Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
na pował1636 leżały —
Których skoro tak obadwa pozbyli,
Od boków mieczów ogromnych dobyli.
42.
Ostrożnie niosą rękę, oko, nogę,
A wzaiem sobie obadwa1637 nie wierzą;
Co raz1638 nayduią do ran nową drogę,
To w łep1639, to w piersi, to do brzucha mierzą;
A podawaiąc1640 omylną przestrogę,
Nie tam, gdzie mierzą, lecz indziey1641 uderzą —
To wprzód, to pozad kroków pomykaią,
A czasem się, chcąc, sobie odkrywaią.
43.
Ukazał Tankred bok tarczą odkryty,
Znać beło, że był ćwiczonem szermierzem —
Wyniósł się z mieczem Argant iadowity,
W tem bok swóy lewy odsłonił puklerzem;
Tankred miecz odbił tak, że raz odbity
Szedł wniwecz — y wraz dosiągł go koncerzem
Y wskok się cofnął y stanął zaś w kroku,
A temu pluszczy krew z rannego boku.
44.
Poczuwszy Argant, że iuż beł1642 raniony,
Y namacawszy znaczną w boku dziurę,
Zrże się sam w sobie y iako szalony
Miece się, czuiąc zdziurawioną skurę
Y wściekłem, iak pies, gniewem zapalony,
Wyniózwszy y głos y miecz wielki wzgurę,
Z obu rącz nań tnie; on w tem ranę nową
Zadał mu w ramię, drugi raz sztychową.
45.
Iako, na Tatrach, wieprz dziki poszczwany,
Widząc na sobie zsiadłe ze krwie lepy1643,
Krzywemi kłami — wielkie tocząc piany —
Gwałtem się miece y drze na oszczepy,
Tak Argant ranę odniózwszy1644 do rany,
W niebespieczeństwo1645 idzie, iako ślepy;
Y tak na pomstę biegł nieokrócony1646,
Że swoiey własney zapomniał obrony.
46.
Co iedno1647 miał sił w sobie w oney dobie,
Wszystkie gromadzi y w kupę ie ściska;
A mieczem, który beł na ręce obie,
Iako piorunem po powietrzu błyska.
Drugi iuż wytchnąć nie ma iako sobie,
Bo nań śmiertelne raz w raz razy ciska,
Tak wielkiey mocy żadne strzymać sztuki,
Żadne szermierskie nie mogą nauki.
47.
Długo iuż czeka Tankred nademdlony,
Aza1648 się kiedy poganin zmorduie;
Czasem się składa, czasem przez zagony
Na koło mu się rączo ustępuie.
A widząc, że ów trwa nieprzełomiony
Y co raz barziey siekąc, następuie —
Z obu rącz1649 mieczem, także nie przestaiąc,
Siekł, iako y on, nie odpoczywaiąc.
48.
Iuż umieiętność za nic prawie1650 stoi,
Na siłach zgoła należało wiele,
Za każdem cięciem blachy miecz ukroi:
Albo w niey dziura, albo rana w ciele;
Pot płynie z czoła, krew ciekąc po zbroi
Miesza się w piasku y suchem popiele;
Miecze się, iako pioruny błyskały,
Zbroie od razów, iako nieba grzmiały.
49.
Bohatyrowi swoyemu życzliwi,
Patrzą z niezmierną boiaźnią poganie;
Z niemnieyszem strachem y nie mniey wątpliwi1651
Czekaią także końca chrześcianie.
Y ci y owi, równo boiaźliwi,
Nikt nie rozdziewi1652 gęby, patrząc na nie.
Żaden nie trunie1653, żaden się nie ruszy,
Tylko, że się kęs rusza serce w duszy.
50.
Iuż się obadwa byli zmordowali
Y podobnoby koniec beli mieli,
Ale noc zaszła, że ci co patrzali1654,
Nic albo mało — choć zbliska1655 — widzieli.
W tem1656 araldowie1657 dway na plac wiechali,
Którzy ie1658 rozwieść y rozwadzić chcieli;
Co z tamtey strony, Pindorem go zwano,
Chrześciańskiemu Arydeus dziano1659.
51.
Tych taka wolność, taka iest ustawa.
Że laski swoie kładą miedzy1660 miecze;
Taki z zwyczaiu i dawnego prawa,
Bóy nagorętszy rozwiedzie y zwlecze.
«Równiście sobie, zła w pociemku1661 sprawa,
Przestańcie się bić — Pindor pierwszy rzecze —
Widzicie, że mrok ciemny następuye,
Niech odpoczynek swóy noc zachowuye:
52.
Wszystkie zwierzęta pokóy w nocy maią,
A dnia się do prac iasnego używa;
Wspaniałe serca o dzieła nie dbaią,
Które ciemnością swoią noc pokrywa».
Odpowie Argant: «Mnie y w nocy znaią,
Niech kiedy kto chce sobie odpoczywa,
Ia ztąd1662 nie ziadę y bić się z niem będę
Tak długo, aż mu na gardle usiędę;
53.
Chybaby przysiągł, że tu zaś przyiedzie».
A Tankred na to: «Ia też nie odiadę,
Aż mi przysięże, że więźnia przywiedzie,
A na rozczętą stawi się biesiadę».
