Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
ambra roście, kędy wiecznożywey4260
Nieśmiertelności Pheniksa4261 widaią4262,
Który na wonnem gniaździe4263 (ieśli słuchy
O tem prawdziwe) ma grób y pieluchy.
21.
Iuż ci po prawdzie nie tak beli4264 stroyni,
Ale broń mieli by4265 Egiptczykowie,
Y tak ubrani y tak beli zbroyni.
Po nich szli zaraz lekcy Arabowie;
Ci miasta błędne — zawżdy niespokoyni —
Wloką za sobą, zawżdy pielgrzymowie:
Wzrost mały, cienkie białogłowskie głosy,
Twarz czarną maią, czarne długie włosy.
22.
Ostremi z końców żeleźcami tknione4266
Indiyskie trzciny w biegu z koni miecą4267,
Które tak rącze, tak są nieścignione4268,
Że lekkie wiatry ledwie prędzey lecą.
Pierwsze wiódł Syfax w szeregi sprawione,
Poślednie4269 Aldyn miał pod swoią pieczą4270,
Trzecie prowadził Albiadzar zbóyca,
Nie rycerz, ale raczey mężobóyca4271.
23.
Za Albiadzrem zaraz przechodzili
Mieszkańcy wysep obeszłych4272 wodami,
Którzy na Morzu Arabskiem łowili
Konchy drogiemi bogate perłami.
Y czarni z niemi, którzy się rodzili
W lewo nad Wody Czerwoney brzegami
Tamtych Agrykalt, tych iest przełożonem
Ośmid, co każdem pogardza zakonem4273.
24.
Za niemi potem szli Ethyopowie,
Z Meroe4274 wyspy od Nilu sprawioney,
Y z Astrabory4275 (iako się dziś zowie)
Na trzy królestwa, na dwie rozdzieloney
Wiary. Asimir y Kanar królowie
Wiedli ich, oba złey sekty mierzioney4276
Machometowey, trzeci z żadney miary
Nie chciał iść z niemi, co beł naszey wiary.
25.
Więc dway królowie z woyskiem ustroionem
W łuki, w szyszaki, z kraiu dalekiego:
Ieden król z Ormus4277, miasta pięknem łonem4278
Perskiego morza w koło obeszłego;
Drugi z Boekan4279, na wyspie4280 przestronem4281,
W łonie wielkiego przystępu morskiego,
Ale kiedy zaś morze wzad4282 uchodzi,
Suchemi pielgrzym nogami przechodzi.
26.
Y ciebie młoda żona Altamorze4283
Ustawnem płaczem swem nie utrzymała,
Która — lub padły, lub wstawały zorze,
Na twóy nieszczęsny odiazd narzekała:
«Takli4284 — pry4285 — wolisz na straszliwe morze,
Niż na mię patrzyć?! Czegom doczekała?
Że wolisz dźwigać brzemię cięszkiey4286 zbroie4287,
Niźli piastować małe dziecię swoie».
27.
Z Sarmakanty4288 to król beł zawołany,
Ale naymnieyszą chwałę miał z korony;
Większą z dzielności, bo między hetmany4289
Nayprzednieyszemi mógł bydź położony.
Nakarmi pewnie boiu Chrześciiany4290
Y da się iem znać. Lud wiedzie ćwiczony,
Zbroyny, który ma karwasze4291 na ręku,
Szable u boku, buławy u łęku.
28.
Aż od dalekiey iutrzenki przyiechał,
Y szedł na popis Adrast4292 srogi, który
Y karaceny y zbroie zaniechał4293,
Ale miał kaftan z twardey smoczey skory.
Na wielkiem słoniu przed kalifą4294 iechał,
Równy wierzchowi iakiey małey góry,
A lud prowadził, który z Ganga4295 piie,
Y w dalekich się ludów morzu kryie.
29.
Zatem dopiero rycerze wybrani,
Kwiat piękney młodzi się popisowali4296,
Którzy królewską służbą uwiązani,
Godne nagrody y żołd wielki brali.
Na dzielnych koniach, zbyt4297 pięknie ubrani,
Pana swoiego szeregiem miiali;
Z światła, co z pięknych purpur wychodziło,
Y z zbróy złocistych niebo się świeciło.
30.
Między temi beł Odmar z Rymedonem,
Który się często poiedynkiem biiał;
Mężny Hidraot4298 z śmiałem Alarkonem,
Który na morzu długi czas rozbiiał;
Y Ormund dzielny z Tygranem ćwiczonem
W zwodzeniu bitew. Po tych zaraz miiał
Marbust arabski z Albraki4299 obfitey,
Co z Arabiey4300 imię wziął podbitey.
31.
W temże beł półku4301 Albudzar z Pirgantem,
Y z Arymonem Orynd okrutnikiem,
Armin y Brymart y z Aryodantem
Bastragor, co beł sławnem zapaśnikiem;
Furs, okruciciel4302 koni z Mandrykantem
Y z Agrykaltem wielkiem naieźnikiem4303;
Tyzafern4304 pierwszy rycerz, iako o niem
Twierdzili, lub4305 się pieszo bił, lub koniem.
32.
Książe4306 ormiańskie beł ich przełożony,
Który w młodości wiarę chrześciiańską
Porzucił, przedtem Klemens beł rzeczony,
Teraz Emiren, skoro wziął pogańską.
