Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
id="anchor-1435">1435 na nich włoży.
67.
A kiedy iuż czas przyszedł zamierzony.
Którego iey dać pomoc obiecano,
Szła do Hetmana: «Dzień iuż naznaczony
Minął, którego odprawić mię miano.
A ieśli tyran będzie przestrzeżony,
Że mi część woyska na pomoc posłano —
Będzie gotowszy y o to mi idzie,
Że nie tak łatwo pożyć1436 go zaś1437 przydzie1438.
68.
Przeto — nim mu to odniosą szpiegowie,
Co na to wszędzie po stronach pilnuią —
Niech obiecani od ciebie wodzowie
Teraz się ze mną zaraz wyprawuią.
Bo — ieśli krzywdy nie lubią bogowie,
Ieśli niewinność y prawdę miłuią —
Pewnam, że w rychle w oyczyźnie usiędę1439,
Z którey ci trybut zawżdy płacić będę».
69.
Musiał to Hetman pozwolić1440 stroskany,
Coby bez niego była otrzymała;
Widział to wprawdzie, że on miał te pany
Obierać, gdzieby1441 prętko1442 wyiechała.
Ale cóż? każdy pragnął bydź1443 obrany,
Y bydź w dziesiątku1444, który poiąć miała.
Wszyscy go wielkiem gwałtem nalegali1445,
Prosząc go o to, aby z nią iachali.
70.
Ona widząc to, że się w nich odkrywa
Serce tak łatwe — nowe sieci miecze1446:
Bicza z zawisney boiaźni używa,
Tem ich po bokach pogania y siecze.
Wie, że bez tego miłość słabsza bywa,
Wie, iako zawsze leniwo się wlecze:
Tak zawodnika widziem leniwszego,
Gdy wprzód1447 — iednego, wzad1448 nie ma drugiego.
71.
Y tak, swoiego weyźrzenia każdemu
Y łagodnego śmiechu udzielała,
Że ieden zayźrzał1449 iey łaski drugiemu,
Nadzieia się w nich z boiaźnią mieszała.
Tak, nędzni, w on czas wzrokowi zdradnemu,
(Którem do siebie chytrze przywabiała)
Dawszy się uwieść, biegli wyuzdani1450,
Darmo ich Hetman strofuie1451 y gani.
72.
Choćby był równo wszystkiem rad dogodził,
Bo iednakowo wszytkiem był przychylny,
(Acz go nieieden do gniewu przywodził,
Pokazuiąc mu on1452 upór, tak silny)
Lecz widząc, że iem darmo to rozwodził,
Wolał to na los puścić nieomylny:
«Spiszcie — pry1453 — wasze imiona y na dno
Włóżcie w co, a los rozsądzi was snadno1454».
73.
Zatem przezwiska wszystkich popisano
Y popisawszy, mieszać ie poczęto
W pewnem naczyniu y po iednem brano;
Grabię1455 z Pembrozy1456 napierwszego wzięto
Artemidora, po grabi czytano
Gerharda, po nim Wacława wyięto:
Ten iuż miał lata y słynął z mądrości,
A teraz się iął na starość miłości.
74.
Iako się ci trzey z tego radowali,
Y iako byli na on czas weseli —
Trudno powiedzieć, bo tego dostali
Wprzód przed inszemi, czego wszyscy chcieli.
A ci, co ieszcze na spodku zostali,
Niewymówioną boiaźń w sercu mieli:
Każdy z niezmierną chciwością pilnuie
Tego, co kartki z naczynia wyimuie.
75.
Gwaszek był czwarty. Rydolf po Gwaszkonie,
Po Rydolfie zaś Henryk z Oldorykiem,
Więc Gwilelm książę na Roncylionie1457,
Szedł z Eberardem, z rodu Bawarczykiem;
Rambald wychodził na ostatniem zgonie1458,
Co potem Bożem został przeciwnikiem,
Poturczywszy się — o sromoto wieczna! —
A czego miłość nie czyni bezecna?
76.
Inszy1459, których los minął w obieraniu,
Złą, nieżyczliwą fortunę winili,
Łaiąc miłości, że w swem panowaniu
Dopuszczała iey sądzić w oney chwili.
Ale iż ludzka żądza w zakazaniu
Zawżdy przeciwna y na to się sili,
Czego iey bronią y każą zaniechać:
Siła1460 ich, szczęściu na złość, z nią chce iechać.
77.
Chcą z nią bydź1461 zawsze y we dnie y w nocy
Y żywot za nię położyć gotowi;
Ona wesołe miecąc1462 na nich oczy,
Mową y słodkiem westchnieniem ich łowi.
Ieśli gdzie kupę zacnych paniąt zoczy1463,
Żegna ich, życząc, aby byli zdrowi.
W tem1464 się też ona dziesięć1465 wybierała
Y Gotyffreda w namiecie1466 żegnała.
78.
On im przestrogi dawał y nauki,
Aby pogańskiey nie dufali wierze.
Żeby fortelne znać umieli sztuki,
Żeby, ostrożni, w pewney stali mierze.
Lecz miłość nie dba na prośby, na fuki,
Wiatr one iego słowa z sobą bierze;
W tem ich odprawił. Ona też iechała
W nocy z obozu, ani dnia czekała1467.
79.