Przysiągł Cyrkaszczyk zaraz po Tankredzie
Tak araldowie odłożyli zwadę,
A żeby one rany wyleczyli,
Szósty do bitwy dzień im naznaczyli.
54.
Tak straszny y tak poiedynek srogi
Został pamiętny u oboiey strony1663:
Nie bez wielkiey go wspominaią trwogi
Y nie tak rychło będzie zapomniony1664;
Pełne takich mów y domy y drogi,
Iako ten y ów beł w boiu ćwiczony;
Lecz komu więcey przyznawać się miało —
Różnie pospólstwo sobie rozbierało.
55.
Wszyscy czekali y o tem mówili,
Co się za koniec naostatek1665 stanie;
Ieśli gniew wściekły y szaleństwo, czyli
Męstwo y dzielność na placu zostanie.
Ale naywięcey trapi w oney chwili
Erminią1666 to przyszłe ich potkanie;
Bo samey siebie część lepszą widziała,
Że tam na Marsie wątpliwem wisiała.
56.
Kassana1667 oyca Erminia miała,
W Antyochiey co przedtem panował;
Potem się w łupie zwyciężczy dostała.
Kiedy królestwo ono opanował;
Wszelaką ludzkość po Tankredzie znała,
Wielką iey łaskę zawżdy1668 pokazował:
Pańskie — w upadku oyczystey stolice1669 —
Miała chowanie1670, a nie niewolnice.
57.
Czcił ią, ważył ią, iako się godziło
Ważyć w królewskiem stanie urodzoną;
Perły y złoto y co skarbów było,
Dał iey y wolność nawet utraconą;
Co ią tem bardziey ieszcze pobudziło,
Że wpadła w miłość dla niego szaloną —
A taką miłość, że podobno więtszey1671
Y nigdy w nikiem nie było gorętszey.
58.
Tak, chocia ciało darował wolnością,
Serce y dusza w niewoley1672 została.
Z gęstemi łzami, z okrutną żałością,
Swoiego pana, nędzna, zostawiała.
Ale choć taką pałała miłością,
Na swe uczciwe1673 tak się oglądała,
Że matkę, w leciech1674 podeszłą niebogę,
Poiąwszy z sobą, puściła się w drogę.
59.
Do Ieruzalem naprzód się trafiła,
Gdzie ią król przyiął y chował przy sobie.
Prętko iey potem matka ustąpiła1675
Y po niey tamże chodziła w żałobie.
Ale ani żal, że matki pozbyła,
Ani wygnanie mogło w oney dobie
Onę iey miłość z serca wykorzenić,
Albo iey ulżyć, albo iey uplenić.
60.
Gore nieboga, okrutnie miłuie,
A żadney nie ma nadzieie1676 w miłości;
Coraz się więtszy1677 ogień w niey zaymuie,
Dosiągł iuż wszędzie wysuszonych kości;
Ztąd1678, że go taić w sobie usiłuie.
Barźiey1679 się żarzy y szerzy w skrytości;
Ale w niey martwe nadzieie ożyły,
Gdy z woyskiem przyszedł pod miasto iey miły.
61.
Gdy chrześciańska moc następowała
Y szły chorągwie pod miasto rozwite,
Wszystkich okrutna trwoga zdeymowała,
Widząc narody obce rozmaite.
Ona się sama tylko radowała
Y z chciwem — między namioty rozbite
Y między zbroyne hufce — okiem lazła,
Tak długo, aż gdzie Tankreda nalazła.
62.
Podle pałacu była królewskiego
Wysoka wieża, tuż przy samem murze.
Z którey mógł przeyźrzeć1680 do chrześciańskiego
Obozu prosto tak, iako po sznurze.
Tam Erminia od świtu ranego1681
Do samey nocy siadała na gurze1682,
Tam chciwe myśli y oczy karmiła,
Tam sama z sobą rozmowy czyniła.
63.
Tam się y w ten czas strapiona puściła.
Kiedy miał bydź1683 on1684 poiedynek srogi;
A od boiaźni, która ią trapiła,
Lękliwe serce drżało u niebogi
Y Mars wątpliwy, na który patrzyła,
Czynił, że mdlała z oney wielkiey trwogi:
Zawsze, kiedy się Cyrkaszczyk zamierzył —
Czuła, iakby ią miecz w serce uderzył.
64.
Potem, kiedy się tego dowiedziała,
Że mieli znowu wrócić się do boiu;
Łzy bez przestanku smętna wylewała,
Z frasunku, z strachu, z żalu, z niepokoiu.
Nakoniec iuż łez tak wiele nie miała,
Ale na zimnem wsparwszy się podwoiu1685,
Wzdychała, mdlała, czasem z mdłości padła,
A wszystka srodze wyschła y wybladła.
65.
Ieśli też kiedy oczy wypłakane
Zawarła, albo iaki kęs usnęła,
Widziała przez sen larwy, że w zamianę
Radaby1686 beła śmierć za on1687 sen wzięła.
Czasem miłemu swoiemu zadane
Rany uyźrzawszy1688, nagle się ocknęła,
Co raz się przed nią ukrwawiony stawi —
Tak nędzna płacze we śnie y na iawi.
66.
Nie tylko serce y umysł niewieści