Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖
Krótki opis książki:
Jerozolima wyzwolona (wł. Gerusalemme liberata) to epos rycerski autorstwa Torquata Tassa, podejmujący temat pierwszej wyprawy krzyżowej (świętej wojny) ogłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont 27 listopada 1095. Epos opisuje końcowy etap wojny oraz zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców w 1099 r.
Centralną postacią utworu jest wódz rycerzy chrześcijańskich Gotfred (także: Goffred, wł. Gottifredo), ale istotną rolę odgrywają również inni bohaterowie (np. Rynald, wł. Rinaldo) i ich perypetie. Istotną dla autora kategorią estetyczną była wzniosłość, dochodząca do głosu zarówno w wyborze samego tematu, jak również charakterystyce bohaterów, wskazywaniu na zasady etosu rycerskiego (w tym np. nieatakowanie nieuzbrojonych przeciwników, służenie wsparciem damom itp.) oraz bezinteresowność ich intencji. Wielokrotnie, w rozmaity sposób podkreślane jest to, że krzyżowcy podejmują działania wojenne ze względu na interes jedynej prawdziwej religii (muzułmanie ukazywani są jako inspirowani przez szatana wyznawcy religii fałszywej) oraz chwałę Boga na ziemi.
Epos, będący dziełem życia Tassa (pracę nad nim rozpoczął jako nastolatek) został wydany w roku 1581. Przekładu na język polski dokonał bratanek poety z Czarnolasu, Piotr Kochanowski, już w 1618 r.; samo tłumaczenie stanowi więc ważny zabytek staropolszczyzny. Utwór Tassa cieszył się największym powodzeniem w okresie romantyzmu, do którego poetyki należała między innymi melancholijna tęsknota za rzekomo harmonijnym (tj. nietarganym rewolucyjnymi wstrząsami politycznymi) światem średniowiecza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Torquato Tasso
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso (czytac ksiazki przez internet .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Torquato Tasso
cię odtąd twóy będzie w kościele
Lud o ratunek, w złych przygodach, wzywał
Y ślubyć909 odda, pełen nabożeństwa,
Za zdarzone z twey przyczyny zwycięstwa».
71.
Tak mówił; zatem910 noc następowała
Y iuż wszytek911 świat pod swe skrzydła kryła,
A narzekanie y łzy hamowała,
Y w niepamięci słodki żal topiła.
Ale Hetmana troska nie puszczała
Y snu mu mało albo nic życzyła:
Myśli, skąd tramów912 na tarany zdobyć,
Któremi by mógł Ieruzalem dobyć.
72.
Wstał równo ze dniem, chciał sam iść za ciałem,
Które przednieysi wszyscy prowadzili,
Gdzie mu z cyprysów przy pagórku małem
Grób towarzysze iego postawili
Tuż przy obozie; nad niem z okazałem
Liściem gałęzie wielka palma chyli —
Tam go włożyli, tem czasem913 śpiewali
Kapłani zołtarz914 y Boga błagali.
73.
Świetne chorągwie między gałęziami
Porozwiiali, dostane w Syryey,
Z różnem rynsztunkiem, z różnemi łupami,
Których szczęśliwie zdobywał w Persyey;
We śrzodku zbroia y z nakolankami,
Y z hełmem złotem tkwiała915 na kopiey,
A napis taki na wierzch był włożony:
«Tu wielki Dudon leży położony».
74.
A skoro Goffred pogrzeb ten odprawił,
Radził, iakie miał porobić tarany:
Cieśle woyskowe do lasa916 wyprawił,
(Przydawszy im lud lekki y przebrany)
Który — w dolinach skryty — był obiawił
Naszem Syryiczyk ieden poimany;
A ci iechali drzewo wyprawować917,
Z którego mieli tarany budować.
75.
Ieden drugiego wzaiem napomina,
Aby robotę wskok918 odprawowali:
Zaraz się walić głuchy las poczyna,
Cedry, cyprysy, topole rąbali.
