Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
id="sub55">55.
Czasem się pyta, iako odiechali
Woyska, więc iakie którego narodu
Zwyczaie; owa tak długo iechali,
Aż słońce beło czwarty kroć u wschodu.
Iuż też mierzkało4373 kiedy wysiadali,
Y kiedy na ląd szli z morskiego brodu.
Wtem Pani rzekła: «Czas wam do noclegu,
Na palestyńskiem iużeście tu brzegu».
56.
To rzekszy4374, żagle y insze4375 naczynie
U niebieskiego zostawuie4376 promu,
A sama z oczu tak iem nagle ginie,
Iako więc słowo przydzie wyrzec komu.
Iuż też noc beła, piaszczyste pustynie
Widzą, y to źle; lecz żadnego domu
Widzieć nie mogą, ani drogi znaku,
Nie znać ludzkiego, ni końskiego szlaku.
57.
Y ztąd y zowąd patrzaią pomocy,
Potem ku morzu obrócili tyły.
A gdy szli daley, blask zdaleka4377 w oczy,
Y iasne iakieś promienie ie biły;
Które swem złotem światłem, ciemney nocy
Mrok oświecały y rzadki czyniły.
Idą tam, gdzie się światło ukazało.
Potem obaczą, co się tak błyszczało.
58.
Widzą na niskiem cyprysowem krzaku,
Ku miesiącowi zbroię zawieszoną;
Y tak na zbroi, iako na szyszaku
Perły sadzone ręką nauczoną.
Widzą tamże tarcz wiszącą na haku,
W piękne obrazy wszędzie wydrożoną4378;
A mąż szedziwy, co tego pilnował,
Skoro ich uyrzał, ku niem następował.
59.
Karzeł z Ubaldem, skoro go zoczyli4379,
Tak przyiaciela poznali dawnego.
Zaczem go oba chętnie pozdrowili
Y wzaiem beli4380 witani od4381 niego.
Wtem obróciwszy oczy w oney chwili,
Do bohatyra4382 życzliwe młodego,
Tak począł. «Ciebie tak późney godziny
Czekam, a powiem — dla którey przyczyny4383.
60.
Iakiegom zażył dla ciebie starania,
Y com uczynił w twey własney potrzebie —
Ci wiedzą, którzy z mego rozkazania,
Przez wielki się bród pławili4384 dla ciebie.
Słuchayże4385 mych słów, różnych od śpiewania
Zdradliwych syren, a miey ie u siebie,
Póki cię inszy4386 mową świętobliwą4387
Nie naprowadzi na drogę prawdziwą.
61.
Nie w miękkiem pierzu, rycerzu wspaniały,
Między paniami sława ma mieszkanie,
Ale na wierzchu barzo4388 przykrey skały,
Gdzie nie postoi nigdy próżnowanie.
Kogo roskoszy4389 sprosne4390 uwikłały,
Kto nie pracuie, ten iey nie dostanie.
A ty, będąc ptak wysokiego lotu,
Chcesz się niskiego w dole trzymać płotu?!
62.
Twarz ci wyniosłą natura stworzyła,
Y siły do prac y serce gotowe;
Myśl ci wspaniałą, wysoką sprawiła,
Abyś szedł wzgórę4391, przez śrzodki4392 takowe;
Gniew w cię gorący y prętki4393 włożyła,
Nie żebyś go miał na zwady domowe
Y na rosterki4394 między swemi użyć,
Albo niem żądzey4395 bezrozumney złużyć:
63.
Ale żebyś weń dobrze uzbroiony,
Nieprzyiacioły potężniey woiował
Y żebyś, większą siłą opatrzony,
Chciwość y żądzą niezbedną4396 hamował.
Przeto go obróć, na coć pozwolony4397;
Niechby iem4398 twóy wódz y starszy szafował.
Ten będzie wiedział, kiedy go popuścić,
Kiedy go wściągnąć, kiedy go nie puścić».
64.
Tak mówił starzec w powagę ubrany,
A on się wstydził y wzrok na dół schylił,
Bo tak rozumiał, że one przygany
Nań się ściągały4399: iakoż się nie mylił.
Obaczył starzec, że beł zasromany4400
Y że się w niem wstyd coraz bardziey silił4401:
«Nie wstydź się; — prawi — na tey tarczy, synu,
Uyrzysz wielką część przodków twoich czynu4402.
65.
Uyrzysz w niey sławne y bitne twe dziady,
Uyrzysz ich męstwo z dziełami wielkiemi.
A ty do tych dób tak znacznemi ślady,
Leniwo idziesz w tem placu za niemi.
Pobudź się synu, a bierz z nich przykłady,
A za przodkami następuy twoiemi».
Kiedy tak starzec powiadał szedziwy4403,
Młodzieńczyk na tarcz obracał wzrok chciwy.
66.
W tak ciasnem polu od mistrza mądrego
Tak wiele figur beło w rzędzie długiem
Wyrytych, iako z rodu Akciyskiego
Nierozerwanie szedł ieden za drugiem;
Y niezmąconem strumieniem z dawnego
Rzymskiego źrzódła, ciekła iednem cugiem
Ich krew szlachetna. Stoią cni wodzowie,
Laurowe niosąc korony na głowie.
67.
