Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
tył roty iakie y woyny nie niosły.
Zatem piechoty pędem niewściągnionem
We troie pod mur rozdzielone poszły.
Król też ze wszech stron lud uszykowany
Zastawił, w świetną zbroię sam ubrany.
67.
Tak obciążony sam sobą y laty
Odwykły dawno temu ciężarowi,
W on dzień się w zbroię y w szyszak bogaty
Ubrał y stanął przeciw Raymundowi.
Soliman przeciw Goffredowi, a ty
Byłeś Argancie przeciw Kamillowi,
Z którem beł Tankred, rad że miał w tey dobie4598
Nieprzyiaciela swego przeciw sobie.
68.
Poczęli strzelcy strzelać iadowite,
Śmiertelnem iadem napuszczone strzały,
Od których niebo tak beło zakryte,
Że się tak zdało, że ściemniał dzień biały.
Ale się przedsię4599 bardziey mury bite
Y cięższych razów z wież ogromnych bały,
Co srogie kule ciskały na bramy
Y w końcach stalą okowane tramy4600.
69.
Ieśli się komu kamieniem dostanie,
Członki y blachy tak się na niem kruszą,
Że ciała żadna postać nie zostanie;
Nie tylko zaraz traci żywot z duszą,
Co gorsza — postrzał nie zostawa4601 w ranie,
Ale potężną wyciśniony4602 kuszą,
Idąc na wylot, w ciele się nie bawi4603
Y wypadszy, śmierć po sobie zostawi.
70.
Ale poganie na tak srogie razy
Nie dbaiąc, z murów mężnie się bronili:
Płótna krzywemi uięte żelazy4604,
Y wory wełną natkane spuścili.
Ustępuiące nalazszy przekazy,
Nie szkodzi postrzał y wnet się wysili;
Sami, gdzie pod mur lud podchodzi bliski,
Kamienie walą y lotne pociski.
71.
Lecz naszy4605 przedsię wszelkie żwyciężaią
(Idąc ze trzech stron do szturmu) zawady4606
Y postępuiąc, złożone dźwigaią
Tarcze nad sobą, na lecące grady;
Drudzy do murów wieże pomykaią4607,
Któreby mosty przystawiły rady4608:
Iuż ie spuszczaią, iuż y taran srogiem
Grozi obitem twardą stalą rogiem.
72.
Rynald tem czasem na mur nie naciera:
Lada przewagę za sromotę4609 srogą4610
Sobie rozumie; a zgoła się zdziera4611
Iść pospolitą z podłem gminem drogą,
Y patrząc daley, zwątpioną4612 obiera
Y taką, którą iść drudzy nie mogą.
O mur naywyższy, który stał spokoiem,
Pokusić się chce swem osobnem boiem.
73.
Y obrócił się do tych, co zmarłemu
Posłuszni beli cnemu Dudonowi,
Mówiąc: «O hańba wielka, ieśli temu
Dopuściemy stać w pokoiu murowi.
Nagorsze4613 razy — bespieczne śmiałemu,
Wszystko dobremu równo rycerzowi4614,
Tam śmiele4615 pódźmy4616 y tam sie udaymy,
A tarcze spięte nad sobą trzymaymy».
74.
Ruszeni iego przykładem y słowy4617,
W kupę do niego zarazem się zeszli
Y dach drzewiany, podług iego mowy,
Z tarczy złożyli y nad sobą nieśli
Y wielkiem pędem — kryiąc podeń4618 głowy,
Z wielką odwagą pod mury podeszli;
Sklep ziednoczony4619 wszystko strzyma snadnie4620,
Kamienie, drzewa y to, co nań spadnie.
75.
Rynald napierwszy4621 ze spodku wypadał,
O dwustu szczebli z wysoką drabiną4622
Y tak ią4623 dobrze iedną ręką władał,
Iako wiatr włada pospolicie4624 trzciną.
Deszcz nań4625 kamienny ustawicznie spadał,
Drzewo, oszczepy, czego się dowiną4626,
Z góry na niego ciskaią; on śmiele
Idzie na mury, na nieprzyiaciele.
76.
Z gęstych pocisków góry ułożone,
Na tarczy niosąc, namniey4627 się nie wzdryga;
Y iedną ręką mury uchwycone
Trzyma, a drugą tarcz4628 nad głową dźwiga.
Sercem, przykładem iego przychęcone4629
Insze4630 go rączo4631 towarzystwo ściga;
Drabiny także na mury stawiaią,
Lecz różne męstwo, różne szczęście maią.
77.
Ten spadł zepchniony4632, ten zabity leży;
On4633 coraz lezie wyższemi szczeblami
Y tak wysoko iuż iest, że przy wieży
Chwyta się muru obiema rękami.
Dopiero hurmem pogaństwo nań bieży,
Spycha go na dół długiemi drągami;
Ale się trzyma tak mocno, że gwałtem4634
Zbić go nie mogą na dół żadnem kształtem4635.
78.
Odpiera mężnie, daley postępuie,
Y iako palma na ciężar się sili4636,
Tak y on więtsze4637 męstwo ukazuie
Y siłę więtszą, im nań barziey4638 bili;
Tramy, kamienie y co go hamuie,
Wszystko zwycięża mężnie w oney chwili.
