Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
tem ci, co wiem, powiem nieomylnie».
38.
Z tem żaden w dziełach nie zrówna Marsowych,
Choć mu szesnaście dopiero lat liczą;
Kiedyby776 sześci777 Goffred miał takowych,
Iużby Syrya była niewolniczą,
Łatwieby778 przez miecz państw dostał wschodowych779,
Y królestw, które z południem graniczą,
Sam Nil, choć głowę tak dalego780 kryie,
Pewnieby musiał mieć łańcuch u szyie781.
39.
Rynald mu imię. Iego rozgniewaney
Ręki się srodze nieprzyjaciel boi;
Ten zasię drugi w zbroi smalcowaney782,
Co się po prostu y statecznie stroi,
Dudo iest z Konse, który tey wybraney
Roty iest wodzem, co to za nim stoi:
Rycerz to wielki, choć ma zeszłe783 lata,
Siła784 ten widział, siła zwiedził świata.
40.
To zasię drugi w czarnym złotogłowie785
Gernand, rodzony króla norweyskiego;
Ten taką pychę uprządł sobie w głowie,
Że w świecie nie masz nadeń786 zacnieyszego.
Z tych dwu zaś tamten, Odoard się zowie,
Ta Gildylippa, z dzieła rycerskiego
Sławni, lecz ieszcze sławnieyszy787 z miłości,
Y z zobopólney788 ku sobie szczerości».
41.
Słuchaiąc król tey Erminiey789 mowy,
Widział, że iego ludzie iuż przegrali,
Bo mężny Rynald y Tankred surowy790
Iuż ich z obustron791 byli rozerwali.
Gdy zaś potem pułk natarł Dudonowy,
Nikt się nie oparł, wszyscy uciekali.
Sam od Rynalda koniem potrącony,
Ledwie wstał z ziemie792 Argant obalony.
42.
Y nie wstałby był793 po tem uderzeniu,
By794 Rynaldowi koń był nie szwankował795;
Zaczem796 mu noga uwięzła w strzemieniu
Y zmieszkał797 trochę, niżli798 iey ratował799.
Nieprzyiaciel też po tem pogromieniu,
Do miasta pod mur rączo ustępował.
Sama Klorynda tylko w swey osobie,
Z Argantem, wszystkich trzymała w złey dobie800.
43.
Y on, y ona mężnie y statecznie,
Postawaiąc wraz, tak naszych wspierali801,
Że iako tako mogli uść802 bespiecznie803
Ci, co do miasta naprzód uciekali.
Dudon zaś chciwy, chce szczęścia koniecznie
Pierwszego zażyć, siecze, bije, wali,
Raz tylko w łeb ciął mężnego Tygrana,
A zdechł zarazem804, taka była rana.
44.
Nic nie pomogła zbroia Korbanowi.
Ani Halemu szyszak znamienity:
Obu od szyie805 tak ciął ku brzuchowi,
Że dusza zaraz wypadła z ielity806.
Z zawoiem łeb zdiął Alimansorowi,
Machomet807 poległ na wylot przebity.
Nakoniec808 y sam Cyrkaszczyk się boi,
Gdzie poyźrzy809, widzi iako Dudon broi810.
45.
Zgrzyta zębami Argant rozgniewany,
Zastanawiał się811, lecz czasem uchodził;
W tem812 iakoś przypadł mało spodziewany,
Y pod zbroię go koncerzem813 ugodził;
Utopił go w niem, a od oney rany
Dudon iuż więcey po świecie nie chodził.
Ległeś, niestetyż! rycerzu wybrany
Y uiął cię sen twardy, nieprzespany814.
46.
Trzykroć się wspierał y podnosił oczy,
Chcąc co słonecznych zachwycić815 promieni,
Trzykroć upadał; pierwszey zbywa mocy,
Polega, blednie y wszystek816 się mieni817.
Nakoniec818 oczy, ciężkiey pełne nocy,
Zawarł819 y poszedł do podziemnych cieni.
A Argant, skoro tę robotę sprawił,
Biegł wciąż y nic się nad trupem nie bawił820.
47.
A chocia821 zlekka822 do swych ustępował,
Czasem się wracał y naszych wyzywał:
«On to miecz, co mi Hetman wasz darował,
Daycież mu sprawę823, iakom go używał,
Y odnieście824 mu, że go będę chował
Y lada iako nie będę go zbywał;
Mniemam, że mu to słyszeć będzie miło,
Że mi się iem825, tak szczęśliwie zdarzyło.
48.
A powiedzcie mu, że y sam skosztuie,
Iako iest dobry, iako doświadczony.
Y że go prętko826 sam w boku poczuie,
Kiedy w niem także będzie utopiony».
Słysząc to nasi, iako ich szkaluie827,
Skoczyli za niem śmiele828 przez zagony.
Ale on iuż był ustąpił829 pod mury,
Pod pewną basztę, z którey bito z góry.
49.
Tem, którzy murów wysokich bronili,
Drudzy kamienie gęste z dołu nieśli
Y naszych z łuków wiele poszkodzili,
Co byli blisko pod mury podeśli830.
Tak, nie bez szkody, nazad831 się wrócili,
A Saraceni do swych w miasto weśli832;
Iuż też y Rynald, próżen oney trwogi,
Wstawszy, z pod833 konia dobył sobie nogi.
