Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
href="annotations.xhtml#annotation-2743" id="anchor-2743">2743 y w tak krótkiem czesie2744,
Egipskie barzo daleko nadzieie,
Przeto niech każdy radę na to niesie».
W tem szmer cichy wstał, iako kiedy wieie
Wolny wiatr y szum w gęstem czyni lesie,
Ale szmer ucichł, kiedy wstawszy z ławy
Cyrkaszczyk począł mówić do tey sprawy:
37.
«Zawżdy2745, o królu, są odmienne2746 nieba
Y szczęcie2747 różnie koło swe prowadzi,
Lecz o to pytasz, na co nie potrzeba
Naszego zdania: żaden tu nie radzi.
W samych nam sobie mieć nadzieię trzeba,
Bo się na sobie samo męstwo sadzi2748;
W to się ubierzmy, zdrowia odżałuymy
Y nie więcey ie, niż trzeba, miłuymy.
38.
Nie mówię, aby wątpliwa bydź2749 miała
Pomoc z Egiptu w czasy teraźnieysze,
Bo obietnica, która się wam dała
Y te posiłki będą napewnieysze2750;
Alebym zaś rad, żeby się obrała2751
W niektórych y myśl y serce mężnieysze,
Żeby z ręku2752 swych zwycięstwa czekali,
A na cudzą się pomoc nie spuszczali2753».
39.
Więcey nie mówił Argant pomieniony2754,
Iako ten, który pewny beł2755 wygraney —
Po niem poważny Orkan z drugiey strony
Wstał, urodzony ze krwie2756 zawołaney.
Mąż to beł wielki, ale zniewolony2757
Miłością dzieci y żony kochaney:
Znikczemniał barzo, barzo się odmienił,
Iakoby nie on — skoro się ożenił.
40.
Ten tak wotował2758: «Tey gorącey mowy,
O wielki królu, ia nie mogę ganić,
Bo śmiałe serce śmiałemi się słowy
Znać dawa2759 y z swych występuie granic.
A iż — iako zwykł — zagrzał się surowy
Y niebespieczeństw2760 Argant nie ma za nic,
To iemu wolno, bo iako wotuie,
Tak rzeczą samą śmiałość ukazuie.
41.
Lecz ty, któremu dawny wiek przynosi
Wiadomość rzeczy, masz to upatrować2761,
Że ieśli się gdzie Cyrkaszczyk unosi,
Trzeba go mądrem rozumem hamować
Y te pomocy, które Egipt głosi,
Z niebespieczeństwem równać y zrachować:
Ieśli2762 twe — królu — mury wydołaią
Tem siłom, które chrześcianie maią.
42.
Mówią (bo na to trzeba odpowiedzieć)
Że miasto dobrze opatrzone mamy;
Ale zaś u nich, musi2763 to powiedzieć,
Gotowość wielka y szturmu czekamy.
Tego, co ma bydź — nikt nie może wiedzieć,
Ale się słusznie wątpliwych lękamy
Marsowych sądów y bać się potrzeba,
Że nam nie stanie naostatek2764 chleba.
43.
Wczora, kiedy się nasi w polu bili,
Z wielką trudnością — iako się widziało —
Bydłaśmy2765 trochę w miasto wprowadzili
Y za wielkie się to zdarzenie miało;
Ale ieśliby dłużey nas trapili2766,
Na tak wielki głód barzoby2767 to mało,
A nie odstąpią pewnie, choć posłany
Posiłek przydzie na dzień obiecany.
44.
Cóż — kiedy chybi2768? ale niech się dzieie,
Tak iako sobie wy obiecuiecie,
Niech obietnice y staną nadzieie,
Niechay odsieczy2769 przyidą, iako chcecie.
Kto was w zwycięstwie upewnia — szaleie;
Z tem się Hetmanem — Królu — bić będziecie
Y z temże woyskiem, które pogromiło
Turki, Araby y Persy2770 pobiło.
45.
Sameś, o mężny Argancie, spróbował,
Iako są bitni, iako natarczywi2771
Y nie raześ2772 iem tył swóy ukazował2773
Y ci z Kloryndą rycerze cnotliwi
Y ia sam — acz ia nie będę winował
Nikogo, bo w tem nie iesteście krzywi2774
Y mężnieście się z niemi zawżdy2775 bili
Y coście mogli, wszystkoście czynili.
46.
A choć mi Argant krzywem2776 grozi okiem,
Iam winien zawżdy prawdę mówić wszędzie:
Widzę, że lud ten za Boskiem wyrokiem
W bogatey panem Palestynie będzie —
Y ani woyskiem, ani tem wysokiem
Wstrąciem2777 go murem, aż miasto osiędzie2778;
To mówię — Bóg wie — z samey powinności
Y ku oyczyźnie y panu miłości.
47.
Lepiey trypolski król postąpił sobie,
Uprosił pokóy y nie ma tey trwogi,
A hardy Sułtan albo dotąd w grobie,
Albo mu pęto włożono na nogi,
Albo ucieka y błądzi w tey dobie,
Wszędzie się kryiąc — wygnaniec ubogi!
A mógł część2779 puścić, część cale2780 zachować
Y za trybutem2781 spokoynie panować».
48.
Tak tam na on czas wątpliwemi2782 słowy2783
Nieznacznie Orkan swoię rzecz prowadził,
Bo iawnie trybut postąpić gotowy
Y słać o pokóy — dla strachu2784 nie radził.
