Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
które nań słoneczne wozy
Ciskały — wiatr mu czyniąc, odganiała.
Y (ktoby wierzył?!) swoie skryte mrozy
Ogniem zawartych oczu rozgrzewała.
Tak serce miękczy twarda okrutnica,
Z nieprzyiaciółki — nowa miłośnica.
68.
Różey, liliey3743, którey wysep3744 drogi
Ma w sobie dosyć, nazbierała siła3745;
Potem z niey łańcuch piękny y chędogi3746
Y miękki, ale mocny urobiła.
Ten mu na szyię, na ręce, na nogi,
(Którem y teraz związany) włożyła.
Y kiedy twardem snem uśpiony leży,
Wziąwszy go na wóz, po powietrzu bieży.
69.
Miia Damaszku państwa bogatego
Y zamek, który woda w krąg obchodzi;
Ale boiąc się o swego miłego,
W wielki ocean kryiomo3747 uchodzi,
Gdzie ponno3748 nigdy od brzegu naszego,
Abo3749 zbyt3750 rzadko — idą prętkie3751 łodzi;
Tam sobie wysep niewielki obrała,
W którem od ludzi daleko mieszkała.
70.
Wysep to mały y niezbyt szeroki.
Co od Fortuny ma swoie nazwisko;
Kędy na przykrej góry wierzch wysoki
Chodziła często na swoie igrzysko.
Tey — przez swe czary — ramiona y boki
Nakryła śniegiem; ale wierzchu blisko,
Głowę iey tylko samę zieleniła
Y ozdobny tam pałac założyła.
71.
Tam on w ustawnem3752 kwietniu, opoiony
Brzydkiemi żywot wiedzie roskoszami3753.
Z tego więzienia, z tak dalekiey strony
Wywieść go macie z takiemi trudami.
Ale wczas3754 wiedzcie, że iest osadzony
Pałac y góra pilnemi strażami;
Iednak nie będą y te miały mocy:
Będziecie mieli na nie swe pomocy3755.
72
Potkacie panią — nie uszedszy3756 wiele:
Młoda na twarzy, chocia zeszła3757 laty.
Którą po włosiech3758 splecionych na czele3759
Y różnych barwach poznacie u szaty.
Ta was tak prętko3760 (rzec tak mogę śmiele)
Morzem na wysep poniesie bogaty,
Że ptak Iowiszów słabszem bieży lotem,
Y ta was nazad3761 przyprowadzi potem.
73.
Kiedy pod górą uyrzycie pithony3762,
Gdzie iest mieszkanie brzydkiey czarownice3763
Y wielkie smoki z długiemi ogony3764,
Lwy, wieprze dzikie, straszne niedźwiedzice —
Wznieście tę rózgę, a zarazem w strony3765
Ucieką smocy3766 y okrutne lwice.
Ale kiedy iuż na górę wleziecie,
Niebespieczeństwo3767 więtsze3768 mieć będziecie.
74.
Na samem wierzchu w skale źrzódło3769 biie,
Które przychęca3770 ludzie3771 upragnione.
Ale w krysztale przeźroczystem kryie
Śmiertelne iady3772 chytrze zataione;
Y kto się z niego by namniey3773 napiie:
Śmiech niesłychany leie w opoione,
Śmiech niesłychany, bo tak długo musi
Śmiać się upity, aż go śmiech zadusi.
75.
Od napuszczoney śmiertelnemi iady
(Przebóg was proszę!) wody uciekaycie;
Nagotowane na brzegu obiady
Y z truciznami potrawy puszczaycie;
Dziewczyny piękne (słuchaycie mey rady!)
Chytre, powabne daleko miiaycie;
Nie dbaycie na śmiech y na chciwe wzroki,
A śmiele idźcie na zamek wysoki.
76.
Wewnątrz na zamku dziwnie zbudowany
Okrąg ze stem3774 dróg wątpliwych3775 uyrzycie,
Który na karcie3776 dam wam opisany.
Że nie zmylicie y nie zabłądzicie.
Daley pięknemi zioły malowany
Z labiryntami ogród obaczycie:
Tam leżącego bohatyra w chłodzie.
Z swoią kochaną naydziecie w ogrodzie.
77.
A kiedy ona w stronę rzuci oczy3777,
Abo z ogroda3778 ustąpi do dworu —
Niech przedeń3779 prętko ieden z tarczą skoczy
Dyamentową, niebieskiego wzoru.
Niech się w niey przeyrzy, niechay się w niey zoczy3780
Y niech się wstydzi miękkiego ubioru.
Bydź3781 może, że tak widząc swą sromotę3782,
Tę tak wszeteczną3783 porzuci niecnotę.
78.
Iuż ia wam więcey powiedzieć nie mogę.
To tylko, że iuż bespiecznie możecie
Wybrać się w swoię3784 naznaczoną drogę,
Którą szczęśliwą (da Bóg) mieć będziecie;
Y chowaiąc tę odemnie przestrogę.
Rycerza nazad od niey uwiedziecie.
Y choć w swe gusła y w swe ufa czary,
Nie dowie się wprzód o was z żadney miary.
79.
Nie mniey bespieczne tu zasię zwrócenie
Nie mniey szczęśliwe wzad będziecie mieli.
Ale iuż na sen nocne radzą cienie,
Y wam też iuż czas brać się do pościeli».
