Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
nowiny y uciekać chcieli;
Postaremu2161 się królewic rumieni
Y ani twarzy, ani głosu mieni2162.
15.
«Dwie — prawi2163 — mamy przed sobą koronie2164,
Iednę zwycięstwa, drugą męczennictwa:
W tamtey nie wątpię, tę włożyć na skronie
Pragnę, z świętemi pewien uczesnictwa2165;
Y tu nas późny wiek niezapomionie2166 —
Y tam dostąpiem wiecznego dziedzictwa.
Tu na tem polu świat nasze ozdoby
Y nasze będzie ukazował2167 groby».
16.
W tem straży zawiódł2168 y obóz obbieżał2169.
Dzieląc urzędy z pracą między swoie
Y kazał, aby każdy zbroyno leżał,
Sam także z siebie nie zdeymował zbroie2170.
Nocy był ten czas, gdy naybarziey bieżał
Sen na troskliwe2171 ludzkie niepokoie —
Kiedy pogańskie okrzyki i głosy
Wstały, które szły pod same niebiosy.
17.
Uderzą w larmę2172; on zaraz wesoło
W przód2173 przed inszemi2174 w świetney stanie zbroi
Y z pięknem okiem okazałe czoło
W barwę śmiałości pospolitą stroi.
Wnet nas pogaństwo otoczy. Iuż koło
Obozu woysko niezliczone stoi,
Las gęstych kopiy przeciwko nam stanie,
Chmurę strzał na nas wypuszczą poganie.
18.
W nierówney bitwie — bo przeciw iednemu,
Ieśli nie więcey, do dwudziestu było —
Siła ich legło, siła po nocnemu
Cieniu z okrutnych ran z świata schodziło.
Oko zakryte pobitych żadnemu
Uyrzeć nie dało y nie dopuściło,
Bo razem szkody y nasze dzielności
Noc okrywała płaszczem swey ciemności.
19.
Iednak królewic tak się ukazował,
Że go znać było dobrze, chocia2175 w nocy,
Ieśli mu się kto z bliska przypatrował
Y iego siłom y sercu y mocy.
Gdzie iedno2176 bystry swóy koń nakierował2177,
Gdzie mieczem kinie2178 y gdziekolwiek skoczy —
Krew wielka płynie wszędzie w onem czesie2179,
Strach srogi w oczu2180, a śmierć w ręku niesie.
20.
Aż dotąd, kiedy na świat wychodziła
Złota jutrzenka — ona bitwa trwała;
Ale skoro noc dniowi ustąpiła,
Która strach gęstych śmierci zakrywała —
Dopiero światłość niebieska odkryła
Y oku woysko zbite ukazała:
Po polu gęsty trup leży y mało
Rycerstwa co iuż naszego zostało.
21.
Sto nas zostało ode2181 dwu tysięcy.
Kiedy królewic uyrzał zbite szyki,
Ia niewiem2182, ieśli strwożył się widzęcy2183
Pobite pierwsze swoie woiowniki —
Nie dał tego znać, tak do swych mówięcy2184:
»Mamy, o bracia, dobre przewodniki
Y my za niemi w niebo ich przykładem
Idźmy, krwią od nich2185 naznaczonem śladem«.
22.
Y wesół z śmierci, że iuż beła2186 bliska,
Niósł piersi pełne niebieskiey2187 ochoty;
Nieprzyjaciel nań zewsząd gęste ciska
Miecze, kopiie, strzały, ostre groty.
Że nie tylko ta z stali zbroia śliska,
Lecz Wulkanowey2188 podobno roboty
Nie wytrwałaby — tak że iego ciało
Skłóte2189, iedną się tylko raną zdało.
23.
Nie żywot trzyma, ale niepożyty2190
Węzeł dzielności członki iuż zemdlałe:
Kole — sam skłóty y biie — sam zbity
Y w skłótem ciele serce ieszcze śmiałe.
W tem wzrostem wielki, wzrokiem iadowity
Mąż, maiąc oczy groźne i zuchwałe,
Siekł nań tak długo z drugiemi swoiemi,
Że naostatek2191 Sweno beł na ziemi.
24.
Poległ, niestetysz2192! kwiat piękney młodości
Y nie beł żaden, ktoby go ratował2193.
Wami, droga krwi y szlachetne kości!
Świadczę, iakom się na ten czas sprawował:
Wzgardziłem żywot y z wielkiey żałości
Szedłem na miecze, piersim2194 nadstawował
Y by2195 to beło wiecznych losów zdanie,
Żem śmierć miał podiąć2196 — zarabiałem na nię2197.
25.
Iam tylko ieden sam między trupami
Żyw leżał y to tylko też co2198 żywy,
Y niewiem2199, co się potem działo z nami,
Tak mi był odiął zmysł mrok nieżyczliwy.
Lecz skorom mdłemi2200 przeyrzał kęs2201 oczami,
Które był zaćmił2202 cień niepamiętliwy2203 —
Noc mi się zdała y że w onem mroku
Płomień się błyszczał zemdlonemu oku.
26.
Nie miał wzrok w ten czas w sobie takiey mocy,
Aby beł2204 rzeczy rozeznał widziane;
Lecz beł, iak gdy kto raz otworzy oczy,
Raz zawrze — w poły czułe2205, w pół ospane2206.