Nie mógł znieść dłużey Soliman tey mowy
Y chciał się porwać, iedno obłok wadził —
Kiedy rzekł Izmen: «Każesz iuż mgłę spuścić?
Czy mu chcesz dłużey wotować2785 dopuścić?»
49.
On na to: «Iam tu gwałtem2786 otoczony
Od twoiey chmury, która mię okryła!»
Skoro to wyrzekł, zniknęły zasłony
Y mgła się w poły zaraz rozstąpiła
Y wyszedł na dzień iasny y przestrony2787,
Kędy2788 się była2789 rada zgromadziła;
Tam w straszney twarzy stanął rozgniewany
Na wielkiey sali, nic niespodziewany.
50.
«Iam — pry2790 — iest Sułtan, a kto mu to zadał,
Żeby uciekał, ma się tego sprawić
Y łże, iako pies, ten kto to powiadał!
A gotów tego y ręką poprawić:
Góry w równinie z gęstych trupów składał,
Ze krwie wylaney mógł rzeki zastawić!
W nieprzyiacielskiem obozie się biie,
Tak to ucieka? y tak się to kryie?
51.
Ieśli się taki naydzie między wami
Zdrayca oyczyzny y z tem się odkryie,
Że chce odkupić pokóy trybutami —
(Odpuść, o królu) wnet pozbędzie szyie!
Pierwey się wilcy pogodzą z owcami
Y z gołębiami w iednem gniaździe2791 źmiie,
Niż chrześciańskie przemierzłe2792 narody
Do iakiey kiedy z nami przydą2793 zgody».
52.
Kiedy to mówił — trzymał się za krzywą
Szablę, a groził iadowitem wzrokiem.
Wszyscy umilkli na mowę straszliwą
Y z wylęknionem na dół pośli okiem2794.
Potem z łaskawszą y nie tak gniewliwą
Twarzą — do króla kwapionem2795 szedł krokiem:
«Nie trwóż — pry2796 — więcey, wielki królu, sobą,
Wielki posiłek, gdy Soliman z tobą».
53.
Aladyn2797 na to powstawszy ku niemu:
«O iakom ci rad, przyiacielu miły!
Iuż teraz lepiey (ufam męstwu twemu)
Póydą me rzeczy, choć się nachyliły;
Ty swe z niewoley — a nie długo temu —
Państwo wyzwolisz y stolec2798 pochyły
Móy, da Bóg, wesprzesz». Zatem się pokwapił
Y obiema go rękami obłapił2799.
54.
Po przywitaniu, między gęstem gminem
Król na swóy stołek Sułtana prowadził
Y dał mu mieysce pod swem baldekinem2800,
A podle2801 siebie Izmena posadził.
A skoro chwilę posiedział z Turczynem
Y Izmen cicho z niemi się naradził —
Klorynda go wprzód witała, więc drudzy
Panowie, więc dwór y królewscy słudzy.
55.
Między inszemi2802 witał go też pany
Ormus arabski zacny rotmistrz, który —
Kiedy się drudzy bili z chrześciany —
On przyodziany płaszczem nocney chmury,
Niezwykłą drogą lud lekki przebrany
Zdrowo wprowadził między mieyskie mury
Y głodne miasto posilił żywnością,
Za swą przewagą y za swą dzielnością.
56.
Sam go nie witał Argant y gniewliwy
Stał nienawiścią dawną przerażony2803:
Iako lew kiedy leży, a straszliwy
Wzrok miece2804 na te y na owe strony;
Orkan też nie śmiał weyrzeć nań lękliwy,
Ale wzrok w ziemię wlepił zamyślony.
Tak tam na on czas obadwa2805 królowie
Y oni w radzie zostali panowie.
57.
Goffred tem czasem kończył swe zwycięstwo,
Goniąc pogaństwo, które uciekało;
To odprawiwszy, swoie grzebł żołnierstwo,
Które na placu pobite zostało.
Potem obwołał, aby się rycerstwo
Do iutrzeyszego szturmu gotowało.
O mury swoie boią się poganie,
Widząc przyprawy, które czynią na nie.
58.
A iż znał rotę onę niezwalczoną,
Co go na on czas w bitwie ratowała,
Z miłych przyjaciół swoich zgromadzoną,
Które mu była2806 Armida pobrała;
Gdzie był y Tankred, którego za broną2807
Mocnego zamku w więzieniu chowała —
Sam z pustelnikiem y co z bacznieyszemi
Zostawszy tylko, tak rozmawiał z niemi:
59.
«Radbym, żebyście teraz powiedzieli,
Od tego czasu, iakoście ztąd2808 wyszli2809,
O waszych błędach2810; iakoście wiedzieli
O bitwie, żeście prawie na czas przyszli».
Bespiecznie2811 w oczy poyrzeć mu nie śmieli
Y wstyd przenikał niewidome myśli,
Ale nakoniec2812 angielski powiedział
Królewic wszystko, gdzie był y co wiedział:
60.
«My wszyscy, cośmy na on czas losami
Nie byli w drogę z Armidą obrani,
Miłością gładkiey (bo tego przed wami
Próżno przeć2813 mamy) twarzy uwiązani;
Szliśmy — niezgodni między sobą sami —
Tam gdzie nas chytra prowadziła pani,
Miłość y gniewy mnożył w nas niezgodne