Iuż na mur wskoczył, iuż go — stoiąc na niem
Bespiecznem czyni4639, tem co idą za niem.
79.
Szwankującemu4640 Eustacyuszowi,
Pod którem szczeble w końcu się złamały,
Ściągnąwszy mężną rękę ku dołowi
Pomógł, że na mur przedsię4641 dolazł cały.
Ale gdzie indziey różne Hetmanowi
Y niebespieczne rzeczy się przydały4642;
Gdzie się nietylko4643 ludzie bili sami,
Ale y sztuki woienne z sztukami.
80.
Na murze beł4644 świerk wielki postawiony,
Który wprzód masztem u okrętu bywał,
Na którem wielki, poprzek zawieszony
Tram4645 okowany4646 stalą — odpoczywał
Y wzad4647 miąższemi4648 linami ciągniony,
Y popuszczony, mocnych wież dobywał;
Y to się wracał, to zaś drugiem razem
Tłukł ie twardem łbem okrytem żelazem.
81.
Tak Chrześciańską wieżę pędem srogiem
W on czas4649 uderzył ieden raz y drugi,
Że zakowanem4650 potłuczona rogiem,
Gwoździami zbite rospuściła4651 fugi.
Nadbladło4652 wewnątrz żołnierzom ubogiem,
Ale wskok z wieże drąg wyparli długi
Z kosami, które liny ucinały,
Które wielki tram u masztu trzymały.
82.
Jako kiedy więc od góry odwali
Wiek sztukę skały, lub wiatry szalone.
Cokolwiek zaymie — stłucze y obali,
Y las, y domy, y bydło zamknione:
Tak w ten czas właśnie tram okrutny wali
Ludzie, rynsztunki, wierzchy potłuczone.
Wieża wysoka kilkakroć zadrżała,
Trzęsły się mury y ziemia huczała.
83.
Idzie zwyciężca4653 daley ukwapliwy4654
Y mniema, że iuż opanował mury;
Ale dopiero płomień y smrodliwy
Dym — nieprzyiaciel puścił nań do gury4655.
Nigdy Mongibel4656 takiem zaraźliwy
Śmierdzącem ogniem nie kurzy z swey dziury;
Nigdy indyiskie niebo w letnie czasy
Tak smrodliwemi parami nie straszy.
84.
Race ogniste y wieńce, płomienie
Te czarne, a te iako krew puszczaią;
Oddech — smród, wzrok — dym, słuch odbiera grzmienie.
Ognie się coraz szerzey rościągaią;
Ogromney wieże4657 surowe rzemienie
Źle bronią, iuż się skurczone padaią.
Y gdzieby4658 z nieba w tem razie4659 nie miała
Wcześney4660 pomocy, wszystkaby4661 zgorzała.
85.
Ale odważny Hetman w oney chwili,
Nic nie strwożony na mieyscu zostawa4662;
Y tem, co ognie wodami gasili
Ochoty słowy4663, y serca dodawa4664.
Tak Chrześcianie swey wieże bronili,
Ale nakoniec4665 wody iem4666 nie stawa4667.
Aż iednem razem wiatr powstawszy srogi,
Na swoie sprawce obrócił pożogi4668.
86.
Ogień od wiatru4669 poszedł obrócony,
Na płótna, które podnieśli poganie
Y suche czyny y miękkie obrony
Zrze, że ich szczętu4670 w krótce4671 nie zostanie.
O wielki wodzu, od Boga strzeżony,
O Bogu miły, pobożny Hetmanie!
Tobie posłuszne niebo y życzliwy
Wiatr idzie na dźwięk twey trąby krzykliwy4672.
87.
Lecz Izmen widząc, że się za wiatrami
Przeciwko niemu udały płomienie;
Chce niezbożnemi swemi naukami
Przymusić gwałtem wiatr y przyrodzenie4673.
Y między dwiema na murze wiedmami4674
Straszliwy, w czarne ubrany odzienie,
Stał — Plutonowi4675 podobny srogiemu,
Między iędzami dwiema stoiącemu.
88.
Iuż czarnoksiężnik począł beł ponury
Szemrać swe klątwy zwykłemi sposoby;
Iuż się powietrze mięszało y w chmury
Szło słońce z pierwszey złupione ozdoby;
Wtem kamień wielki, co beł4676 częścią gury4677
Wypchniony4678 z wieże4679 wypadł oney doby4680
Y tak ugodził, że wszystkich zarazem
Rozcisnął kości y krew iednem razem.
89.
Po powietrzu się trzy niezbożne głowy
W tak drobne sztuki tam y sam rozniosły:
Iako więc drobno suchy, lub surowy
Ięczmień trą młyńskie naciśnione osły4681.
Tak zostawuiąc wesoły Phebowi
Promień, do piekła brzydkie dusze poszły
Na wieczne męki, w podziemne ciemności.
Wyknicie4682 z tego, ludzie, pobożności!
90.
Wtem wieża, z wiatru maiąc swą obronę,
Tak, że iey ognie namniey4683 nie szkodziły,
Tak się pod mieyską podsadziła bronę4684,
Że mogła na mur most zrzucić pochyły.
Ale Soliman przypadł w tamtę4685 stronę,
Y wąską ścieszkę4686 siekł ze wszystkiey siły
Y odciąłby ią pewnie beł, by była4687
Nagle się druga wieża nie odkryła.
91.