Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
skrucha.
A bez wątpienia sama to sprawiła
Łaska Świętego w twardych serca Ducha:
Nie śmie wzrok śmiele patrzyć646 upłakany647,
Tam, kędy648 odniósł Bóg śmiertelne rany.
6.
Ciche wzdychanie, słowa przerywane,
Łzy a łykanie649 tylko słyszeć650 było;
Iako więc czynią, którzy zfrasowane651
Serca swe maią — y zaraz im miło.
Taki dźwięk czynią lasy rozdymane
Od652 wolnych wiatrów y kiedy ruszyło
Z nienagła653 morze ciche wałów654 słonych,
O skałę albo o brzeg odtrąconych.
7.
Pierwszy wodzowie idą nogą bosą,
Co widząc drudzy, także też czynili;
Y kit, y pierza u czapek nie niosą,
Iedwab y świetne stroie porzucili.
O odpuszczenie grzechów Boga proszą,
Serca y myśli górne poniżyli,
A ieśli z płaczu które słowo gwałtem
Mógą przemówić — mówią takim kształtem655:
8.
«Tuś na tem mieyscu raczył, Wieczny Panie,
Krew swą przelewać, tuś raczył omdlewać,
A ia, o grzeszny, teraz patrząc na nie
Niegodnem okiem, nie mam łez wylewać?
O wielka złości, o zapamiętanie!
Czegóż się więcey po tobie spodziewać,
Kamienne serce, ieśli się nie ruszysz,
Ieśli się teraz od żalu nie kruszysz?»
9.
Na ten czas w mieście, co z naywyższey wieże656,
Co wszytkie strony z góry odkrywała,
Ieden kurzawy z daleka postrzeże,
Która się, iako chmura iaka, zdała;
Właśnie tak, gdy się na deszcz wielki bierze,
Błyskawica się po niey przebiegała.
Lecz blask, który z zbróy świetnych wyskakował657,
Konie y ludzie658 potem ukazował659.
10.
Ten pocznie wołać: «O iaki z kurzawy,
O iaki z prochu obłok widzę z góry!
Iako naypręcey660 mieycie się do sprawy661,
Straży zawodźcie, opatruycie mury,
Iuż teraz inszey nie trzeba zabawy;
Podnoście wałów, zaprawuycie dziury,
Patrzcie, jaki tam proch idzie do nieba,
Nieprzyjaciel to, do zbróy się mieć trzeba662!»
11.
Niespodziewaną wszyscy zięci663 trwogą,
Lękliwa biała płeć664, ludzie podeszli665,
Bogom oddaiąc oyczyznę ubogą,
Do swoich meszkit666 małe dzieci nieśli.
A ci, co duży667 y co się bić mogą,
Pod chorągiew się y do bębnów zeszli.
Co żywo — do bram bieży, mosty wzwodzi,
A król sam wszystkich z pilnością obchodzi.
12.
To sporządziwszy, nic się tam nie bawił668.
Ale na wieżę szedł, którą uczony
Tak budowniczy przy bramie postawił,
Że z niey na wszytkie669 widać było strony.
Po Erminią670 ztąd671 zaraz wyprawił,
Którą był przyiął litością ruszony
Do siebie na dwór, kiedy iey dobyto672
Antyochiey y oyca zabito.
13.
W tem673 iuż Klorynda była wyiechała,
A za nią hufiec iazdy szedł nie mały674,
A żeby nazad675 łacny676 odwrót miała,
Argant iey czekał w bramie między wały677.
Wszystkiem ochoty swoiem dodawała,
Ukazuiąc twarz y swóy wzrok zuchwały.
«Dziś się nam — prawi678 — trzeba dobrze stawić,
Y na początku co dobrego sprawić».
14.
Ledwie te słowa do nich wymówiła,
Kiedy się stroną679 rota ukazała,
Co stado owiec y bydła pędziła
Y do obozu nazad się wracała.
Na rączem koniu zaraz poskoczyła,
Y z rotmistrzem się — co w przód szedł — potkała680:
Gard był rotmistrzem, człowiek wielkiey siły,
Lecz iego siły małe ku niey były.
15.
Zbiła go z konia na pierwszem potkaniu,
Co y poganie y naszy681 widzieli;
Że się im w onem682 pierwszem harcowaniu
Zdarzyło dobrze — za szczęście to mieli.
Tak mężnie naszych w onem uganianiu
Gromiła, że się oprzeć ani śmieli,
Co raz683 to barziey z swemi nacierała,
Y może684 tak rzec, że na nich iechała.
16.
Tak nasi korzyść zdobytą stracili,
Co im sromoty więcey przyczyniło.
Toli685 na wzgórek sprawą686 ustąpili,
Gdzie iakokolwiek687 mieysce ich broniło.
Goffred w tym688 kinie689: niechay ich posili
Tankred — co iemu słyszeć było miło,
Iako więc piorun wypada z obłoku,
Tak na nich natarł y przyskoczył z boku.
17.
Drzewo690 tak złożył y tak potem toczył
Swem dzielnem koniem Tankred pomieniony691,
Że król rozumiał692, gdy go z wieże693 zoczył694,
Że to był rycerz iakiś doświadczony.
Y Erminiey pytał — kiedy skoczył —
Co z nim patrzała na utarczki ony695:
«Tyś chrześciany696 często widywała,
Y podobnobyś y tego poznała».
