Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="verse">Górze się beli3988 rycerze strudzili,
Iuż po równinie wolno szli zieloney,
Y postawaiąc3989 drogę swą kończyli.
A wtem piękny zdróy, który upragnioney
Żądzy do siebie wabił, obaczyli;
Który z obfitey żyły wody ciskał
Y na co bliższe zioła wkoło pryskał.
56.
Potem się wody różnemi ścieszkami3990
Do głębokiego przykopu schodziły,
Y idąc chłodem, nakryte cieniami,
Z drzew swoich brzegów wdzięczny dźwięk czyniły,
Tak przeźroczyste, że pod kryształami
Swemi, kamienia drobnego nie kryły.
Brzegi obadwa3991 trawą się odziały
Między drzewami, które razem stały.
57.
«Ano Zdróy Śmiechu! dla Boga3992 miiaywa3993
Zrzódła, skrytemi napuszczone iady3994.
Tu upragnione żądze swe trzymaywa3995,
Tu niebespieczne3996 puszczaywa3997 obiady3998;
Przed łagodnemi uszy zatykaywa3999
Pieśniami, które zabiyayą rady».
Wtem daley poszli, kędy się szerzyła
Woda, y wielkie iezioro czyniła.
58.
Tam potrawami nakryte drogiemi
Stoły na brzegu gotowe czekały,
A dwie nadobne dziewczynie4000 przed niemi
Bespiecznie sobie po wodzie igrały:
To sobie twarzy rękoma prętkiemi4001
Pryskały wzaiem, to się wyścigały;
Czasem szły nurkiem y nagle ginęły,
Czasem pospołu po wierzchu płynęły.
59.
Choć beli twardzi, przedsię4002 się zmiękczyli
Obay rycerze y podszedszy4003 blisko;
Długo na piękne pławaczki4004 patrzyli,
Kiedy swe lube kończyły igrzysko4005.
Wtem pełne piersi iedna w oney chwili4006,
Y pod piersiami insze4007 członki nisko
Ukaże — y to, co wzrokowi miło.
Dalsze swem rąbkiem iezioro zakryło.
60.
Iako iutrzenka prowadząc świt rany4008,
Z morza zmaczane ukazuie włosy,
Lub iako na świat urodzona z piany
Oceanowey, szła matka roskoszy4009
Taka ta beła y tak włos piiany4010
Y pełny mokrey ukazała rosy.
Potem poyrzawszy w kupę się ściskała,
Zmyślaiąc4011, że ich dopiero uyrzała.
61.
Y włosy, które w róg ieden zwinione
Na czele beły4012, nagle rozpuściła;
Temi — bo beły długie y zgęstwione,
Swe alabastry miękkie zasłoniła.
Zbiegło iem piękne widzenie stracone,
Lecz ta pięknieysza, co ie iem straciła.
Tak y włosami y wodą odziana
Obróciła się do nich zasromana4013.
62.
Razem4014 się śmiała, razem się sromała4015,
A śmiech beł w sromie4016 daleko4017 pięknieyszy;
Srom także w śmiechu, którem farbowała
Piękne iagody4018, zdał się bydź4019 wdzięcznieyszy.
Potem tak z niemi łagodnie gadała,
Żeby się zmiękczył y naynieludczeyszy4020:
«Fortunni ludzie, którem tu życzliwe
Nieba wniść4021 dały, w te kraie szczęśliwe!
63.
Tu iest port wieczny trudów tego świata,
Tu odpoczynek. Tu tak żyć będziecie,
Iako wiek złoty za dawnego lata,
Żył sobie wolny y mieszkał na świecie.
Składaycie zbroie, naymnieysza to strata,
Iuż ich tu więcey nie potrzebuiecie;
Porzućcie miecze, bespieczni4022 całości,
Iużeście4023 teraz rycerze miłości.
64.
Pole waszego boiu odtąd będzie,
Lub miękka trawa, lub usłane łoże.
My was powiedziem do tey, co tu wszędzie
Włada y wieczne szczęście wam dać może.
Ta was postawi w swych wybranych rzędzie,
A sama do swych nagród wam pomoże,
Ale brud pierwey omyicie w tey wodzie,
Y po przeszłem kęs pośniadaycie4024 głodzie».
65.
Tak iedna rzekła. A druga na ony
Powaby, zgodnem pozwalała okiem.
Iako się zgadza z dźwiękiem głośney strony4025
Taniec, to rączem to leniwem krokiem.
Ale rycerze maią swe obrony
Y strzegą, aby y mową y wzrokiem
Ich łagodności4026 do serca nie przyszły,
Y same tylko zwierzchnie cieszą zmysły.
66.
A ieśli też zmysł czasem ubłagany
Wpuścił co wewnątrz łagodney słodkości,
Rozum zarazem w baczenie4027 ubrany4028,
Odcinał żądze, umarzał4029 chciwości.
Tak y ten y ów szedł nieoszukany
Daley na pałac. A te obcych gości
Nie mogąc pożyć4030, w wodę się wnurzyły,
Żałosne bardzo, że nic nie sprawiły.
Koniec pieśni piętnastey.