Ten buki twarde y iesiony ścina,
Ten wielkie sośnie919 y iedliny wali;
Drudzy920 wysokie ciosali modrzewie,
Drudzy gałęzie ścinali na drzewie.
76.
Świerki y dęby ogromne spadały,
Pod same prawie niebo wyniesione,
Co się piorunom nie raz921 opierały
Y nic nie dbały922 na wiatry szalone.
Leśne Dryady923 w pole uciekały,
Gwałtem z oyczyzny miłey wypędzone,
Ptastwa powietrzne y zwierzęta samy924
Poopuszczały y gniazda, y iamy.
Koniec pieśni trzeciey.
Informacje o nowościach w naszej bibliotece w Twojej skrzynce mailowej? Nic prostszego, zapisz się do newslettera. Kliknij, by pozostawić swój adres e-mail: wolnelektury.pl/newsletter/zapisz-sie/
Pieśń czwarta
Argument
Wszystkiey piekielney zwoływa925 czeladzi
Do iedney kupy Pluton926 zagniewany,
Którą najwięcey dla tego927 gromadzi,
Aby szkodzili928 zewsząd chrześciany.
Za ich powodem Hidraot się radzi
Z swoją Armidą y chce, aby pany
Co naprzednieysze929 swą gładkością bodła
Y uwikłane miłością uwiodła.
1.
Kiedy tak pilnie y tak ukwapliwie
Robili cieśle do lasa930 posłani,
Na chrześciany poyźrzał931 nieżyczliwie
Straszliwy tyran piekielney odchłani.
A widząc, że się im wiodło szczęśliwie
Y że od Boga byli miłowani —
Z iadu się kąsał y iako byk ryknął,
Tak mu ból serce przeiął y przeniknął.
2.
Chce wszystką932 mocą trapić chrześciany933,
Według swoiego dawnego nałogu;
Na to złych duchów zbór sobie poddany
Zbiera do swego królewskiego progu.
Mniema tak, sprosny934 głupiec opętany,
Że to rzecz łatwa, przeciwić935 się Bogu
Y nie chce pomnieć szaleniec przezdzięki936,
Iaki z gniewliwey piorun Iego ręki937.
3.
Ogromną trąbą938 Lucyper zuchwały
Kupi939 do siebie mieszkańce940 podziemne,
Którey się straszne dźwięki rozlegały,
Przechodząc piekła y przepaści ciemne.
Nigdy tak nieba ogromnie nie grzmiały,
Gdy miecą941 gromy na doliny ziemne,
Nie tak ziemia drży y trzęsie się na dnie,
Gdy wiatr chce wypaść, co się w nię942 zakradnie.
4.
Zbiegli się zaraz piekielni duchowie,
Na pałac, w którym mieszka Pluton srogi,
W różnych postaciach: a kto ie wypowie?
Strach y wspominać! Iedni kurze nogi,
Drudzy wielbłądzie, trzeci maią krowie;
Są y ci, którzy na łbie niosą rogi,
Inszy zaś warkocz z wężów upleciony
Y smocze niosą za sobą ogony.
5.
Widziałbyś tam był943 Arpiie944 nieczyste,
Centaury, Sphingi945, wybladłe Gorgony946,
Y szczekaiące Scylle947 zawiesiste948,
Gwiżdżące Hydry, świszczące Pitony949,
Chimery950 sadze pluiące ogniste,
Straszne Cyklopy, srogie Geryony951
Y wiele dziwów nigdy niewidzianych,
Z różnych postaci w iedne pomieszanych.
6.
Starsze po prawey posadzono stronie,
Po lewey młodsze y nie tak wspaniałe,
We śrzodku Pluton straszliwy, na łonie
Trzyma żelazne sceptrum952 zardzewiałe;
Tak był sam w sobie, tak wielki w ogonie,
Że się y Alpy przy nim zdały małe,
Y Atlas953, chocia sięga pod obłoki,
Nie iest tak wielki ani tak wysoki.
