Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
id="sub26">26.
Bo miasto na szturm z każdey inszey strony
Mało co dbało y beło bespieczne.
Tam beł nietylko2942 żołnierz obrócony
Y co mężnieysze pospólstwo tameczne2943,
Ale y starych z dziećmi do obrony
Ostatniey słało szczęście ostateczne2944,
Przy których duższem2945 słabszy2946 y podeśli2947
Siarki przyprawne y kamienie nieśli.
27.
Mur od równiny różnemi broniami
Obwarowany dobrze, mniey się boi.
Tu z ogromnemi Sułtana piersiami
Po pas z daleka w świetney widać zbroi;
Tu Argant między mocnemi basztami,
Wielkiemu równy olbrzymowi, stoi —
Tam co naywyższey w temże mieyscu wieże
Narożney, mężna bohatyrka2948 strzeże.
28.
Saydak z niey wisi, a na bok cierpliwy2949
Złotem oprawną szablę przypasała
Y widać beło — kiedy swóy łuk krzywy
Zdaleka2950 dziewczą2951 ręką wyciągała
Y przyłożywszy strzałę do cięciwy,
Nieprzyiacielskich wodzów pilnowała.
Tak więc swe strzały niedościgłe oku
Królewna z Delu posyła z obłoku.
29.
Sam król pod mury2952 — laty obciążony —
Pieszo od bramy do bramy przebiega
Y śle rynsztunki na mur osadzony
Y świeżych coraz obrońców dosięga
Y lud — miłością miłey przerażony2953
Oyczyzny — słowy2954 tem więcey podżega.
A utrapione do kościelnych progów
Matki szły wzywać swych omylnych2955 bogów:
30.
«Ty sam, o Panie, Panie sprawiedliwy
Skrusz francuskiego oszczep rozbóynika.
Skłoń ku ludowi Twemu wzrok życzliwy,
Obal pod mury Twego przeciwnika».
Tak się modliły, lecz w piekle fałszywy
Bóg tego nie chciał rozumieć języka.
Gdy się tak miało miasto do obrony2956,
Goffred też z drugiey następował strony.
31.
Z wielkiem — porządkiem szykował przebrane
W przestronem polu woysko przed namioty,
A we dwa rzędy iuż uszykowane
Przeciw murowi obrócił piechoty;
We śrzodku kusze y pobudowane
Straszne woienne postawił roboty,
Z których kamienie ogromne ciskaią,
Y wież y murów oszczepy sięgaią.
32.
Za piechotą iuż ieznych2957 postawiono,
Żeby ią we złem razie posilali;
Potem w krzykliwe trąby uderzono,
A strzelcy zatem wraz następowali.
Z woiennych także strzelby2958 wież puszczono,
A z muru gęsto poganie spadali:
Ten zdechł, ten ranny na dół leci z gury2959,
Coraz mniey maią swych obrońców mury.
33.
Wprzód Francuzowie pod mury skoczyli
Z wielką ochotą z swemi chorągwiami;
Y tarcze wszystkie do kupy złożyli
Y tak ie sobie nieśli nad głowami.
Drudzy, aby się kamieniom bronili,
Za dębowemi idąc zasłonami,
Pod przekopy się coraz podmykali2960,
Aby ie równo z ziemią wyrównali.
34.
Przekopy mieyskie wód w sobie nie miały
Y — iako trzeba — suche beły na dnie,
A choć się zbytnie2961 głębokie bydź2962 zdały,
Ziemia, chrust, kamień wyrównał je snadnie2963,
Napierwszy głowę odkrył Adrast śmiały
Y pod mur z długą drabiną przypadnie,
Po którey z wielką przewagą wstępował,
Ani go srogi, twardy grad hamował.
35.
Iuż niemal większą szwaycar2964 odważony2965
Połowicę swey drabiny przechodził,
Y choć nań zewsząd bito — niestrwożony,
Oślep zaczętej odwagi dowodził;
Aż iednem razem w łeb go obalony
Zbyt cięszki2966 kamień przez szyszak ugodził,
Który go na dół z drabiną obalił:
Ten kamień Argant swą ręką nań zwalił.
36.
Nie beł śmiertelny on2967 iego raz2968 cale2969,
Lecz cięszki, k’temu2970 z wysoka spadł z góry;
Argant wtem począł wykrzykać2971 zuchwale:
«Iuż ieden zleciał, kto polezie wtóry2972?
Nie kryicie się tak za tarcice, ale
Wyleźcie na świat, wychylcie się z dziury.
Przecz2973 z tych drzewianych iam nie wychodzicie?
Bo y tam pewnie się nie wysiedzicie!»
37.
Tak wołał Argant, ale na te mowy
Namniey nakryci rycerze nie dbali
Y pod skupione tarcze kryiąc głowy,
Strzały y cięszkie kamienie trzymali.
Y wielkie tramy2974 z tarany2975 przez rowy
Iuż wypełnione — bliżey pomykali2976,
Które na mury, nie bez wielkiey trwogi,
Niosą żelazem okowane2977 nogi.
38.
Poganie na te zgromadzone siły
Drzewa z kamieniem cięszkiem powiązane
Puścili na dół, które przywaliły
Tarczami kryte piechoty przebrane.
