Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
kędy3871 Numidowie
Błędni3872 mieszkali y po teyże stronie
Budzę3873 i Algier, gdzie morscy zbóycowie3874
Maią swe gniazda; stamtąd ku Oronie3875
Y Tyngitanie3876, gdzie krokodylowie3877
Y lwi się rodzą y okrutne słonie:
Tamten dziś Fessą3878. tę Marok nazwaną;
Potem kęs3879 daley ku Granacie3880 staną.
22.
Iuż się o słupy Alcydy3881 oparła
Łódź, gdzie ocean między ziemię wchodzi,
Co bywszy iedną, w poły się rozdarła,
(Ieśli się wierzyć historykom godzi).
Potem się woda gwałtem tędy wdarła,
Ztąd3882 Kalpę3883, ztamtąd3884 Abilę3885 podchodzi,
Gdzie ciasne morze dzieli z Hiszpanami
Libią3886; tak się świat mieni wiekami.
23.
Czwarty kroć słońce na świat wychodziło,
Iako się beli3887 od brzegu odbili,
A w port — bo tego potrzeby nie było,
Do tego czasu ieszcze nie wstąpili.
Przeszedszy3888 morze, kędy3889 się ścieśniło,
W niezamierzone3890 dopiero wchodzili.
Ieśli tam wielkie, gdzie ie ziemia zwiera,
Cóż tam, gdzie ono ziemię w się zawiera3891?!
24.
Iuż ani Gady3892 zbyt obfitey, ani
Inszych dwu widać; ziemia zuciekała3893.
Brzegów nie widzą rycerze wybrani.
Niebo — wód, woda nieba dotykała.
Wtem Ubald rzecze: «Powiedz piękna Pani,
Coś na tak wielkie morze zaiechała,
Ieśli3894 tu z świata naszego bywaią
Y ieśli ludzie — gdzie iedziem — mieszkaią?»
25.
Ona im: «Skoro Alcyd pokóy sprawił,
Pobił hiszpańskie y libiyskie dziwy
Y świat wasz przebiegł — tu się iuż zabawił,
Nie chcąc się puścić w ocean wątpliwy3895.
Y słupy wielkie ręką swą postawił,
Kresy na śmiałość y na dowcip chciwy;
Ale te kresy przezeń zamierzone,
Od Ulissesa beły3896 znieważone.
26.
On ie minąwszy, pierwszy w kruchey łodzi
Wszedł w otwartego oceanu brody.
Ale się biegłość3897 niezawsze3898 przygodzi3899:
Zginął pożarty od łakomey wody —
Y czego u was nie wiedzą — powodzi
Te skryły ciało y iego przygody.
A ieśli też tam kogo wiatr obrócił,
Abo tam zginął, abo się nie wrócił.
27.
Nieznane wielkie morze y nieznane
Ma niezliczone państwa, wyspy, kraie;
Ale są także od ludzi mieszkane3900,
Y ziemia żyzne dawa3901 urodzaie
Y iako u was w zagony orane,
Mocy się także słoneczney dostaie».
Powtórzy Ubald: «Y to dziwna sprawa,
Cóż tam za wiara y iakie są prawa?»
28.
Ona zaś na to: «Różne3902 są ustawy,
Różne ięzyki, różne stroie maią;
Ci ziemię, ci zaś zwierz chwalą plugawy,
Ci gwiazdom, a ci słońcu się kłaniaią.
Są y ci, którzy obrzydłe potrawy
Na stoły kładą y ludzie iadaią;
A zgoła wszyscy, co za Kalpą siedzą,
Grubi3903, okrutni, o Bogu nie wiedzą».
29.
Ubald zaś na to: « Y to wielka strata!
Takli3904 Bóg, co swe odkrył światło wszędzie,
Tę tak przestroną, tak wielką część świata
Wiecznie podobno3905 zostawi w swem błędzie».
Odpowie Pani: «Za krótkie tu lata
Wiara Piotrowa wprowadzona będzie;
Ani tak zawsze będziecie dalecy
Od siebie, choć to niepodobne rzeczy.
30.
Przydzie czas, kiedy słupy Alcydowe
Baykami będą między żeglarzami;
A wielkie morza y królestwa nowe,
Bez imion teraz — wsławią między wami.
Y ieden okręt to koło światowe
Obieży swemi śmiałemi żaglami,
Y tak do słońca podobny prętkiego,
Zmierzy to koło okręgu ziemskiego.
31.
Pierwszy, wielkiego godny pisoryma,
Ligurczyk póydzie w nieznaiome wody.
Nie sprawi tego niewytrwana zima3906,
Ani wiatr srogi, ani niepogody,
Ani dalekie y wątpliwe klima.
Y insze3907 cięszkie3908 na morzu przygody,
Aby ten umysł iego tak wspaniały
Utrzymać groźby ciasney Kalpy miały.
32.
Ty, o Gołębiu3909 napierwszy — wysoki
Swóy maszt nowemu ukażesz Polowi3910;
Że choć sto skrzydeł, choć ma wzrok stooki3911
Wieść ledwie twemu wydoła lotowi.
Niech Bacha niesie z Alcydem w obłoki,
O tobie dosyć przyszłemu wiekowi,
Że trochę dotknie. Ta trocha odkryie
Wieczney pamięci godne historyie».
33.
Tak mówi; a łódź słone wały porze3912,
A sztyr3913 na zachód w biegu obracała.
