Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
czas ziemie nie przepadła4993,
Tolim4994 iem zbyła4995 między leśne cienie,
Gdziem4996 z wielkiem — licha pasterka — niewczasem4997
Chwilę mieszkała między głuchem lasem.
99.
Lecz żądza, która mię beła minęła
Z strachu, y serce zasię orzeźwiało.
Y w pierwszą drogę znowum4998 się zawzięła,
Ale mię gorsze nieszczęście potkało.
Dopierom4999 tam iuż — nieboga — zginęła,
Bo mię rozbóystwo w drodze poimało5000
Łotrów egipskich, którzy bez przekazy
Hetmanowi w dar wiedli mię5001 do Gazy.
100.
Ten, kiedym mu zaś o swem powołaniu
Y o swem stanie wszystko powiedziała,
W wielkiem mię zawsze miał poszanowaniu,
Y kazał, żebym z Armidą mieszkała.
Takem kilkakroć beła w poimaniu,
Kilkakroć wolna. Patrz, com wycierpiała;
Lecz nie raz wzięta, nie raz wyzwolona,
W pierwszem zostawam5002 pęcie zniewolona.
101.
Byle ten, co mi włożył te okowy,
Nie rzekł, patrzaiąc na to me włóczenie:
»Tułaiącey się nie chcę białeygłowy,
Idź sobie, gdzie chcesz«. Y tak mię wyżenie5003.
Ale nie tuszę, aby beł takowy;
Ufam, że pierwsze wróci mi więzienie».
Tak Erminia w ten czas rozmawiała
Y on dzień y noc całą z niem iechała.
102.
Strzegł się gościńca y tylko ścieszkami5004
Wafryn na on czas5005 y polmi5006 uchodził;
Y za mieyskiemi stanął z nią murami,
Kiedy mrok padał y Phebus5007 zachodził.
Wtem moc okrutna krwie między piaskami,
Y zabity trup w niey mu się nagodził5008,
Który wznak leżąc, martwem groził srodze
Wzrokiem, po wszystkiey rozciągniony drodze.
103.
Ale go minął Tankredów5009 dworzanin,
Bo po ubierze cudzoziemskiem kroiem
Y po zbroi znał, że to beł poganin,
Lecz daley trochę widząc zwykłem stroiem
Inszego leżąc5010: «To iuż Chrześcianin,
Który tu — prawi — musiał polec boiem».
Wtem zsiadszy, szyszak podniesie zakryty
Y krzyknie: «Tankred, dla Boga, zabity!»
104.
Nad Argantowem ciałem nieszczęśliwa
Erminia się na ten czas bawiła.
Kiedy ią głosu przykrego pierzchliwa5011
Prawie w pół serca strzała uderzyła.
Na Tankredowe imię ledwie żywa,
Ku Wafrynowi konia obróciła.
Y widząc iego twarz, iako trup zbladła,
Y iuż nie zsiadła, ale z konia spadła.
105.
Niehamowane łzy nań wylewała
Y smętne głosy z wzdychaniem zmięszane:
«Po coś mię tu, zła Fortuno, zagnała?
O złe widzenie, o niespodziewane!
Takem cię długo, miły móy, szukała,
Żem cię nalazła na swą cięższą ranę.
Lecz co się z tego nalezienia chlubię?
Kiedy nalazszy5012, zarazem cię gubię.
106.
Nigdybym5013 beła temu nie wierzyła,
Byś miał bydź5014 kiedy przykry memu oku;
A terazbym5015 się rada oślepiła,
Tak żałosnego strzegąc się widoku.
O piękna twarzy, iakoś się zmieniła!
O piękne oczy, o wesoły wzroku,
Gdzie się, ach, wdzięczne twe światło podziało,
Które naytwardsze serca przerażało5016?
107.
Lecz iakiśkolwiek, przedsię5017 cię miłuię!
Szlachetny duchu, ieśli przy odzieży
Swoiey się bawisz, którą opłakuię,
Odpuść śmiałości y moiey kradzieży:
Niech zimne wargi koniecznie całuię;
Nie wszystko śmierci okrutney należy,
Niechay mi się też co z ciebie dostanie,
Przynamniey martwych ust pocałowanie!
108.
O wdzięczne usta, któreście cieszyły,
Słodkiemi moię mowami niewolą5018:
Proszę, abyście moiem dopuściły
Ustom nad sobą wykonać mą wolą5019.
Podobnobyś mi dał beł, o móy miły,
To dobrowolnie, coć biorę swą wolą:
Gwałtem cię niechay całuię, a potem
Niech się z wzgardzonem rozstanę żywotem.
109.
Ty ducha mego przyim5020 z zwykłey ludzkości5021,
Niechay pospołu z twoiem odpoczywa».
Tak mówi w on czas5022 y z wielkiey żałości
Taie5023 y nędzna łzami się rozpływa.
On, odżywiony z oney wilgotności,
Przychodzi k’sobie5024 y oczy odkrywa5025.
Ale ie prętko5026 zawarł5027 y z stękaniem
Wzdychanie swoie zmieszał z iey wzdychaniem.
110.
Ona poczuwszy, że tchnie5028 rycerz młody
Y że znienagła5029 przychodzi ku sobie,
Krzyknie: «Patrz na swe ostatnie obchody,
Które oblewam łzami kwoli5030 tobie.
Ach strapionemu sercu życz ochłody,
Albo niech z tobą w iednem lęgę5031 grobie.