Starzec każdego dzieła ukazuie:
Kaiusa naprzód, iako go wołały
Przyległe miasta, a on ie przyimuie,
Y na Eście4404 pan zostaie wspaniały;
Iako y drugiem obronę gotuie,
Co się pod iego skrzydła uciekały,
Gdy w nachylonem4405 cesarstwie, narody
Obce czyniły niepoięte szkody.
68.
Y kiedy drogą wiadomą Gottowie
Przeszli y srodze kray włoski palili;
Kiedy się Rzym bał barzo o swe zdrowie,
Aby go beli z gruntu nie zniszczyli —
Gdzie przy Aurelim Akciyskiem, swey głowie,
Cali zostali, ci co pod niem byli.
Potem Foresta skazał, co Hunnowi
Septemtryonu4406 odpierał4407 królowi.
69.
Dobrze Attyllę wyraził uczony
Mistrz: ze psiem pyskiem — co na wzięcie czekał
Aquileiey, wzrok miał zapalony,
Byś go znał, rzekłbyś, że warczał y szczekał.
Y widzieć beło, kiedy zwyciężony
Na poiedynku, między swe uciekał.
A Forest bronić zostawał gotowy
Aquileiey, włoski Hektor nowy.
70.
Na inszem mieyscu mistrz beł4408 wyrysował
Iego los y śmierć, iako nieba chciały.
Potem na państwo dzielny następował
Akaryn, po swem oycu pozostały.
Nie Hunnom, ale boskiem ustępował
Wyrokom Altyn, Altyn mężny, śmiały.
Y rozproszone potem wsi gromadził,
Y z nich nad Padem wielkie miasto sadził.
71.
Wysokie tamy suł4409 niespracowany,
Broniąc się wodzie, co ie podlewała,
W którem na dzielne, cne esteńskie pany,
Przyszłego czasu stolica bydź4410 miała.
Zdało się, że bił y gromił Alany,
Lecz go Fortuna potem odbieżała4411,
Gdy z Odoakrem bitwę zwiódł — w tey ginie;
O, szczęśliwa śmierć, z którey wiecznie słynie!
72.
Legł z niem Alfryzy, skaran beł wygnaniem
Akcyus z bratem, rycerz znamienity;
Ale się wrócił, skoro za skaraniem
Boskiem beł Herul zły tyran zabity.
Esteński idzie Epaminund za niem,
Przez prawą — ostrą strzałą — brew przebity;
Bólu nie czuie, choć rana niemała,
Kiedy Totyla przegrał, a tarcz cała:
73.
O Bonifacem powiadam potężnem.
Za niem syn idzie, Waleryan mały:
Ieszcze dziecina, a iuż beł tak mężnem,
Żeby go gotskie hufce nie strzymały.
Blisko z słowackiem4412 bił się woyskiem ieznem4413
Ernest, postawą srogi y zuchwały;
Przed niem kęs daley widać Aldoarda,
Kiedy z Krzemieńca4414 gnał króla Lombarda.
74.
Berengar maiąc przy sobie Henryka,
Z Karłem4415 cesarzem ciągnął do Pawiey;
Za pierwszego go miano naieźnika,
Gdy w woysku służył francuskiey liliey.
Przeciw wnukowi cesarz słał Ludwika,
Który od4416 niego zbity, do Francyey
Beł posłań y tam do więzienia wzięty.
Tamże beł z syny Otton samopięty4417.
75.
Po niem Almeryk tuż beł wydrożony4418.
Który ferarskiem margrabią zostawał,
A z nabożną beł twarzą wyrażony,
Iako4419 kościoły bogate nadawał.
Wtóry4420 Akcyus tamże beł włożony,
Co z Berengarem w woynie nie ustawał.
Y po odmiennem szczęściu (zacne plemię!)
Zwyciężywszy go, rządził włoską ziemię.
76.
Ano y Olbrycht do Niemiec wezwany,
Sławny — na służbę cesarską — przyięciem,
Którego Otton, kiedy pobił Dany,
Wielkiem posagiem kupił sobie zięciem.
Ano y Ugon4421, co skrócił Rzymiany
Pod niemi zamku obronnego wzięciem.
Który margrabią włoskiey ziemie został
Y Tuszkany4422 zaś prętko potem dostał.
77.
Tamże Bonfac szedł; przy niem w piękny statek
Ubrana, iego Beata siedziała:
Gdzie iuż wielkiego rodu beł ostatek
Y wszystka męska linia ustała.
Ale y liczby y płci niedostatek
Cna iedynaczka hoynie nagradzała —
Piękna Matylda; tak czepiec pleciony
Przechodzi czasem sceptra y korony.
78.
Z oczu iey dzielność męska wychodziła,
Patrz iako biie hardego Normanda:
Znać beło, iako zbitego goniła,
Y doieżdżała w pogoniey Guiskarda.
Daley Czwartego Henryka gromiła
Y chorągiew mu (iako wielka wzgarda
Cesarska!) wzięła y Papieża potem
Na Watykanie posadziła złotem.
79.
Akcyus Piąty, to za nią, to z strony
Szedł, iak ów, co ią y czcił y miłował;
Lecz z Akcyusza Czwartego puszczony
Ród się w obfitsze gałęzie zaymował.