Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
class="stanza-spacer">
30.
Dawne grubego Sylena4521 zrodzenie
Dziwne się zdało staremu wiekowi,
Lecz bardziey (to iest moie rozumienie)
Temu się trzeba dziwować mirtowi,
Co z siebie puścił — imo4522 przyrodzenie —
Panią, gładkością równą anyołowi.
Przypatruie się Rynald oney4523 sprawie
Y widzi w własney Armidę postawie.
31.
Smętnie mu patrząc y wesoło w oczy,
Tysiąc żądz razem w ieden wzrok wmieszała.
Potem mu mówi: «Takli4524 cię mam w mocy!
Taklim to zbiega swoiego dostała!
Po coś się wrócił? czy żebym iuż nocy
Y dni wesołych z tobą używała?
Czy się na niechęć przeciw mnie zdobywasz,
Że mi twarz kryiesz, a zbroię odkrywasz?
32.
Czyś nieprzyiaciel, czy przyiaciel? — zgoła
Spraw się! Iam wprawdzie złotych nie robiła
Dla nieprzyiaciół mostów, anim zioła
Y kwiecie dla nich y zdroie puściła.
Proszę, zdeym szyszak, nie zakryway czoła,
Ieśliś przyiaciel y ieślim ci miła.
Złącz usta z usty y piersi z piersiami,
Albo przynamniey złączmy się rękami».
33.
Mówiła daley smętno poglądaiąc,
Y wściekłey znaki dawała miłości:
Wzdychanie y łzy pospołu mieszaiąc,
Świadki swey troski y wielkiey żałości;
Tak, żeby beła mogła przerażaiąc,
Zmiękczyć kamienie najwiętszey twardości.
Lecz się ostrożny rycerz tem nie ruszy,
Dobywa miecza na leśne pokusy.
34.
Chce ciąć w mirt, ona mirt zastępowała
Z okrutnem wrzaskiem: «Postóy4525, nieużyty4526!
Ach, nie day Boże, abym widzieć miała
Swóy mirt kochany od ciebie zabity.
Porzuć, albo więc — bo będę wolała —
Wraź miecz Armidzie w piersi iadowity.
Inszey nie naydziesz, okrutniku srogi,
Do mirtu — chyba przez to serce — drogi».
35.
On miecz wynosi, niedba4527 nic na czary,
Ona zaś w inszą postać się zakryła;
Y iako we śnie iedne z drugich mary
Odmieniaią się — tak się odmieniła:
Członki, twarz miąższą4528 (rzecz trudna do wiary!)
Wziąwszy, pierwszą płeć y gładkość zgubiła,
Y olbrzymem się dziwnie wielkiem stała,
A sto rąk, iako Bryareus4529, miała.
36.
Pięćdziesiąt tarcz ma y mieczów, któremi
Grzmi po powietrzu y ramiony4530 miece4531;
Nimphy też wszystkie, stawszy się srogiemi
Cyklopy4532, ostre przypasuią miecze.
On się nie boi y razy4533 cięszkiemi4534
Mirt, którego mu bronią, bardziey siecze;
Ten bity, ięczy właśnie iako żywy...
Powietrze brzydkie zasłoniły dziwy.
37.
Spodkiem ziemia drży, nieba zaburzone
Z góry huk srogi na niego puszczaią
Wiatry y wichry w kupę zgromadzone,
Oczy mu y twarz piaskiem zamiataią.
On przedsię serce niesie niestrwożone —
Drzewa tak siecze, że wióry padaią.
A skoro dąb ściął (bo dąb beł niemały,
Choć się mirtem zdał) czary też ustały.
38.
Wiatry ucichły, niebo do pogody
Y las się wrócił do stanu pierwszego:
Strachu y z czarów sprawioney przeszkody
Próżny4535 — krom4536 strachu swego wrodzonego.
Potem próbuie znowu rycerz młody,
Ieśli4537 kto broni siec lasu onego;
Nakoniec4538 z śmiechem chwilę w mieyscu stoi:
«Głupi, kto się was próżne larwy boi!»
39.
Ztamtąd do pięknych namiotów kierował,
Gdzie duchem Bożem Piotr wołał sprawiony:
«Iuż pewnie wielki rycerz las zwoiował,
Iuż się zwyciężca wraca z tamtey strony!»
On wtem poważnie zlekka4539 następował,
Ozdobnie w białą zbroię obleczony.
A orzeł iego blask piórmi4540 srebrnemi
Niezwykły ciskał4541 od słońca ku ziemi.
40.
Tam od wszystkiego woyska pożądany,
Z gęstemi krzyki4542 przyjmował witanie.
Y od Hetmana zarazem wezwany,
Wielkie od niego miał poszanowanie:
«On — prawi — straszny las uczarowany,
Tak iako beło twoie rozkazanie,
Iużem zwyciężył, iuż do niego mogą
Ludzie iść śmiele4543 y bespieczną drogą».
41.
Zaczem zarazem do lasu posłano
Po różne drzewo na woienne czyny;
A choć pierwszych sztuk dobrze nie umiano
Zrobić, dla cieślów ladaiakich winy —
Teraz koło nich (iako powiadano)
W takiem rzemieśle mistrował4544 iedyny
Gwilelm Ligurczyk, który beł obranem
Sił chrześciańskich na morzu hetmanem.