18.
Nic Erminia nie odpowiedziała
Na to, o co iey na ten czas697 pytano,
Ale westchnęła y tylko płakała,
Miasto698 słów, których od niey wyglądano699.
Wprawdzie płacz w sobie potężnie trzymała,
Lecz nie tak przedsię700, aby nie doyźrzano701,
Kiedy niepełne westchnienie puściła
Y bawełnicę702 łzami omoczyła703.
19.
Potem tak rzecze, skrytą pokrywaiąc
Miłość zmyśloney płaszczem nienawiści:
«Miałabym go znać, kiedy podieżdżaiąc
Pod mury — choć nań nacierali wszyscy —
Mordował moich, w przykop704 przyganiaiąc,
Więźnie y wielkie często brał korzyści.
Ach iako bije! Iego rany zgoła
Nie zleczą czary, ani żadne zioła.
20.
Tankred mu dzieją705; gdzieżbym to tak była
Szczęśliwa kiedy, żebym go dostała.
Ale — żebym się nad nim napastwiła —
Żywegobym706 go raczey rada miała».
Taką iey mowę obracało siła707
Inaczey, niźli ona rozumiała.
Z płaczem zmieszała te ostatnie słowa,
Srogiem zagrzana ogniem białagłowa708.
21.
A w tem709 Klorynda, widząc przeciw sobie
We wszytkim biegu rzeźwiego ionaka710,
Skoczyła także z drzewem711 w oney dobie712,
Chcąc go ugodzić w gębę nieboraka.
Trafili się w łeb y skruszyli obie
Drzewa713; iey się sznur zerwał u szyszaka
Y spadł iey z głowy na ziemię, że potem714
Błysnęła twarzą y warkoczem złotem.
22.
Oczy się, iako słońce, rozświeciły
Wdzięczne, chocia się była rozgniwała:
Cóż? kiedyby715 się do śmiechu skłoniły,
Cóż? kiedyby w nich łaskę ukazała.
Nie stóy Tankredzie: onci716 to wzrok miły,
Ona717 twarz piękna, coć się podobała718,
Kiedyś ią znalazł z trafunku719 u zdroiu,
Po zbyt gorącem upragniony znoiu.
23.
Tankred — co przedtym720 nie był na to dbały,
Iaką tarcz miała, w iakiey była zbroi —
Poznawszy ią w twarz teraz, skamieniały
Y iako martwy, w ziemię wryty stoi.
Ona naciera, on — na inszych śmiały721 —
Iey się obrazić, iey się ranić boi.
Na inszych siecze, na nię żadnym kształtem722
Niechce723, chocia go ona goni gwałtem.
24.
Nie bije wzaiem rycerz uderzony,
Y nie tak się iey ostrey szable724 chroni,
Iako, śmiertelnym grotem przerażony,
Iey piękney twarzy pilnuie w pogoni.
Mówi sam z sobą: «Otom nie raniony725,
Chocia mam ciężkie razy od iey broni,
Ale te cięcia, które wypadaią
Z iey piękney twarzy, w serce ugadzaią726».
25.
Nakoniec727 na to skłonił myśl wątpliwą,
Aby nie umarł miłośnik nieznany;
Chce prosić, żeby nie była tak mściwą
Nad tym, co iey iest więzień y poddany.
«Ty — prawi728 — któraś tak nielutościwą729,
Że mnie samemu tylko daiesz rany,
Wyiedź kęs730 od swych, tam się skosztuiemy,
Tam się — który z nas mężnieyszy — dowiemy».
26.
Skoro Klorynda tych słów wysłuchała,
Na to podanie iego pozwoliła,
A że bez hełmu była, nic niedbała731.
Y tak go z głową odkrytą goniła.
Uciekał Tankred, ale go dognała,
Y doganiaiąc trochę go raniła.
«Stóy — rzecze do niey — pierwey zawrzeć mamy
Pewne umowy, niźli się potkamy732».
27.
Stanęła zaraz na tę iego mowę,
Iemu też miłość dodała śmiałości:
«Tę — prawi — ze mną zachoway umowę,
Nim dobrowolnie umrę od żałości:
Wydrzy mi serce albo utni733 głowę,
Kiedy mieć nie chcesz nademną734 litości.
Twoie to serce, a ieśli go żywo
Nie chcesz mieć — niechay umrze, kiedy krzywo735.
28.
To serce winno y te piersi krzywy736,
Przebiy ie mieczem, a toć ich nie bronię;
Chceszli737 też z prętkiey738 strzelić w nie cięciwy?
Y zbroię zdyimę739 y paisz740 odsłonię».
Chciał ieszcze daley Tankred nieszczęśliwy
Skarżyć się, od swych daleko, na stronie;
Lecz onę skargę, ono narzekanie
Przerwali ludzie, co przypadli na nie.
29.
Bo nieprzyjaciel od naszych pędzony,
Lub chytrze, lubo741 do prawdy742 uchodził;
Nasz ieden — widząc włos iey rozpleciony,
Który po wietrze y tam y sam743 chodził —
Skradł się y przypadł w tył, niepostrzeżony,
Aby ią w głowę odkrytą ugodził.
Krzyknie nań Tankred srodze wylękniony,
Kiedy na nię miecz uyrzał wyniesiony.
30.