50.
Biegł wielkiem pędem, chcąc na Cyrkaszczyku
Zemścić się srogiey śmierci Dudonowey;
Krzyknie na swoich, co po pułkowniku
W oney przygodzie smętnie stali nowey:
«Takli834 stać tylko darmo macie w szyku
A nic nie czynić w żałości takowey?
Czemu się wodza naszego nie mściemy?
Czemu do murów zaraz nie bieżemy835?
51.
Niechay z żelaza, niechay będą z stali,
Z basztami iako nawarownieyszemi836,
By837 wszyscy, co ich838, na nich także stali —
Nie będzie Argant bespieczny839 za niemi.
Będą się y tam Saraceni bali;
Ia wprzód do szturmu póydę przed wszystkiemi».
To rzekszy, skoczy ku wysokiej ścienie840,
Niedba841 na strzały, ognie y kamienie..
52.
Ogromną głowę y oczy gniewliwe
Y straszliwą twarz tam y sam842 obraca:
W nieprzyiaciołach trwożą się lękliwe
Serca, mniemaią, że iuż mur wywraca.
Kiedy tak Rynald swoie szturmu chciwe
Prowadził pod mur, Sygier ie odwraca
Przez którego więc843 zawsze odprawował844,
Gdy co ważnego Goffred roskazował845.
53.
Ten pocznie wołać: «Barzoście to śmieli846.
Wrócić się nazad Goffred rozkazuie;
Będziecie inszy czas do szturmu mieli,
Którego teraz Hetman nie nayduie847».
Skoro te iego słowa usłyszeli,
Stanęli wszyscy, Rynald się hamuie,
Lecz gniewu twarzą nie barzo848 pokrywa,
Hetmana nazbyt ostrożnem nazywa.
54.
Tak nasi nazad ustąpili cało,
Bo Saraceni na nich nie wypadli.
Potem umarłe Dudonowe ciało,
Cni towarzysze na ramiona kładli,
Y do obozu — tak się wszystkiem zdało849 —
Prowadzili ie smętni y pobladli;
Temczasem850 Goffred oględował z góry
Mieyskie przykopy y wysokie mury.
55.
Ierozolima na dwu górach leży,
Które usiadły właśnie przeciw sobie:
Iedna z nich wyższa, środkiem wielka bieży
Dolina, która dzieli góry obie.
Ze trzech stron — na czem niemało należy,
Tak ku obronie, iako ku ozdobie —
Zbyt przykry przystęp, ale bok północny,
Kędy równina, ma mur barzo851 mocny.
56.
W mieście y krynic, y studzien iest wiele,
Y lochów ziemnych na deszczowe wody;
W polu wód niemasz, trawa ani ziele
Nie roście852, rzadko gdzie widać ogrody.
Wszystko wygore853, tak iako w popiele,
Drzew niemasz854 w polu, które czynią chłody,
Las tylko ieden widać na półtory855
Mile od miasta y gęsty, y spory.
57.
Na wschód, zkąd856 ranne wychadzaią857 zorze,
Ma iordanowe wody przeźrzoczyste858,
Na zachód słońca Międzyziemne Morze859
Zdaleka860 widać y brzegi piaszczyste.
Przeciw północy Samarya orze
Y płodna Bethel861 pola rozłożyste.
Ku południowi Betleem zaległa862,
W której Dziewica niezmazana zległa863.
58.
Kiedy tak Hetman mury oględował864,
Y syońskiego miasta położenie,
A z ćwiczonemi ludźmi upatrował865,
Zkądby866 łatwieysze było oblężenie —
Królowi, który na wieży pilnował,
Erminia go, na pierwsze weyźrzenie867
Poznawszy, palcem ukazała potem:
«Onoż się Goffred świeci w płaszczu złotem.
59.
Ten do królestwa właśnie się urodził,
Y roskazować868 y być umie panem;
A iest — w co rzadko kto kiedy ugodził869 —
Dobrym żołnierzem y dobrym hetmanem.
Nie wiem, ktoby go w tey kupie przechodził870
Y któryby z niem miał być porównanem:
Tankred z Rynaldem równo się z nim kładzie
W dzielności, ale Raymund tylko w radzie».
60.
Wtem król na piękną weyźrzał871 Erminią
Y rzekł: «Pomnię872 go na francuzkim873 dworze,
Kiedy w Paryżu goniwał874 z kopiją,
A nie był ieszcze w słuszney swoiey porze,
Iam w ten czas875 posłem nawiedził Francyą,
Gdy król egipski słał mię tam przez morze:
Młodzieńczykiem był, a iuż głos876 był taki,
Że z niego miał być wielki człowiek iaki.
61.
Prawdęć877 mówili! — To kto? co ozdobny
Płaszcz ma na sobie, złotem przetykany,
Twarzą y wzrostem barzo878 mu podobny:
Pewnie ktoś zacny między chrześciany?»
Ta mu odpowie: «Y to rycerz godny,
Baldowin własnem imieniem nazwany.
Brat iego własny, co y twarz wydaie,
Lecz barziey sprawy y cne obyczaie.
62.
Ten zasię starzec, co to z siwą głową,
A zda się, że coś na palcach rachuie,
Mądry, ostrożny, Raymundem go zową,