Y iako przed nią dzień zapada w morze,
Y iako za nią wychodzi, widziała.
Y właśnie w ten czas, kiedy złote zorze
Piękna iutrzenka światu ukazała,
Czarnawą górę z daleka uyrzeli,
Która obłoki ostrą głową dzieli.
34.
Uyrzeli daley, gdy się przybliżyła
Łódź daley pod nię y zginęły chmury:
Że śrzodek3914 miąższy3915 miała, wierzch ostrzyła,
Na kształt piramid. Z niewidomey3916 dziury
W niebo gęstemi dymami kurzyła,
Iakie widamy3917 u Sykulskiey góry3918.
Która tę własność, to ma przyrodzenie3919,
Że w dzień dym puszcza, a w nocy płomienie.
35.
Potem mniey przykre y mniey niebu krzywe3920
Góry y piękne wyspy podiechali,
Które wiek dawny nazywał szczęśliwe,
Y za pewną rzecz tak to udawali,
Że iem tak niebo beło3921 przyiaźliwe3922,
Że zboża — pola, choć ich nie orali,
Y przez się3923 grona dawały macice
Y niesprawione3924 rodziły winnice;
36.
Że tam nie chybią3925 — iako żywo — kłosy,
Że z dębów cieką dobrowolne miody,
Że Zephir tylko wieie, że w roskoszy3926
Bogate, zawżdy3927 zielone ogrody;
Że przykrość3928 latu odeymuią rosy,
Że w naygorętsze czasy zawżdy chłody;
Że tam być pola Elizyiskie3929 maią,
Gdzie dobre dusze po śmierci mieszkaią.
37.
Tam Pani bieży: «Iuż — prawi — nie cknicie3930,
Niedługo koniec drogi mieć będziecie.
Wyspy od szczęścia nazwane3931 widzicie,
O których baiek moc na waszem świecie.
Prawda, że żyzne — iako więc słyszycie,
Ale wieść przedsię więcey o nich plecie».
To mówiąc, wprzód się do tey przybliżała,
Co się z dziesiąci pierwsza ukazała.
38.
Wtem Karzeł wstanie y rzecze do Paniey:
«Ieśli, o Pani, nic nie omieszkamy,
Uchwyć się ziemie3932 y posadź nas na niey;
Niechay te kraie nieznane poznamy.
Niech — iak się to tu wszystko rodzi raniey,
Wiarę ich, stroie — inszem3933 powiadamy.
Miła rzecz, kiedy będę odpoczywał
Po przeszłych trudach, rzec: y iam3934 tam bywał».
39.
Ona zaś na to: «Rycerzu waleczny,
Serca to wasze wspaniałe sprawuią;
Ale cóż potem? kiedy wyrok wieczny
Y nieodmienne nieba zakazuią;
Y czas nie przyszedł ieszcze ostateczny
Odkrycia świata, który obiecuią.
Ani możecie zanieść taiemnice3935
Oceanowey za wasze granice.
40.
Wam, z łaski Swoiey, Bóg nad przyrodzenie
Dał prześć3936 te wody — nikomu inszemu;
Y zdiąć z wielkiego rycerza więzienie,
Y przywrócić go światowi tamtemu.
Przestańcież3937 na tem, bo dalsze myślenie,
Upór iest, Bogu przeciwny Samemu».
On umilkł, a wtem pierwsza się zniżała
Wyspa, a druga wierzch ukazowała3938.
41.
Potem widzieli, że się ku wschodowi
W rząd rozciągniene wszystkie nachyliły,
Y w odległości iednakiey placowi
Dawały mieysce, gdzie morze wpuściły.
Kiedy patrzyli pilnie ku brzegowi,
W siedmiu się ludzie y domy odkryły;
Bo trzy są puste y zwierzęta samy3939
Maią w nich tylko swe gniazda y iamy.
42.
Brzeg w iedney pustey, ze dwiema rogami
Daleko w morze wchodzi zakrzywiony;
Y kryiąc w sobie okryte górami
Szerokie łono — port czyni przestrony.
Góra nad portem z tyłu się z wałami
Biie3940, a przodek w port ma obrócony,
A ztąd3941 y zowąd dwie wysokie skały
Błędnem3942 żeglarzom znak ukazowały3943.
43.
Woda pod niemi spokoyna milczała,
Ku morzu z góry ciemny las wychodzi;
W śrzodku3944 się wielka iaskinia udała,
Którą płot z bluszczu samorodny grodzi.
Tu kotew3945 żadna nigdy nie trzymała,
Powróz nie wiązał spracowaney łodzi.
Na tak ustronne mieysce wysiadała
Niebieska Pani y żagle zbierała.
44.
«Patrzaycie — prawi — ono3946 pałac leży
Na wierzchu góry pyszno budowany;
Tam w próżnowaniu na wysokiey wieży,
Chrystusów rycerz siedzi poimany.
Iutro — wszak wiecie co na tem należy3947 —
Idźcie tam, skoro wznidzie3948 dzień rumiany.
Iutra czekaycie: to dla tey przyczyny,
Że są szczęśliwsze poranne godziny.
45.
Dziś ieszcze, póki dnia staie iasnego,
Wysokiey góry przywitacie progi».
Oni wtem3949 wodza żegnali swoiego,
Y przedsięwziętey chwycili się drogi.
Równina beła3950 y trudu żadnego
Niespracowane nic nie czuły nogi;