Te wielką w ludziach szkodę poczyniły,
Bo tarcze w trzaski poszły zgruchotane.
Y nieiednemu przepadły przez czoło;
Ziemia krwią, mózgiem skropiła się w koło2978.
39.
Iuż Chrześeianie za swemi twierdzami
Więcey nie stali, ani iem dufali2979,
Ale wypadszy śmiele2980 gromadami,
W przestrzeni męstwo swe ukazowali2981.
Iedni do gury2982 pośli2983 drabinami2984,
Drudzy ze spodu mury wywracali,
Który iuż y wierzch stłuczony wysoki
Y powątlone ukazował boki.
40.
Y upadłby beł, bo rozkołysany
Tram wielki raz2985 mu zadawał śmiertelny,
Ale go mężnie lud niespracowany.
Bronił, miłości swey oyczyzny pełny.
Y gdzie go biły rogate tarany,
W tem mieyscu z wierzchu miękkie spuszczał wełny,
Które gwałtowne bicie przyimowały
Y ustępuiąc — razy2986 hamowały.
41.
Gdy się tak na mur lud piął natarczywy
Y tamta strona mężnie się broniła —
Siedmkroć2987 Klorynda wyciągnęła krzywy
Łuk swóy i siedmkroć także go spuściła.
A ile swych strzał wypchnęła z cięciwy,
Tyle ich we krwi w on czas omoczyła
Przednieyszych wodzów, nie gminu podłego,
Strzegąc się — harda — celu niegodnego.
42.
Tyś, o angielski młodszy królewice2988,
Pierwszy beł, któryś dostał od niej rany;
Iednoś co2989 głowy z dębowey tarcice
Wychylił trochę, którąś beł odziany.
Przez pancerzowey nity rękawice
Przebił ci rękę prawą bełt pierzany2990,
Tak, żeś ustąpić z placu musiał pręcey2991,
Mniey bólu czuiąc, ale gniewu więcey.
43.
Klotareusa2992, gdy lazł po drabinie,
Pod murem — grabię trafiła z Ambozy2993;
Obiema z piersi przebitych krew płynie,
Obu umarłych niesiono w obozy.
Kiedy wielkiego tarana na linie
Rupert wyciągał y spuszczał powrozy —
Odniósł w ramieniu strzałę, którey z ciała
Część wyrwał, a część z żeleścem2994 została.
44.
Ademarowi, który na te dziła
Z daleka patrzał, trefna2995 się rzecz stała:
Właśnie go w czoło z łuku wymierzyła,
Y twarz mu hoyną krwią zafarbowała
Y rękę, co bełt z rany wywłóczyła,
Nowem postrzałem przytknęła do ciała;
Tak zacny biskup na woynie z pogany2996
Żywot położył od niewieściey rany.
45.
Palamed nazbyt do sławy się kwapił
Y szedł po szczeblach z odwagą na mury,
Y iuż wierzch muru rękami obłapił
Y nogi dźwignął za sobą do gury2997;
Lecz właśnie wtenczas, gdy się go ułapił,
W oko mu siódmy bełt wpadł prętkopióry2998
Y tyłem wyszedł. Tak nieborak leży,
Przy poimaney umieraiąc wieży.
46.
Tak ta strzelała. Ale inszą2999 stroną
Z nowemi czyny3000 Goffred następował,
Y co naywyższy przed wysoką broną3001
Ieden postawił y z niego szturmował.
Wieża to beła, którą — z drzew złożoną
Co namocnieyszych3002 — tak był pobudował,
Że szła na kołach y zbroyne3003 dźwigała
Y wierzchem z murem wysokiem równała3004.
47.
Co raz to bliżey, niosąc lud w się wzięty,
Woienna wieża pomykała3005 koła
Y chciała — iako okręty z okręty
Na morskiey woynie — spiąć się z murem zgoła.
Lecz obleżeńcy3006 różne czyniąc wstręty3007.
Sięgaiąc boków y twardego czoła —
Oszczepami ią nazad odpychaią,
Y koła tłuką y na wierzch ciskaią.
48.
Strzały z obu stron tak gęste leciały,
Że nieba beło3008 nie widać przed niemi
Y trafiało się, że się zaś wracały
— Wzad3009 odtrącone — drogami pierwszemi.
Iako gdy owoc biie niedordzały3010
Grad niepogodny — pełno go na ziemi:
Tak gęsto w ten czas z muru Saraceni
Spadali od strzał, oszczepów, kamieni.
49.
Barziey3011 tam naszy3012 pogany3013 szkodzili,
Bo rzadko który u nich w dobrey zbroi;
Iuż niemal wszyscy mury opuścili,
Każdy się oney srogiey wieże3014 boi.
Sam tylko mężny Sułtan w oney chwili
Na murze z kilką3015 co mężnieyszych stoi,
Do których Argant z wielkiem tramem bieży
Odpierać gwałtem przystawioney wieży.
50.
Y tak daleko, iako beł tram długi,
Trzymał od muru wieżę ludzi pełną;
Iuż się Klorynda do teyże posługi
Zbiegała, w zbroię ubrana zupełną.