Nie opuszczay mię, zatrzymay się ieszcze,
Day ostateczney prośbie iakie mieysce».
111.
Otworzył Tankred ociężałe oczy,
Y zaś ie zawarł. Wtem iey Wafryn rzecze:
«Opatrzenia tu pierwey y pomocy
Potrzeba, bo płacz nigdy nie uciecze».
A wtem do niego, rozbierać go, skoczy,
Ta mu pomaga y tam, gdzie krew ciecze
Patrzy y rany nalazwszy5032 — ogrzewa
Y w rychle5033 się go uleczyć spodziewa.
112.
Widzi przyczynę oney wielkiey mdłości
Tę, że krwie z niego wyszło bardzo siła5034;
Ale krom5035 rąbku5036, w takiey odległości,
Nie ma, czemby mu rany opatrzyła.
Tyś iey nie zwykłych5037 sposobów — miłości!
Zawiązania ran, w on czas5038 nauczyła:
Złote warkocze zurzynała5039 sobie,
Temi ie w oney zawiązała dobie.
113.
Bo mała sztuczka cienkiey bawełnice5040
Trudno wystarczyć wszystkiem ranom miała.
Dyktamu5041 nie ma, ale taiemnice
Wielkie w lekarskiey nauce umiała.
Iuż snu cięszkiego5042 zbywa5043, iuż źrzenice5044
Błędne podnosi, iuż do mdłego ciała
Siła się wraca, iuż kęs5045 włada głową,
Widzi Waffryna z obcą białągłową5046.
114.
«Iakoś tu trafił — mówi do Waffryna —
A tyś kto? droga o lekarko moia».
Pełgnęła5047 wstydem na on czas dziewczyna:
«Dowiesz się potem; teraz, iako twoia
Lekarka, każęć (iest tego przyczyna)
Nie gaday! Trzeba choremu pokoia;
Gotuy nagrodę za wrócone zdrowie».
Wtem łono chorey podłożyła głowie.
115.
Tem czasem5048 Wafryn prowadzić go myśli5049
W iaki dom, gwoli5050 lepszemu wczasowi5051;
A wtem do niego ludzie iacyś przyśli5052.
Lecz poznał prętko5053, że to Tankredowi.
Ci z niem pospołu beli pierwey, niśli5054
Wyzwał Arganta ku poiedynkowi,
Ale iem5055 kazał, aby pozostali;
Teraz go — o niem zwątpiwszy5056 — szukali.
116.
Ale y inszy5057, co o niem zwątpili,
Rozeszli się go szukać w różne strony:
Ci mu z złożonych ręku5058 uczynili
Stołek, na którem wsparł się posadzony.
On orzeźwiawszy, rzecze w oney chwili:
«Tak to psom Argant leży zostawiony.
Nie odchodźcie go, proszę was — pod niebem,
Godzien, aby beł uczczony pogrzebem.
117.
Ia iuż odpuszczam wszystko umarłemu.
On zginął, iako rycerz zawołany5059;
Y słuszna5060 pewnie, aby beł y iemu
Ten ostatni dar powinny5061 oddany».
Tak towarzystwu porucza5062 inszemu,
Aby go za niem nieśli na przemiany.
A Wafryn, iak ów, co czego pilnuie,
Przy Erminiey5063 boku, koń kieruie5064.
118.
Potem rzekł do swych: «Przebóg pókim żywy,
Nie do obozu, do miasta mię nieście,
Bo ieśli przyidzie ten żywot troskliwy5065
Y świat porzucić — wolę umrzeć w mieście:
Y mieysce, w którem Bóg umarł prawdziwy,
Zdarzy łatwieysze ostateczne przeszcie5066;
Y iuż bespieczne sumnienie5067 mieć mogę,
Kiedy odprawię obiecaną drogę».
119.
Tak, iako beło iego rozkazanie,
Do Ieruzalem prosto go niesiono.
O Erminiey Wafryn miał staranie5068,
Aby iey stanie5069 blisko naleziono,
Potem szedł tam, gdzie wiedział o Hetmanie,
Do którego go zarazem5070 puszczono.
Chocia5071 na ten czas5072 radził na pokoiu,
O końcu woyny y o przyszłem boiu.
120.
Na brzegu łóżka siedział wódz łaskawy,
Gdzie Raymund chory leżał na pościeli;
Na koło beły postawione ławy,
Na których pierwsi rotmistrze siedzieli.
Gdy Wafryn począł swoię rzecz, zabawy5073
Wszystkie ucichły y wszyscy milczeli:
«Tak iakoś kazał — powiada — Hetmanie,
Bełem, gdzie leżą obozem poganie.
121.
Zliczyć ich — żaden niech sobie nie tuszy5074,
Choć też naywiętszey pilności przyłoży.
Gdy woysko idzie, gdy się z mieysca ruszy,
Okryią pola hufce y obozy.
Zdroie y rzeki nieprzebrnione suszy,
Gdzie odpoczywa y gdzie się położy.
Syryiskie żniwa na ich pożywienie,
Y rzeki — małe są na ich pragnienie.
122.
Ale y iezda y między pieszemi
Po wielkiey części lud nikczemny maią.
Szyku niepilni, broniami ręcznemi
Nic nie są5075; w łuki nabarziey5076 dufaią5077.
Acz są niektórzy dobrzy między niemi,
Zwłaszcza Persowie — tak o nich trzymaią5078.
Między wszystkiemi iest zaś namężnieyszy
Pułk nieśmiertelny y napotężnieyszy5079.
123.