Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
nieprzyiaciel, ieśli iednę duszę
Y dwie ma tylko ręce, iako drugi —
Ia nieomylnie swey wygraney tuszę1537,
Ieśli mię do tey użyiesz posługi.
Przeto cię proszę, niech kopiją1538 kruszę,
Tak się ten zaciąg1539 — skończy prędzey — długi.
Nie zawiodę cię, daiąc rękę na to,
Y przyrzekam ci y ślubuięć1540 za to».
9.
Król mu krótkiemi odpowiedział słowy:
«Choć mnie tak widzisz starem y szedziwem1541,
Nie takem słaby1542, nie tak niegotowy,
Nie takem — iako mniemasz — boiaźliwem,
Abych1543, tak barzo1544 miał chronić tey głowy
Y chciał sposobem umrzeć obelżywem.
Kiedybym się bał iakiey znaczney szkody,
Albo przyść na mię miały iakie głody.
10.
Lecz, żebyś wiedział, dla którey przyczyny
Myślę się z woyskiem do czasu zawierać1545:
Soliman1546 (o czem pewne mam nowiny)
Z Niceey1547 do mnie począł się wybierać
Y kazał aż od libiyskiey krainy
Hufce Arabów rozproszone zbierać,
Na chrześciany1548 chcąc uderzyć w nocy,
Wprowadzić żywność y dać nam pomocy.
11.
Że nieprzyjaciel trzyma zamki małe
Y drobne miasta w okoliczy1549 szkodzi1550,
By tylko było Ieruzalem całe,
Y ta stolica — niech cię nie obchodzi.
Przeto skróć na czas1551 zamysły wspaniałe;
Nie tak głęboko w rzeczy patrzą młodzi,
Schoway swe na czas pogodnieyszy męstwo
Sobie na sławę, a mnie na zwycięstwo».
12.
Gniewał się ponno1552 Argant w oney dobie,
Nie barzo tam rad beł Solimanowi,
Nieprzyjaciółmi zawżdy byli sobie;
Zaperzywszy się, odpowie królowi:
«Mnie milczeć o tem należy, a tobie
Uczynić, co chcesz — lecz to rozumowi
Przeciwna, aby ten, co państwa swego
Nie mógł obronić, obronił cudzego.
13.
Niech przydzie, iako wyprawiony z nieba,
Wyswobodzić was z tego obleżenia;
Niech wam wprowadzi żywności y chleba,
Niechay was z tego wyzwoli więzienia.
Mnie niczyjego ratunku nie trzeba,
Iuż wy tu siedźcie, a ia pozwolenia
Proszę: niech w polę iadę, nie od ciebie
Kruszyć kopiją, ale sam od siebie».
14.
A król mu na to: «Rycerzu cnotliwy,
Wolałbym cię był na inszy1553 czas chować,
Ale, iżeś tak boiu barzo chciwy1554,
Pozwalam na to, niechcę1555 cię hamować».
Za temi słowy Argant ukwapliwy,
Na poiedynek pocznie się gotować
Y przyzwanemu rzecze trębaczowi:
«Iedź, a przy wszystkich powiedz Goffredowi:
15.
Że ieden rycerz, którego to boli,
Że go za temi trzymają murami —
W przestronem1556 polu — a nie w mieście — woli
Popisować się1557 z swoiemi siłami
Y że go uyźrzy, gdzie na to pozwoli,
W równi, pod swemi zaraz obozami;
A że wyzywa na rękę, którego
Ma w swoiem woysku co namężnieyszego1558.
16.
Y tak powiada, że tego dowiedzie:
Nierzkąc1559 się z iednem y dwiema probować,
Niech po trzech, czwarty y piąty wyiedzie,
A po iednemu maią następować.
Tego, co przegra, niech zwyciężca1560 wiedzie:
Ieśli go też chce wolnością darować —
Wolno mu będzie». Tak mu roskazował1561,
A trębacz się też zaraz wyprawował.
17.
Przyjechawszy tam, kędy przy Hetmanie
Co nayprzednieysi siedzieli wodzowie:
Beł prowadzony y począł: «O panie!
Pytam, dacieli1562 mieysce wolney mowie?»
Odpowie Goffred: «Nic ci się nie stanie,
Wszędzie bespieczni bywaią posłowie» —
«Więc powiem — prawi — cierpliwie słuchaycie
A na pana się, nie na mię — gniewaycie».
18.
Potem poselstwo tak hardzie sprawował
Y tak zuchwale, że ci co słuchali —
By ich beł samże Hetman nie hamował —
Podobnoby mu byli nie wytrwali.
Goffred po sobie sam niepokazował1563
Gniewu, rzekł tylko: «Barzoście zuchwali,
Powiedz, że piąty pewnie się nie stawi —
Kto wie? ieśli go pierwszy nie odprawi.
19.
Niechże nie mieszka1564, a Goffred ślubuie,
Że bez zasadek da mu wolne pole
Y iednego z swych stawić obiecuie
Przeciwko niemu, w rozmierzonem kole» —
Trębacz się zatem nazad1565 wyprawuie,
A ostrogami konia w boki kole;
Wiechawszy w miasto, poszedł ukwapliwy
Tam, gdzie go czekał Argant boiu chciwy.
20.
«Gotowi się bić — prawi — chrześcianie1566,
Nie baw się1567 więcey, a odziey się zbroią.