Wierny królowi y znał z każdey strony
Przeciwko sobie iego łaskę pańską.
Rycerz y hetman wielki y z dzielności,
Z serca, z rozumu y z umieiętności.
33.
Kiedy iuż wszyscy przeszli, niespodziana
Armida się z swem pocztem ukazała;
Y bohatyrka krótko ukasana,
Na złotem wozie saydaczna4307 iechała.
Iey przyrodzona gładkość niezrównana
Tak się w iey twarzy z gniewem pomięszała4308,
Że y surowość z oczu iey patrzyła,
Y groziła spół y grożąc wabiła.
34.
Iey wóz beł taki, iaki więc Phebowy
Bywa z Piropów4309, a woźnica chwoszcze4310 —
Uczenie dyszel kieruiąc wozowy,
Łogoszem4311 spięte cztery iednoroszcze4312.
Na stu pacholąt białe srebrogłowy
Y na stu panien beły, a potroszcze4313
Złota w nie wtkano. Białe konie mieli,
Z łuki, z saydaki wszyscy, wszyscy w bieli.
35.
Za pannami tuż y za pacholęty
Idą iey ludzie, które wiódł z Syryey
Od Hidraota Aradyn naięty
Z wielkiego żołdu, rodem z Bithyniey4314.
Iako gdy Phenix na złotych rospięty
Skrzydłach, swey leci do Ethyopiey;
Świat się dziwuie, ptastwa gęste w koło
Zalatuią go to w bok, to na czoło:
36.
Tak się na ten czas każdy iey gładkości
Y iey urodzie y stroiom dziwował;
Y żaden nie beł tak wielkiey twardości,
Żeby się tam beł iey nie rozmiłował4315.
A choć w gniewliwey beła surowości,
Każdyby ią beł sobie rad zhołdował.
Cóż? kiedy w śmiech twarz wesołą oblecze,
Kamienie miękczy — cóż serce człowiecze?!
37.
Skoro minęła, król z tronu wielkiego
Kazał do siebie przyść4316 Emirenowi.
Chcąc go hetmanem mieć woyska swoiego
Y generałem wszystkiemu ludowi.
Który — iuż wieszczek mieysca tak zacnego,
Niósł godne czoło temu urzędowi.
Cyrkassowie się zbroyni rozstąpili,
Y przez lud gęsty drogę mu czynili.
38.
On głowę schylił y padł na kolana,
A król do niego z poważną postawą:
«Ciebie — powiada — chcę mieć za hetmana,
Ty rządź tem woyskiem, ty właday buławą.
Iedź, wyzwól zaraz żydowskiego pana,
Idź mu na odsiecz, niech za twoią sprawą
Nieprzyiaciele padną porażeni,
Do ostatniego szczętu wyniszczeni».
39.
Emiren zatem wielkie czynił dzięki
Na maiestacie królowi wielkiemu:
«Z niezwyciężoney — prawi — biorę ręki
Buławę, szczęściu ufaiąc twoiemu;
Y tuszę4317, że krzywd przypłacą przezdzięki4318
Nieprzyiaciele, państwu azyiskiemu4319.
Przegraią, da Bóg! Co ieśli mię minie,
Z sławą Emiren, nie z sromotą4320 zginie.
40.
Y ieśli nam co złego obiecali
(Czego nie tuszę) gniewliwi bogowie,
Niech się to wszystko na móy łeb obali.
Niech to zostanie tylko na mey głowie;
By ieno4321 woysko zdrowo zachowali,
Niechay mię inszy4322 pogrzebą4323 wodzowie,
Niech tryumfalne będą, nie żałosne
Pompy». Wtem w trąby uderzono głośne.
41.
Tak w pyszny4324 namiot wszedł między dźwiękami
Wielki król z swemi wodzami pospołu,
Gdzie należnemi uczczeni mieyscami,
Siedli porządkiem u niższego stołu.
Iednych czcił mową, drugich potrawami,
Puściwszy wodze wesołemu czołu.
Armida zaraz z swą chytrością iedzie,
Przy dobrey myśli, przy oney biesiedzie4325.
42.
Po odstawieniu stołów, gdy uyrzała,
Że na nią chciwe oczy obrócili
Y z swoich znaków zwyczaynych poznała,
Że wszyscy ogniów skrytych zachwycili4326;
Udatnie z stołka swoiego wstawała,
Y szła przed króla, chcąc się w oney chwili
Udać za mężną4327 y twarzą surową
Y nie swoiey płci, ale męską mową.
43.
«Y ia, o królu, chcę — choć białogłowa,
O oyczyznę się y wiarę próbować4328;
A co więc bywa między ludźmi mowa,
Że nie przystoi królowey woiować,
Y sceptrum, y miecz (u mnie to są słowa)
Iedneyże daią ręce. Kto królować
Chce, niechay zabaw królewskich użyie,
Y moia ręka, iako druga4329 — biie.
44.
Nie pierwszy to dzień, w którym chęci swoie
Do boiów y do woyny obróciła:
Iużem ia nieraz y o państwo twoie,
Y o wiarę się z Chrześciiany4330 biła;
Y podobnoć kto powiadał, com w boie4331
Dokazowała y com w nich czyniła;
Y wiesz, iakom ci wyprawiła w dary4332
Więźnie4333 przednieysze Chrystusowey wiary.
45.