42.
Potem od możney armaty spędzony,
Ustąpił morza nieprzyiacielowi;
A teraz — wszystek z okrętów zwiedziony,
Z strzelbą prowadził lud ku obozowi.
Ten beł tak swemi kunsztami wsławiony,
Że równia4545 nie miał swemu dowcipowi4546;
A stu zaś mnieyszem cieślom rozkazował,
Którzy robili to, co wynaydował.
43.
Nie tylko w ten czas kusze przysposobił,
Byki4547, tarany y insze przyprawy,
Żeby tak snadniey mocnem ścianom dobił
Y mur tem pręcey uczynił dziurawy —
Ale y wieżę foremną urobił,
Którą dębowe wnątrz4548 spinały ławy,
A na wierzch twarde poprzybiiał skóry
Dla ogniów, które ciskać miano z góry.
44.
Z wielu drzew y sztuk subtelnie spoiona,
Iednem się ciałem wielka wieża staie;
Z niey balka spodkiem w twarde obleczona
Żelazo, końcem twarde razy daie;
Z pośrzodku4549 zaś most — blisko podemkniona —
Kładzie na muru ostateczne kraie4550;
A wierzchem mnieysza wieża z niey wychodzi
Y niewymownie nieprzyiaciół szkodzi4551.
45.
Gdziekolwiek równa droga się nayduie,
Bez wielkiey pracey, bez wielkiego trudu,
Snadnie4552 na gęstych kołach postępuie,
Pełna rynsztunków y zbroynego ludu.
Woysko się cieślów prętkości4553 dziwuie,
Co żywo bieży do nowego cudu.
Potem dwie mnieysze wieże zbudowali,
Na które z wielkiey wizerunki4554 brali.
46.
Ale tem czasem nie mogły być tayne
Te u ostrożnych roboty poganów,
Co straży — murów wysokich zwyczayne —
Mogły z swych przeyrzeć baszt do Chrześcianów4555.
Patrzali, kiedy tramy niezwyczayne
Wieziono w obóz, dla wież y taranów,
Y kiedy ie iuż skończono, widzieli;
Lecz iakie beły4556, trudno poznać mieli4557.
47.
Przeto y oni wzaiem z każdey strony
Przekopy swoie y wieże mocnili4558.
Y gdzie mur słaby, albo beł zniżony,
Tam go z pilnością wielką podnosili,
Tusząc4559, że miał bydź4560 tak pewney obrony,
Żeby się naszy4561 darmo oń4562 kusili4563.
Ale się Izmen naybardziey gotował,
Y dla bronienia ognie przyprawował.
48.
Miesza z siarkami kliie4564 zaraźliwe
Z sodomskich iezior; zwiedza błotne brody;
Zbiegł y do piekła (tak miał serce mściwe)
Y wziął z stygiyskiey także kliiu wody,
Z którego ognie porobił straszliwe,
Miecące4565 dymy y okrutne smrody:
Myśląc, czarownik brzydki, onych czasów
Zemścić4566 się swoich porąbanych lasów.
49.
Gdy się tak woysko do szturmu z wieżami,
A miasto do swych obron gotowało —
Nad francuskiemi lecąc4567 namiotami,
Nieścignionego gołębia widziało,
Który nie siekąc bynaymniey barkami
Rozciągnionemi tak, iako się zdało,
Szedł po powietrzu — nowy poseł — pióry4568,
Y z obłoków się w miasto spuszczał z góry.
50.
Ale niewiedzieć zkąd4569 się wziąwszy potem,
Ogromny sokół drogę mu przeszkodził4570
Y zaraz mu ią swoiem rączem4571 lotem
Między obozem y miastem zagrodził;
Y nad naywiętszem4572 ścignął go namiotem,
Y tak się zdało, że go iuż dochodził4573,
Iuż go paznogciem tylko niedopadnie,
On wtem na łono Goffredowi spadnie.
51.
Goffred go broni y w łono4574 przyimuie,
Y patrząc pilno4575 (dziw mało słychany4576!)
Pod iednem skrzydłem u niego nayduie
List między pierzem nicią uwiązany.
Weźmie go w ręce y odpieczętuie
Y czyta krótko w te słowa pisany:
«Hetman egyptski śle Aladynowi4577
Pokłon y zdrowie, żydostwa królowi.
52.
Nie bóy się królu, a miey się na pieczy
Y do dnia się dzierż nadaley piątego,
Y nieomylney bądź pewien odsieczy
Ierozolimie — od woyska moiego».
Takie zawierał opisane rzeczy
Charakterami pisma pogańskiego,
List powierzony lotnemu posłowi:
Zwykły beł w ten czas ten sposób wschodowi.
53.
Potem gołębia Hetman przestrzeżony
Puścił, który się pierwszemi drogami,
(Źle posłużywszy panu), w swoie strony
Ze złemi nie chciał wrócić nowinami.
Wtem zgromadzoney radzie naleziony4578
List czyta, mówiąc: «To widzicie sami,
Iako nas Bóg ma w swoiey opatrzności,
Posyłaiąc nam takie wiadomości.
54.
Przeto nam czasu daremnem mieszkaniem4579
Nie trzeba tracić. Bądźcie iuż gotowi;
Chcę szturm za pierwszem mieysc złych wyrównaniem
Południowemu wrychle4580 dać murowi.