Nie tylko ci, co blisko przy Hetmanie,
Ale y mnieyszy, znać, że się nie boią.
Zuchwałe iem się zdało twe wskazanie,
Wszyscy się pychą urazili twoią;
Wierzyć iem strony bespieczeństwa — możem,
Plac między miastem, a między obozem».
21.
Wziął na się zbroię Argant nie mieszkaiąc1568,
A pałasz przez się zawiesił na bindzie1569;
Król, chrześcianom nie bardzo dufaiąc,
Kazał go przedsię prowadzić Kloryndzie:
«Dla bespieczeństwa, pilne oko maiąc,
Niechay — pry1570 — z tobą tysiąc iazdy wyńdzie,
A kiedy mu się bić przydzie samemu,
Zdaleka1571 stanąć każ ludowi swemu».
22.
A w tem1572 ci, co go z miasta prowadzili
Na plac, który beł na to naznaczony,
Wszyscy we zbroiach z bramy wychodzili,
A wprzód szedł Argant świetno1573 ustroiony.
Plac ten od miasta w ćwierci1574 leżał mili,
Wszystek odkryty y nie zasłoniony1575,
W równi1576, która się do tego tak zdała,
Iakoby się też umyślnie szukała1577.
23.
Na oczu woyska1578 — sam ieden — wszytkiego1579
Stanął tam Argant, Argant urodziwy,
Z serca mężnego, z wzroku ogromnego,
Z szerokich plecu1580, srogi y straszliwy;
Do Encelada1581 y philistyńskiego
Męża podobny, a wzrok niósł gniewliwy,
Ale się z niem bić przedsię wszyscy chcieli,
Bo iego siły ieszcze nie widzieli.
24.
Ieszcze był w ten czas Goffred nie mianował,
Kogo miał na to obrać między swemi —
Tankreda iednak każdy upatrował,
Przyznawaiąc mu męstwo przed inszemi,
Y w rycerskiem mu dziele ustępował,
Kładąc go między co nadzielnieyszemi1582;
Y w głos iuż o tem y wielcy y mali,
Po wszystkiem1583 prawie obozie szemrali.
25.
To beło wszystkich zdanie o Tankredzie,
Poiedynki mu były nie nowina,
Toż rozumienie beło y w Goffredzie.
«Iedź — prawi — okróć1584 tego poganina» —
Tankred wesoły zaraz w pole iedzie,
Szczęścia mu dobra winszuie drużyna,
Która go piękney pełnego ochoty
Wyprowadziła w pole za namioty.
26.
Od tego placu daleko był ieszcze,
Na którem z sobą w on czas1585 czynić1586 mieli —
Gdy iuż pociechę swoię serce wieszcze
Czuło, bo piękna bohatyrka w bieli
Nagle się na to podemknęła miesce;
Nigdyście śniegów bielszych nie widzieli,
Iako ta szata, co na zbroi miała,
A z szyszaka twarz wszystkę ukazała.
27.
Obaczywszy ią więcey nie pilnuie,
Gdzie go na placu czeka Argant śmiały;
Ale po mału1587 za nią następuie,
Aż się nakoniec1588 stawa1589 skamieniały.
Mróz z wierzchu, wewnątrz srogi ogień czuie,
Stoi na mieyscu podobien1590 do skały,
Wlepiwszy w nię1591 wzrok i czyni postawę,
Że z Cyrkaszczykiem niedba1592 o rosprawę1593.
28.
On też uyźrzawszy1594, że nikt przeciw niemu
Nie idzie w szranki y nie chce się ruszyć,
Woła: «Cóż to iest? wżdy1595 każcie któremu
Stawić się na plac y kopiją kruszyć!»
Tankred nie słyszy y oku chciwemu
Woli dać obrok1596 y wnątrz serce suszyć;
W tem1597 Otton wodze wypuścił koniowi
Y skoczył na plac przeciw Argantowi.
29.
Otton beł ieden, który się napierał
Czynić z Argantem, z inszemi zacnemi;
Z Tankredem potem o to się nie spierał
Y prowadził go z obozu z drugiemi.
A teraz słysząc, że Argant wywierał1598
Y słowy1599 nasze lżył uszczypliwemi,
A że się Tankred zapomniał bez mała —
Porwał pogodę1600, która się podała.
30.
Nie tak lew młody, kiedy byka zoczył1601,
Bieży do niego, głodem przemorzony —
Iako na ten czas Otton rączo skoczył;
Argant do niego także z drugiey strony.
Dopiero Tankred nazad koniem toczył,
Iako z twardego spania obudzony —
Woła nań: «Postóy, mnie się bić należy!»
Nie słyszy Otton y potkać1602 się bieży1603.
31.
Zastanowił1604 się, a oczy mu obie1605
Pałały, bo był srodze rozgniewany:
Że go uprzedził — za hańbę ma sobie;
Widzi, że wielkiey nie uydzie przygany.
Wtem Cyrkaszczyka Otton w oney dobie
Uderzył drzewem w szyszak hecowany1606,
A on mu paiż1607 wprzód, a zbroię potem,
Za iednem razem ostrem przebił grotem.
32.
Barzo1608 się Otton nieborak omylił,
Bo wypadł z siodła, nad mniemanie swoie;
Ale poganin ani się nachylił,
Bo był mocnieyszy pewnie tyle troie1609.
Potem się z konia do Ottona schylił,
Mówiąc mu hardzie: «Day się w ręce moye,