Iadąc, onych swych dziesięć hołdowników —
By1468 na tryumfie więźnie — prowadziła!
Co gorsza, drugich wiele miłośników
Na wielką szkodę w woysku zostawiła,
Że rzadko który uchybił iey wników1469.
A skoro ziemię ciemna noc okryła,
Potayemnie się z woyska wykradali
Y za nią cicho w też tropy iachali1470.
80.
Wprzód szedł Eustacy za nią zapędzony
Y ledwie mroku doczekał ciemnego:
Bieży, co koń ma mocy, prowadzony
Przez ślepe cienie od boga ślepego.
Całą noc prawie onę1471, obłądzony,
Tam y sam1472 ieździł do świtu samego;
Skoro odniało, tam gdzie nocowała
Przypadł, gdy się iuż z noclegu ruszała.
81.
Po zwykłem zaraz poznawszy go znaku,
Pocznie nań wołać Rambald iadowity:
(Bo iego przyiazd nie był mu do smaku)
«A ty tu po co? masz tu rok zawity1473?»
Eustacy na to: «Wiem, że nie ma braku1474
Armida; chcę iey służyć iako y ty».
«Kto cię iey oddał? nie służą tu tacy».
«Miłość uprzeyma» — odpowie Eustacy.
82.
«Iam od miłości — tyś szczęściem obrany.
Któż się iey sługą słuszniey ma nazywać?»
Odpowie Rambald srodze rozgniewany:
«Nie możesz tego tytułu używać
Y nie godzieneś być między dworzany
Y z iey własnemi sługami przebywać;
A co gorszego, chcesz ukradkiem ieszcze
Dostać tey służby y mieć takie mieysce».
83.
Nie mógł mu wytrwać Eustacy tey mowy,
Ale do niego wielkim pędem skoczy;
Nie złożył1475 mu nic — y gorszemi słowy
Łaiąc — śmiele mu Rambald poszedł w oczy.
Wyciągnie rękę królewna, gotowy
Chcąc poiedynek rozwieść. (Patrzcie mocy
Gładkości) «Ze mnie przybywa czeladzi,
A towarzystwa tobie, coć1476 — pry1477 — wadzi?
84.
Y ieśliś łaskaw co na moie zdrowie,
Przecz mię ratunku zbawiasz potrzebnego?...
— Wcześnieś mi przybył (drugiemu zaś powie)
Obrońco sławy y zdrowia moiego.
Nie da Bóg, abym zostać miała w słowie1478
Y nie być wdzięczna1479 sługi tak zacnego».
Tak im mówiła, a co raz1480 niemało
W drodze iey inszych z woyska przybywało.
85.
Tego zdaleka1481, tego zbliska1482 miała,
A nic o sobie wszyscy nie wiedzieli;
Ona każdego wdzięcznie przyimowała
Y wzrok łaskawy między wszystkie dzieli.
A skoro też noc dniowi mieysce dała,
Goffred y inszy ich odiazd uyźrzeli:
Któremu serce iuż prorokowało,
Że ich co złego w rychle1483 potkać miało.
86.
Kiedy to sobie Hetman utrapiony
Rozbierał1484, smutek maiąc niepoięty,
Uyźrzy1485: a ono ieden ukurzony
Bieży do niego, żalem wielkiem zdięty:
«Król — pry1486 — z Egyptu iuż na wszystkie strony
Z możnemi pływa po morzu okręty1487.
Gwilelm, admirał genueńskich łodzi
Do wiadomości wczas1488 ci to przywodzi.
87.
Do tego, kiedy ięczmiony y żyto
Od morza woyska lądem prowadzono,
Wszystkie wielbłądy y konie rozbito,
Które żywnością beło naiuczono1489 —
Y na głowę ich wszystkich prawie zbito,
Część ich w niewolą1490 daleką wiedziono.
Zasadzili się byli po krzewinie
Zbóycy arabscy na nie1491 przy dolinie.
88.
Którzy do takiey śmiałości iuż przyśli
Y takie czynią w tamtem kraiu trwogi,
Że naostatek1492 to łotrostwo myśli
Wszystkie zastąpić gościńce y drogi.
Przeto potrzeba, aby ludzie wyśli1493
Z woyska, ten rozbóy pohamować srogi
Y ubespieczyć1494 drogi, z tey przyczyny,
Co tu od morza idą Palestyny».
89.
Pełen był obóz y wszystkie namioty
Nowin y wieści niepociesznych1495 onych;
Żołnierz — dla głodu — rozczętey roboty
Odbiec1496 y murów myśli odbieżonych.
Hetman w nich zwykłey nie znaiąc ochoty
Y wszystkich barzo1497 widząc potrwożonych,
Twarzą wesołą y pięknemi słowy,
Ciesząc ich, takiey użył do nich mowy:
90.
«Wy! coście ze mną, przez różne przygody,
Tak wiele świata bespiecznie przebyli;
Wy, coście mieczem potężne narody,
Pod Chrystusowe chorągwie podbili;
Wy, coście wiatry, morza, niepogody,
Głody, pragnienie, zimna zwyciężyli —
Czego się teraz tak barzo boicie?
Cóż? opatrzności Boskiey nie wierzycie?
91.
Bóg, który w gorszem razie was ratował
Y dotąd ieszcze cało was prowadzi —
Iako was zawsze w swey opiece chował,