To rzekszy, wiódł ich y dał iem złożenie3785;
Oni też dłużey bawić go nie chcieli
Y przedsiębrali odpoczynki swoie,
A starzec odszedł na zwykłe pokoie.
Koniec pieśni czternastey.
Pieśń piętnasta
Argument
Wziąwszy rycerze potrzebne przestrogi,
Bieżą przez morze w niedościgłey łodzi
Y widzą, iadac, iako tyran srogi
Egipski — woyska do gromady zwodzi.
A tak życzliwy wiatr maią, że drogi
Koniec — kilku dni więcey nie przechodzi.
Potem na iednę wyspę wysiadaią,
Gdzie iuż przekazy3786 wszystkie zwyciężaią.
1.
Iuż też dzień piękny wiódł z morza życzliwy
Promień y ludzi wołał do roboty,
Kiedy wyszedszy z pokoiu, szedziwy3787
Starzec niósł kartę3788, rózgę, puklerz3789 złoty.
«Czas wam — pry3790 — w drogę, pierwey niż3791 skwapliwy3792
Dzień wyńdzie3793 na świat przestrzeńszemi3794 wroty3795;
Weźcie to, na com3796 wam dał obietnicę,
Tem macie pożyć3797 chytrą czarownicę».
2.
Iuż byli3798 miękkie zostawili pierze3799,
Niźli3800 on przyszedł y iuż beli3801 wstali
Y w szaty, które rabiaią3802 płatnerze3803,
Swe pracowite członki ubierali.
A temże śladem wzad3804 mężni rycerze
Szli, który przedtem pod ziemią deptali.
A kiedy weszli w bystrey rzeki łoże,
Żegnał ich: «Idźcież3805 y prowadź was Boże!»
3.
Bierze ich rzeka w swoie wielkie łono,
Woda ich na wierzch wynosi bez szkody;
Równie tak, iako gdy drzewo wrzucono,
Znowu ie na wierzch wyrzucaią wody.
Niesie ich rzeka y poyrzą, a ono3806
Pani poważney y piękney urody,
Co ich miała wieść przez słone powodzi,
Iuż pogotowiu3807 czeka w krzywey łodzi.
4.
Czoło włosami kryte wystawiła,
Postawę miała złożoną z ludzkości,
A kiedy piękne oko otworzyła,
Ciskała z niego szczere życzliwości.
W modro-czerwony płaszcz się ustroiła,
Który wydawał tysiąc odmienności,
Że wszędzie, gdzie nań poyrzysz3808, w każdey dobie3809
Zda się inakszy3810 y niezgodny w sobie.
5.
Takie więc gołąb miłością ruszony
U malowaney nosi pióra szyie3811:
Z sobą niezgodny y z różnych złożony
Barw, przeciw słońcu, blask od niego biie.
Czasem się tak zda, że smarag3812 zielony,
Czasem, że rubin zapalony kryie,
A czasem społem miesza farby obie
Y oczy cieszy w stokrotnem sposobie.
6.
«Wnidź3813 — pry3814 — z tem drugiem, rycerzu cnotliwy
W łódź, co bespieczne3815 morskie siecze wody,
Którey każdy wiatr musi bydź3816 szczęśliwy,
Którey łaskawe wszystkie niepogody.
Wam mię oddawa Twórca dobrotliwy
Za przewodnika przez głębokie brody».
Tak białagłowa rycerzom mówiła,
Y do brzegu się z łodzią przybliżyła.
7.
Skoro w łódź siedli, ona wziąwszy wiosła,
Odepchnęła się zarazem od brzegu,
Y rozciągnąwszy złoty żagiel — poszła
Y trzymaiąc sztyr, pilnowała biegu.
Rzeka z potrzebę wód miała3817 y niosła
Łódź, w on czas3818 ze dżdżu wezbrawszy w zabiegu;
Aczby ta mogła, dla swoiey lekkości,
Iść po namielszey wodzie bez trudności.
8.
Pędzi wiatr żagiel złotem przetykany
Nad przyrodzenie, nad wszystkie zwyczaie;
Około łodzi widać siwe piany
Woda za niemi bita, szum wydaie.
A wtem na słone wiezdżaią3819 bałwany,
Kędy3820 ciekąca woda iuż ustaie.
Y tak się w wielki ocean wmięszała3821,
Że ani wiedzieć, kędy się podziała.
9.
Ledwie niebieska łódź wielkiego łona
Zaburzonego morza zachwyciła:
Iako nawałność zaraz uśmierzona
Zeszła y chmury pogoda spędziła;
Woda w wysokie góry ułożona
Spadła y tylko grzbiet kędzierzawiła;
Niebo się w barwę tak piękną ubrało,
Że się pięknieyszem nigdy nie widziało.
10.
Na wschód — zadaiąc morzu ciężkie razy,
Od Askalony w lewo kierowała
Y iuż obfitey blisko beła Gazy,
(Gdzie przedtem swóy port stara Gaza miała,
Ale uroszwszy potem z cudzey skazy3822,
Miastem bogatem y możnem została).
Po brzegach ludzi tak wiele chodziło,
Że ledwie piasku więcey na nich było.
11.
Z łodzi rycerze widzą gęste konie
Y niezliczone po polu namioty
Y to tam, to sam z brony y ku bronie
Przemiiaiące iezdy y piechoty;
Widzą po piaskach wielbłądy y słonie