Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
skoro w warkocz włosy powiązała
Y ich pieszczone powściągnęła błędy,
Krótsze skręciwszy, w pierścienie zebrała,
Y pięknych kwiatków natknęła w nie wszędy
Do przyrodzonych swych liliy włożyła
Pielgrzymki róże y rąbek stuliła.
24.
Nie tak pięknych barw niezliczone roie
Paw na oczastem pierzu ukazuie,
Y złota tęcza krzywe koła swoie
Nie tak pięknemi farbami maluie
Ale nad wszystkie taśmę waży stroie,
Którey — choć naga — nigdy nie zdeymuye;
Sama ią swemi rękami utkała,
A z różnych nici postawę4091 snowała.
25.
Pieszczone gniewy, nieszczyre4092 odmowy.
Prętkie4093 iednania4094, miękkie całowania,
Ucieszne śmiechy, łagodne rozmowy,
Krople słodkich łez, ucięte wzdychania;
To wszystko razem puściła w osnowy
Y mkłem4095 czyniła czółnkiem przetykania:
Z takowych nici y z takiego pasma
Beła4096 kochana Armidzina taśma.
26.
Napieściwszy się y z niem swoie żarty
Skończywszy, w on czas miłego żegnała.
Potem wyszedszy4097, czarnoksięskie karty
Podług zwyczaiu we dnie przeglądała.
A on sam został w ogrodzie zawarty4098,
Z którego piędzią4099 wyniść mu nie dała.
Tak pilnowała swego miłośnika,
Że kiedy bez niey, stał za pustelnika.
27.
A kiedy zaś noc cienie przynosiła,
Radząc na wczasy4100 y roskoszy swoie,
Do pałacu go z sobą prowadziła,
Gdzie nocowali tylko samo4101 dwoie.
A w ten czas kiedy ogród opuściła
Y ustąpiła na dalsze pokoie,
Ukazali się cni rycerze stroyno,
Z gęstego liścia, a obadwa4102 zbroyno.
28.
Iako koń dzielny, który bywał w boiu,
Y nieraz wielkie wygrawał4103 zakłady;
A teraz w paszey, przy ciekącem zdroiu,
Marny małżonek chodzi między stady4104 —
Ieśli usłyszy po długiem pokoiu
Dźwięk trąb woiennych, rże z wielkiey obrady4105,
Iuż pragnie chłopa y siodła na sobie
Y w zapomnianey wszystek iest ozdobie:
29.
Tak się młodzieńczyk porwał, blaskiem bity
Od świetney zbroie w wytrzeszczone oczy;
On4106 duch woienny, który beł4107 zakryty,
Gore4108 w niem teraz y nabywa mocy,
Choć beł roskoszą y wczasem4109 opity
Y zatłumiony. A wtem Ubald skoczy,
Y niebieskiego dobywszy puklerza,
Na młodego go obróci rycerza.
30.
On skoro weyrzał w puklerz wystawiony,
Uyrzał się sam w niem y swoie ubiory,
Uyrzał perfumy, uyrzał włos trafiony4110.
Y płaszcz w pieszczone złotem szyty wzory.
Miecz podle4111 niego leżał porzucony,
Tylko też leżał, bo trudno do sfory4112
Miał iść miecz męski, doświadczony boiem,
Z miękkiem ubiorem y z niewieściem stroiem.
31.
Iako gdy się kto mocnem winem spiie,
Po długiem spaniu przydzie4113 k’sobie4114 zasię4115,
Tak y on teraz widzi, iako żyie,
Y z gniewu patrzyć4116 sam nie może na się.
Wstydliwe oczy wszystko4117 w ziemię kryie,
Patrzyli4118? patrzy w stronę4119, albo za się4120;
Wlazłby y w ogień, żeby go nie znano,
Y w ziemię, by go tylko nie widziano.
32.
Wtem Ubald pocznie: «Wielka się zaymuie
Woyna Europy przeciwko Azyey4121:
Kto sławy pragnie, kto wiarę miłuie,
Przeciw pogaństwu bieży do Syryey4122.
Ciebie za światem kąt mały hamuie
Próżnującego, o synu Zophiey4123.
Wszystek się ściąga świat do Palestyny,
A ty co? lichey rycerzu dziewczyny!
33.
Co za sen twardy ono4124 serce żywe
Y ono pierwsze opanował męstwo?
Ciebie y Hetman y woysko tęskliwe
Y szczęście czeka y samo zwycięstwo.
Niech Bogu zmierzłe4125 ołtarze brzydliwe
Machometowe y pogańskie księstwo
Od twego miecza padnie dokończone,
Po części przedtem przez cię nachylone4126».
34.
Tu umilkł. W mieyscu stoiąc y bez mowy,
Długo się sobie młodzieńczyk dziwował
Y dotkliwemi przerażony słowy,
Wstydem rumiane iagody4127 farbował.
Skoro wstyd spłonął, z gniewu zapał nowy
Na twarz surową dopiero wstępował;
Zdrapał na sobie nieprzystoyne (taki
Gniew go beł4128 uiął) swey niewoley znaki.
35.
Y z ścieszek4129, które błędnemi zwikłała
Labiryntami — ukwapliwy4130 bieżał.
A wtem Armida wyszedszy, uyrzała,
Że stróż u bramy iuż zabity leżał.
Tak się zarazem w on czas domyślała,
Że iey kochany z ogroda4131 wybieżał.