Osurowiałe2207 rany w zimney nocy,
Dopiero bóle czuły niesłychane:
Bólu to ieszcze więcey przydawało,
Że się na wietrze pod niebem leżało.
27.
W tem2208, gdy się ona światłość przemykała,
Usłyszę iakąś cichą dwu rozmowę
Y przymknąwszy2209 się podle2210 mnie została,
Iam podniósł z strachu ociężałą głowę;
Aż w szacie, która do ziemie sięgała,
Uyźrzę2211 dwu z ogniem y usłyszę mowę:
»Dufay2212, o synu, Boskiey opatrzności,
Ten cię ratuie w twoiey doległości«.
28.
Potem przystąpił y tknąwszy mi głowy,
Żegnał mię, w wielką pokorę ubrany
Y patrząc w niebo, nabożnemi słowy
Mówił nademną2213 rym2214 niezrozumiany.
Y rzekł: »Wstań!« A ia wstawam zaraz zdrowy,
Bólu nie czuię, ani żadney rany,
Owszemem2215 się zdał sam w sobie czerstwieyszy2216
Y (o cud wielki!) dobrze ochotnieyszy.
29.
Zadziwiłem się y myśli lękliwe
Wierzyć nie chciały onemu cudowi,
Aż mi ieden z nich: »Czemu — pry2217 — wątpliwe
Małowiernemu2218 zmysły rozumowi
Poddawasz2219? Uwierz, my ciało prawdziwe
Nosiem y słudzy sąśmy2220 Iezusowi,
Którzyśmy światem wzgardzili obłudnem
Y tu na mieyscu mieszkamy bezludnem.
80.
Mnie Twórca świata, Miłośnik człowieczy
Kazał o tobie pilne mieć staranie2221,
Któremu nie dziw wielkie czynić rzeczy
Przez podłe środki, nad ludzkie mniemanie.
Ten y to ciało ma na swoiey pieczy,
W którem cna dusza miała swe mieszkanie
Y chce, żeby z nią w iasność obleczone
Y w nieśmiertelność beło ziednoczone.
31.
Y żeby mu był grób taki sprawiony,
Iaki należy ciału tak zacnemu;
Który u świata będzie poważony
Y oznaymiony wiekowi późnemu.
Poyrzy2222 po gwiazdach, a patrz z prawey strony
Na iednę2223, słońcu podobną iasnemu:
Tać przewodnikiem będzie y pobieży2224
Żywem promieniem, tam gdzie twóy pan leży«.
32.
W temem2225 obaczył z wielkiem podziwieniem,
Że z oney gwiazdy światłość wychodziła
Y rościągnionem2226 do ziemie promieniem,
Gdzie ciało beło — prosto wymierzyła.
Y królewica swem iasnem płomieniem
Y wszystkie iego rany oświeciła,
A potem nagle ode mnie bieżała
Y tak, iako krew, wszystka szczerwieniała2227.
33.
Nie na nos leżał; ale iako żywy
Miewał do nieba umysł obrócony:
Tak y na on czas — choć martwy — wzrok chciwy
Do gwiazd obrócił, na wznak położony;
Miecz w iedney pięści ściskaiąc pierzchliwy2228
— Iakoby chciał bić — trzymał wyniesiony,
Drugą do piersi nabożnie przykładał,
Tak iakoby się za grzechy spowiadał.
34.
Kiedym tak łzami święte kropił rany,
Nie bez żałości, nie bez wielkiey męki —
Królewicowi miecz mocno trzymany,
Z pięści pustelnik wyimował przez dzięki2229
Y rzekł mi zatem: »Ten miecz krwią rumiany,
Którem dopiero wyiął z mężney ręki,
Iest tak hartowny y tak doskonały,
Że dawne wieki takiego nie miały.
35.
Bóg w dyamencie wyrok ten wykował:
Ponieważ pana utracił pierwszego,
Aby w tey stronie darmo nie próżnował,
Lecz aby prędko poszedł do drugiego,
Któryby w równey sile niem woiował,
Ale szczęśliwiey i czasu dłuższego
Y niem się pomścił: iego to robota,
Nad tem, co Swena pozbawił żywota.
36.
Soliman Swena zabił, w Solimanie
Ten miecz ma zostać y być utopiony.
Przeto zanieś go tam, gdzie chrześcianie
Pod miastem maią obóz zatoczony.
Nie bóy się, abyć w drodze wstręt poganie
Mieli uczynić z iakieykolwiek strony;
Ten, który cię śle, tak cię poprowadzi,
Żeć nic przygoda żadna nie zawadzi.
37.
Ten każe, aby od ciebie wiedzieli,
Iakoście mężnie z pogany2230 czynili2231,
Iakoście pana pobożnego mieli,
Iako dzielnego, iakoście go zbyli2232 —
Aby drudzy bydź2233 ochotnieysi chcieli
Y chętniey zbroye krzyżami znaczyli,
A wielkie serca tem ogniem zagrzane,
Mnożyły wiarę y krzyże rumiane.
38.
A żebyś wiedział, kto mieczowi temu
Ma tak dobremu własnem2234 zostać panem:
Ten iest Bertoldow mężny syn, któremu
Nikt nie może bydź2235 w męstwie porównanem.
Temu go odday a mów mu, że iemu
Pomsta należy y że iest obranem
Od Boga na to«. Za onemi słowy2236
Do siebie mię zaś obrócił cud nowy.
39.
Tam, kędy beło2237 Swenowowe ciało,