Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
przedsię3224 w ciemnem idą cicho mroku —
Straż w larmę biie3225, hasła iuż nie bada;
Ale cna para cicho więcey kroku
Nie niesie y iuż więcey się nie skrada.
Iako więc piorun Iowiszów z obłoku
Razem się błyska y grzmi y wypada,
Tak y ci razem do strażey skoczyli,
Razem natarli, razem się przebili.
45.
Przez tysiąc mieczów ostrych prześć3226 musieli,
Y to, na co się udali — sprawili:
Do przypraw, które od Izmena mieli,
Nagotowane knoty przyłożyli.
Zaiął się ogień, y tak iako chcieli,
Ogromną wieżę iemi3227 zapalili.
Płomień się szerzy, gęste dymy wstaią
Y iasne twarzy3228 gwiazdom zasłaniaią.
46.
Widać: a ono, okrutne płomienie
Idąc ku niebu z dymem się mieszaią,
A z którey strony wiatr na wieżę wienie3229 —
Błędne się ognie do kupy zbieraią.
Światła niezwykłe — nocne pędzą cienie,
Y Chrześciany blaskiem urażaią;
Gdzie poyrzysz wszędzie strach między namioty3230:
Giną w godzinę tak długie roboty3231.
47.
Tem czasem rączo prosto ku ogniowi
Hufiec z obozu bieżał3232 wyprawiony;
Cyrkaszczyk woła y grozi ludowi:
«Ten ogień waszą krwią będzie zgaszony».
Ale nie mogąc wytrzymać gwałtowi,
Zlekka3233 uchodził z Kloryndą ściśniony.
Iako po deszczu wielkiem potok zbiera,
Tak na nich co raz3234 więtszy3235 lud naciera.
48.
W otwartey bramie z ludźmi przebranemi3236
Czekał Soliman na nich w oney chwili:
Przed pogoniami nieprzyjacielskiemi
Uwieść ich w miasto, gdzieby się wrócili.
Iuż beli za próg uszli, lecz za niemi
Wpadli ci w bramę, którzy ie3237 gonili,
Ale ich wyparł Sułtan y wzwód3238 spuścił
Y samey tylko Kloryndy nie puścił.
49.
Tak wszyscy twierdzą iednostainie o tem,
Że właśnie kiedy wzwód beł podniesiony
Zagoniła się za Ardeliotem,
Który iey zadał raz niepostrzeżony.
Y Argant tego nie widział, że potem
Wróciła się wzad3239 y wypadła z brony;
Bo y noc beła y w oney pogoniey3240
Y mieszaninie, nie mógł wiedzieć o niey3241.
50.
A skoro swóy gniew y serce zażarte
W chrzęścijańskiey krwi w on czas3242 zaprawiła
Widząc, że bramy y miasto zawarte3243,
Po wielkiey części o sobie zwątpiła3244.
Ale nadzieią płochą3245 myśli wsparte
Prętko3246 na nowy fortel obróciła:
Za iednego się z ich woyska udała3247
Y między nie3248 się nieznana3249 wmięszała3250.
51.
Potem iako wilk, co stado rozbiie,
Dopadszy3251 lasu prętko3252 z oczu ginie —
Idzie ukradkiem y łatwie3253 się kryie
W nocy y w oney wielkiey mieszaninie3254.
Lecz Tankredowi przecie się nie skryie;
Ten widział, kiedy w oneyże3255 godzinie
Ardeliota przed bramą zabiła
Y pilnował iey, gdzie się obróciła.
52.
Mniema, że to mąż iaki doświadczony,
Nie myśląc, aby białą płcią bydź3256 miała3257.
Chce się z nią spatrzyć3258, a ta z iedney strony
Obbiegszy3259 miasto, drugą bramą chciała3260
Y niż3261 iey Tankred dognał3262 zapędzony,
Na chrzęst się iego zbroie obeyrzała:
«Co — prawi — niesiesz?» On iey na to powie
«Y śmierć y woynę». Ona zaś odpowie:
53.
«Jeśli chcesz śmierci y ta cię nacieszy,
Dam ci ią wnetże». W tem stanęła w kroku.
On widząc, że beł nieprzyiaciel pieszy,
Zarazem z siodła w prętkim wypadł skoku.
Tak zbywszy konia, do niey się pospieszy
Y oboie szli po miecze do boku3263:
Y tak się zwarli iako srodzy bycy3264
Przy swey się lubey bodą iałowicy.
54.
Iasnego słońca godne to czynienie
Wasze tam beło, o rycerze wzięci;
A ty, o nocy, coś na nie swe cienie
Y płaszcz z zawisney kładła niepamięci,
Dopuść mi — proszę — y day pozwolenie,
Aby mem piórem beli z niey wyjęci.
Niechay trwa wiecznie sława ich dzielności
Y niech się świeci pamięć twey ciemności.
55.
Nie dybią na się, ani się składaią,
Nie iem3265 szermierskie sztuki nie pomogą;
Pełneli razy, skąpeli bydź maią3266 —
W cieniu y w gniewie rozeznać nie mogą.
Słyszeć3267, że miecze straszny dźwięk dawaią3268,
A żaden kroku nie ustąpi nogą:
Ta stoi w mieyscu, a ręką pracuie,
— Co raz nowy sztych y cięcie znayduie.
56.
Obelżenie3269 gniew do pomsty podwodzi3270,
Pomsta przydawa3271 potem obelżenia;
Ztądże3272 iem3273 zawżdy3274 do nowych przychodzi
Przyczyn do cięcia, boyców3275 do kwapienia3276.