Potem obaczy (o niewymówiony
Żalu!) a on wciąż bieży zapędzony.
36.
Chciała zawołać: «Postóy, postóy mało4132!».
Ale nie mogła od żalu wielkiego
Wymówić dobrze, y słowo musiało
Wrócić się nazad do serca smutnego.
Widzi, że iuż coś więtszą4133 siłę miało,
Niż iey nauki, co iey y miłego,
Y iey pociechy wydzierało gwałtem4134,
Lecz go przedsię chce wściągnąć4135 iakiem kształtem4136.
37.
O, iako dziwnych klątew używała
Thessalska wiedma4137 y krzyże kryśliła,
Stanowić koła słoneczne umiała,
Umarłe z grobów częstokroć budziła;
A teraz darmo piekła zaklinała,
Darmo wróżyła, darmo się siliła.
Potem chce spatrzyć4138 — iż klątwa nie może —
Ieśli co gładkość pokorna pomoże.
38.
Bieży bez wstydu. Gdzie teraz on4139 twardy
Twóy umysł? gdzie się twa sława podziała?
Ta — gdziekolwiek wzrok obracała hardy,
Swe miłośniki wszędzie kierowała.
Tak beła4140 pyszna y tak pełna wzgardy,
Że w samey sobie tylko się kochała;
Chciała, żeby ią miłowali wszyscy,
Lecz wszystkich przedsię miała w nienawiści.
39.
A teraz tego — widząc się wzgardzoną4141 —
Który nią gardzi, goni w onem czesie4142;
Y samę przez się gładkość znieważoną,
We łzy ubraną nagle za niem niesie
Bieży y nogę — nieboga — pieszczoną
Stawia po skale, po śniegu, po lesie;
Wrzask, miasto4143 posła, przed sobą śle w biegu,
Ale go ledwie dościgła u brzegu.
40.
«O, co — pry4144 — część mnie iednę masz przy sobie,
Drugiey odbiegasz, hamuy rącze nogi;
Wróć tamtę, albo weź tę, albo obie
Zabiy zarazem okrutniku srogi!
Przynamniey słowo niech idzie ku tobie.
Przynamniey słowu nie zabraniay drogi,
Bo całowanie darmo pewnie niosę;
Inszey ie choway! Czy nic nie uproszę?»
41.
Stanął młodzieniec ruszony litością,
A wtem nadbiegła smętna, upłakana,
Żałosna barzo, ale się żałością
Nic nie zmieniła gładkość niezrównana.
Potem nań — milcząc — patrzała z pilnością,
Lub zamyślona, lubo zagniewana;
On, ieśli na nię patrzy — wzrok leniwy
Y przymuszony y zdał się wstydliwy.
42.
Iako więc śpiewak, niźli4145 pieśń uczoną
Przy iakiey zacney biesiedzie4146 rozczyna4147,
Wprzód cichem głosem drużynę zwiedzioną
Do harmoniey4148 gotować poczyna:
Tak y ta, choć tak beła4149 utrapioną4150,
Zdrad y fortelów swych nie zapomina;
Wprzód wzdycha, bo tak snadniey4151 sobie tuszy4152
Wycisnąć swóy głos w przychęconey4153 duszy.
43.
«Nie czekay — prawi — abym cię prosiła,
Iako przyiaciel przyiaciela prosi.
Beło4154 to kiedyś, żem ci beła miła,
Czegoć4155 dziś pamięć urazę przynosi.
Więc nieprzyiaciel, kiedy miły siła4156,
Słuchay, bo y ten czasem się uprosi;
A możesz mi to, czego chcę, darować
Y po staremu gniewy swe zachować.
44.
Brzydziszli4157 się mną y pociechę iaką
Stąd czuiesz — smaku zażyway swoiego,
Zdrów się ciesz; znam się, y iam beła4158 taką,
Nienawidziałam4159 narodu twoiego,
Ciebie samego! Czyniłam wszelaką
Pilność o skazie rodzaiu waszego;
Poimałam4160 cię, zawiodłam cię ieszcze
Daleko boiów, w dziwne iakieś mieysce.
45.
Przyday to, co ty za nawiętszą szkodę,
Y krzywdę kładziesz, żem cię do miłości
Chytrze na swoię zwabiła urodę;
Oszukanie to, wielkie to chytrości:
Dać sobie zebrać panieństwa iagodę,
Uczynić kogo panem swey gładkości
Y — nie iednemu4161 odmowną4162 dawnemu
Miłośnikowi — darować nowemu.
46.
Niechże za zdrady y za moie winy,
Słusznie od ciebie cierpię to karanie.
Że oto moie opuszczasz krainy,
W którycheś przedtem takie miał kochanie.
Iedź, nie wściągam cię, masz swoie przyczyny,
Spiesz się na wiary naszey zepsowanie.
Co mówię, naszey? Ciebie, ach! nieboga,
Ciebie, ach! mieć chcę samego za Boga.
47.
To mi day tylko, co y rozbóynicy,
Y nieprzyiaciel daie: żebym z tobą
Iść mogła. Zbóyca nie puszcza zdobyczy.
Zwyciężca więźnia zawżdy wiedzie z sobą.
Niechay mię woysko widzi, niech tę liczy
Iednę między twą sławą y ozdobą,
Żeś swą fortelną oszukał złośnicę,
Skazuiąc palcem podłą niewolnicę.