Noc też nadszedszy, dała pomoc snadną1772,
Życzliwa tem, co miłuią y kradną.
90.
A kiedy tylko małe światło daiąc,
Gwiazdy świeciły, a noc pociemniała —
W iedney się dawney słudze swey kochaiąc,
Do pokoiu iey sobie zawołała;
Z iednem lokaiem, któremu ufaiąc,
Oboygu część swych myśli odkrywała:
Że uciec musi — na to tylko składa,
Ale dlaczego — tego nie powiada.
91.
Lokay, kiedy się miała iuż wybierać,
Wszystkie zgotował potrzeby ku drodze;
Ona też zatem ięła się rozbierać
Z szaty, która szła do ziemie1773 po nodze.
Potem się w kawtan1774 przeszyty ubierać
Poczęła1775, w którem przystało iey srodze;
A tak się ubrać zarazem umiała,
Że iey mało co sługa pomagała.
92.
Piersi y szyię śniegowi podobną
Okryła w ten czas y swóy warkocz złoty,
Nie szatą iaką miękką y ozdobną,
Ale twardemi urobioną młoty;
Rękę pieszczoną y przedtem swobodną
Przyniewoliła do męskiey roboty:
Dźwiga tarcz. Miłość śmieie się, na ono
Herkulesowe wspomniawszy wrzeciono1776.
93.
Ledwie nieboga zrazu1777 stąpić1778 mogła,
Kiedy on1779 ciężar tak wielki dźwigała,
Ale iey panna służebna pomogła:
Iakokolwiek się na niey podpierała.
Potem, kiedy się spracowana zmogła,
Miłość z nadzieią sił iey dodawała,
Tak, że tam obie skwapliwie przypadły,
Gdzie lokay czekał y na konie wsiadły.
94.
Tak przebrawszy się zaraz poiechały,
Naustronnieyszey trzymaiąc się drogi,
Ale się z wielą1780 przedsię1781 potykały,
A blask się w nocy z zbroie świecił srogi;
Każdy zstępował, którego miiały,
Nie bez boiaźni, nie bez wielkiey trwogi;
Bo znak Kloryndzin1782 straszny, chocia w cieniu
Y zbroyę znali przy białem odzieniu.
95.
Acz się iey nie źle z początku powiodło,
Przedsię się iakiey przeszkody boiała1783,
Coś ią straszyło, coś ią w serce bodło,
Że ią przygoda iaka potkać miała;
Iednak do bramy śmiele szła y godło1784
Dawszy, wrotnego1785 łatwie1786 oszukała:
«Król mię śle w pole, co pręcey mię puszczay!
Iam — pry1787 — Klorynda, wzwód1788 mi zaraz spuszczay».
96.
Głos białogłowski, podobny onemu
Głosowi, którem Klorynda mówiła,
Zdał sią bydź własny Kloryndzin wrotnemu1789,
Tak go udała y dobrze zmyśliła.
Więc, ktoby beł rzekł, ktoby wierzył1790 temu,
Żeby ta mdła płeć we zbroi ieździła?!
Tak wypuszczeni poiechali sami,
Zakryci chrósty1791, albo dolinami.
97.
A kiedy beli w dobrey ćwierci mili,
Dopiero konia wodzą zawściągnęła.
Mniemali, że iuż złe razy przebyli
Y że co więtsze zawady minęła;
Ale dopiero myślić w oney chwili —
Co iey wprzód na myśl nie przyszło — poczęła:
Coraz to więtszą1792 trudność naydowała,
Którey, kwapiąc się1793, nie upatrowała1794.
98.
Wielkie szaleństwo y głupstwo widziała,
Tak po żołniersku iachać tam ubraną;
To przedsięwzięcie y tę wolą miała
Nieznacznie w obóz przyiechać nieznaną,
A swemu tylko miłemu się chciała
Dać znać, z czystością cało zachowaną;
Przeto stanąwszy, lokaia przyzwała:
Wrzkomo to iuż bydź ostroźnieyszą1795 miała.
99.
«Idź wprzód przedemną do chrześciańskiego
Obozu, ale spiesz się y bież sporo1796,
Tam się dopytay do Tankredowego
Namiotu zaraz, kędy leży choro1797;
Powiedz, że yedna dla niebezpiecznego
Zdrowia iego chce przybyć tu, a skoro
On będzie przez nię1798 zdrowy, za nagrodę
Ma iey dać pokóy, wolność y swobodę;
100.
A że mu dufa, że ią w mocy maiąc,
Nie uczyni iey żadney zelżywości.
Będzieli więcey chciał wiedzieć, pytaiąc —
Mów, że ni o czem1799 nie masz wiadomości;
A ia tu sobie tak odpoczywaiąc,
Będę cię czekać nie bez teskliwości1800».
Tak go uczyła, a on się nie bawił1801,
Biegł, iakoby mu skrzydła kto przyprawił.
101.
Do obozu go zarazem1802 puszczono,
Bo ten lokay beł sprawny y bywały;
Tankredowe mu także ukazano