Mięsza3277 się bitwa, coraz cieśniey chodzi;
Iuż iem nie służą miecze do czynienia3278:
Biią się srodze wzaiem głowicami,
Tłuką się hełmy, tłuką się tarczami.
57.
Trzykroć ią ścisnął, trzykroć także ona
Wydarła mu się z węzła tak mocnego,
Którem nie była z miłości ściśniona,
Lecz z nieprzyiaźni y z gniewu wielkiego.
Znowu do mięczów3279 poszli. Iuż raniona
Y ona, y on, iuż y tchu samego
Ledwie iem staie. Potem się cofnęli,
Aby po wielkiey pracey3280 odpoczęli.
58.
Tak na mieczowej wsparszy się głowicy,
Patrzali na się — ta z tey, ów z tey strony
Kiedy Apollo swoiemu woźnicy
Nieść kazał na świat dzień światłem pleciony.
Widzi krwie siła Tankred na dziewicy,
Cieszy się hardy, że mniey obrażony.
O ludzkie myśli, głupie3281 to czynicie,
Ze się za lada szczęściem unosicie!
59.
Z czego się cieszysz, o Tankredzie? czemu
Chełpisz się szczęściem omylnem piiany;
Wrychle3282 zwycięstwu nierad3283 będziesz swemu
Y będziesz płakał tey krwie y tey rany...
Chwilę się milcząc — on iey, ona iemu
Przypatrowali sobie na przemiany3284,
Nakoniec3285 Tankred ozwał się z swą mową,
Pytaiąc, kto beł y iako go zową:
60.
«Spólne to — prawi — nieszczęście sprawuie,
Że naszą dzielność pokrywa milczeniem,
A iż nam zły los sławę odeymuie
Słusznie nabytą, tak mężnem czynieniem3286;
Proszę cię (ieśli gniew prośbę przyimuie)
Powiedz mi twóy stan, z twem własnem imieniem.
Niech wiem lub przegram, lub wezmę zwycięstwo3287
Kto śmierć ozdobi, albo moie męstwo».
61.
Ona mu na to: «Imienia inoiego
Nie będziesz wiedział, iuż3288 cię to omyli;
Dosyć masz na tem, że widzisz iednego
Z tych dwu, co wielką wieżę zapalili».
Harda odpowiedź rycerza zacnego
Tak uraziła barzo3289 w oney chwili,
Że do niey znowu wielkiem pędem skoczył,
Aby się zemścił y miecz w niey umoczył.
62.
Wraca się iem gniew3290 w serca zajątrzone,
Choć się każdy z nich barzo słabem czuie;
Nauka za nic, siły iuż zemdlone,
A na ich mieysce wściekłość następuie.
O iako wielkie y niewymówione
Rany miecz czyni, gdzie iedno3291 zaymuie:
W zbroi y w ciele — a że żywot ieszcze
Nie wyszedł, gniew mu w sercu czyni mieysce.
63.
Iako ocean, choć wiatry ustały,
Które go z gruntu dopiero wzburzyły,
Długo nadęte trzyma swoie wały3292,
Niźli3293 swóy straszny gniew uspokoiły —
Tak y ci, choć iuż wszytkie osłabiały,
Choć w nich upadły spracowane siły,
Swą popędliwość pierwszą zachowuią
Y wielkiem gwałtem na się następuią.
64.
Ale iuż przędzę Parka nieużyta3294
Kloryndzinego3295 żywota zwiiała:
Pchnął ią w zanadrze Tankred y obfitą
Miecz utopiony krew wytoczył z ciała
Y zmoczył złotem koszulę wyszytą,
Którą panieńskie piersi sznurowała.
Czuie, że ią iuż noga ledwie wspiera
Y że iuż rndleie y że iuż umiera.
65.
Idzie za szczęściem zwycięzca surowy
Y sztych śmiertelny pędzi między kości;
Ona konaiąc, rzekła temi słowy,
Zwykłey na twarzy nie tracąc śmiałości,
Którą znać, że w niey duch sprawował nowy,
Duch skruchy, wiary i świętey dufności —
Że choć poganką za żywota była,
Umieraiąc się ato3296 nawróciła:
66.
«Odpuść ci Boże, ato masz wygraną,
A ty też, proszę, odpuść moiey duszy,
Proś Boga za nię y grzechem spluskaną
Oczyść krztem świętem y zbroń od pokusy3297».
Tą żałościwą, tą niespodziewaną
Prośbą iey Tankred zarazem się ruszy:
Y wewnątrz żalem okrutnem dotkniony3298,
Umarza gniewy y płacze zmiękczony.
67.
Do przezroczystey pobieżał krynice3299,
Która z przyległey góry wynikała3300
Y w hełm porwawszy wody, do dziewice
Wracał się, która iuż dokonywała3301.
Kiedy iey dotąd niepoznane lice
Odkrył z szyszaka, ręka mu zadrżała:
Pozna ią zaraz y iako słup stanie...
O, nieszczęśliwe y przykre poznanie!
68.
Nie umarł zaraz, bo wszystkie swe mocy3302
Zebrane, serca pilnować wyprawił
Y dusząc w sobie żal, koło pomocy
Świętey się wszytek na on czas zabawił.
Śmiech wdzięczny piękne wydawały oczy,
Skoro krzest3303 święty cny rycerz odprawił;