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Pieśń szesnasta
Argument
Wchodzą rycerze do wielkiego dworu,
Gdzie beł4031 w roskoszy Rynald uwikłany;
On się swych dzierżąc4032 przewodników toru,
Uchodzi z niego, srodze rozgniewany.
Armida prosi, płacze do umoru4033,
Lecz darmo: idzie precz nieubłagany4034.
Z gniewu swóy pałac wiedma4035 zepsowała4036
Y w lot po rzadkiem powietrzu bieżała.
1.
On wielki pałac piękny y ozdobny,
Okrągło beli4037 czarci4038 postawili.
We śrzodku ogród bogaty, osobny,
W naygłębszem iego łonie wymierzyli.
Wewnątrz rząd gmachów, zgoła niepodobny
Do wybłądzenia, sztucznie uczynili.
A to tam, to sam, między gęste progi
Szły błędów pełne y omylne drogi.
2.
Po gładkich stopniach wchodzili do góry,
Przez co naywiętsze do pałacu wrota,
Które na hakach wypuszczały mury,
Wszystkie z litego urobione złota.
Patrzą z pilnością na piękne figury,
Widzą, że droższa daleko robota:
Tylko nie4039 mówią — tak ie każdy sądzi —
Lecz y to maią, ieśli wzrok nie błądzi.
3.
Tam beło wszystko właśnie wydrożono4040,
Iako Herkules kądziele pilnuie;
Wprzód niebo dźwigał, a teraz wrzeciono
Kręci, Miłość się śmieie y raduie.
Kęs4041 daley widzą Iole4042, a ono
Igrzysko stroiąc, buławę piastuie;
Y na pieszczonych członkach miasto szaty
Lwa nemeyskiego ma łupież kudłaty.
4.
Po drugiey stronie siwemi bałwany4043
Morza się bite wiosłami pieniły;
Srzodkiem dwoisty rząd uszykowany
Stał wielkich galer, co sobie groziły.
Blask palił morze z gęstych zbróy ciskany,
Brzegi się suchey Lewkaty4044 świeciły.
Stąd Antonius Wschód i Egipt wiedzie,
Stąd zaś Augustus z swoiem Rzymem iedzie.
5.
Rzekłbyś, że wielkie Cyklady pływaią,
Y że się góry spieraią z górami,
Z takiem zapędem strony się mieszaią,
Tak się okręty tłuką z okrętami.
Iuż ognie, strzały, oszczepy lataią.
Morze krwią ściekło, okryte trupami,
Iuż (a ieszcze się bitwa nic nie chyli)
Smętna królowa ucieka iuż w mili.
6.
Iuż Antonius za nią także godzi4045,
Iuż panowania porzuca nadzieie
Wszystkiemu światu. Owszem, nie uchodzi,
Ale tę goni, dla którey szaleie.
Rzekłbyś patrząc nań, że się z owem zgodzi,
Którego razem gniew, miłość, wstyd grzeie.
A to na boie poglądu wątpliwe,
To zaś na żagle królowey pierzchliwe.
7.
Potem w nilowe przyięty skrytości,
W iey łonie końca czekał ostatniego,
Y oczy pasąc w niebieskiey gładkości,
Ulżywał żalu z wyroku twardego.
Takie wyryli mistrzowie nieprości
Dzieie, na bramie pałacu pysznego.
Którem skoro się pilnie przypatrzyli,
W omylne progi rycerze wchodzili.
8.
Iako Meander4046 igra z swoiem biegiem
To w górę wody, to na dół pomyka,
Y to tam, to sam, niestatecznem brzegiem
Snuiąc się, często z sobą się potyka:
Z takiem, a ieszcze mylnieyszem zabiegiem,
Szły tamte drogi; ale ie odmyka
Darowna księga, wszystko opisuiąc
Y zawikłane węzły rozwięzuiąc4047.
9.
A skoro ścieszki4048 przebyli wątpliwe,
Uyrzeli pyszny ogród, w niem ciekące
Wody przeyrzyste y kryształy żywe,
Chłodne doliny, pagórki kwitnące,
Szczepy roskoszne, drzewa urodziwe,
Kwiecie barwiste y zioła pachnące;
A co wdzięczności więcey przydawało,
Misterstwa4049 nie znać, co wszystko działało.
10.
Zda się (uprawne tak się z zaniedbanem
Miesza), że wszystko natura sprawuie4050;
A czasem, że to wzorem z niey wybranem
Misterstwo czyni y iey naśladuie.
Ktemu4051 — sposobem ledwie zrozumianym,
Y wiatr y drzewo, wiedma4052 tak czaruie,
Że wiecznie kwitnie, wieczny owoc dawa4053,
Gdy ieden wyńdzie4054, drugi się dostawa4055.
11.
Z iednego drzewa figa niedoyrzała,
A druga wisi słońcem dowarzona;
Z iedneyże rózgi4056 (iaki cud!) doyrzała
Śliwa wychodzi, z iedneyże zielona.
Gdzie napięknieyszy ogród, okazała
Winnica stoi bluszczem ogrodzona;
Na niey iagody: tu niedoszłe, rane4057,
Tu iako trzeba, tu wpół farbowane.
12.
Ptastwo po drzewie wita miłe chłody
Uciesznem głosem, a niebo się śmieie;
Wiatr wolny czyni, że liście y wody