7.
Oczy miał wściekłe, wzrok by954 u komety,
Powagę mu twarz surową czyniła,
Wszytek był czarny od głowy do pięty,
Kosmate piersi gęsta broda kryła,
Miąższy955 u gęby wąs wisiał pomięty,
W czele956 miał ieden, we łbie rogów siła957,
A ukrwawiona gęba była taka,
Iako głęboka straszna przepaść iaka.
8.
Iako Mongibel958 zaraźliwe pary
Y smród wypuszcza, tak y iemu z gęby
Śmierdziało właśnie, a z nosa bez miary
Puszczał, aż brzydko, plugawe otręby.
Gdy począł mówić, umilkł Cerber stary,
Hydra ścisnąła959 wylękniona zęby.
Cofnął się Kocyt960, Abissy961 zadrżały,
Kiedy iego słów straszliwych słuchały:
9.
«Zacne książęta, godnieyszy962 na niebie
Mieszkać nad słońcem, skąd ród prowadzicie,
Których niesłusznie Bóg wypchnął od siebie,
Z państw, do których z Nim równo należycie:
Bał się nas pewnie, widział nas w potrzebie963
Y miał nas z kaszel964, co dobrze pomnicie965;
Teraz On nieby966 y gwiazdami rządzi,
A nas za swoie przeciwniki sądzi967.
10.
Y miasto968 światła y dnia pogodnego,
Zamknął nas w kluzie969 y w wieczney ciemności,
Zayrząc970 nam nieba y słońca iasnego
Y oney pierwszey naszey szczęśliwości.
A co mię gryzie, co mi do dawnego
Bólu przydaie męki y żałości:
Woła do nieba człowieka lichego,
Z błota y z podłey gliny zlepionego.
11.
Mało miał na tem971: Syna na śmierć srogą,
Nam na złe972, skazał y na świat wyprawił,
Który, pomnicie, z iaką naszą trwogą
Piekielne bramy wyparł y wystawił973;
Wydarł nam gwałtem korzyść naszą drogą,
Dusze zdobyte z więzienia wybawił.
Na żal nasz974 wytknął chorągwie rozwite975
Y tryumphuie, że piekło dobyte976.
12.
Ale puśćmy precz krzywdy starodawne
Y szkody, które nam wyrządzał z wieku977;
Te były zawsze y teraz są sławne,
Iako przeciw nam pomagał człowieku;
Lecz tylko świeże y weźmy niedawne,
Iak nas chce w niwecz obrócić od wieku.
Cóż? nie widzicie, na co teraz godzi978?
Wszystkie nam ludzie do siebie odwodzi.
13.
A my co na to? czy tylko przez spary979
Poglądać mamy? a On tak naciera!
Widzicie, iako ten lud Iego wiary
Tak się w Azyey barzo rospościera980.
Nam weźmie wszystkę981 chwałę y ofiary,
Iuż w Palestynie kościoły otwiera.
W ięzykach Iego uyźrzycie982 wnet nowych.
W miedzi y w słupach Imię marmorowych.
14.
A nasze będą bóżnice próżnować983,
Nasze bałwany pewney doydą zguby;
Iemu Samemu będą ofiarować
Złoto y mirrę, Iemu wieszać śluby984;
Do swych nam nie da kościołów wstępować,
A z czegośmy swe dotąd mieli chluby:
Iuż z dusz nie będą poddanych grzechowi
Trybutu więcey płacić Plutonowi985.
15.
Oy! nie będzieć to986. Będziem o się dbali987,
Ieszcze w nas dawne nie wygasło męstwo,
Kiedyśmy ognie na niebo ciskali
Y mieczem siekli na niebieskie księstwo;
Myśmy tam przedsię988 sławę otrzymali
Z śmiałego serca, a oni zwycięstwo.
Trudno tego przeć989, że oni wygrali,
Ale nam przedsię dzielność przyznawali.
16.
Idźcież, a wzaiem siły swoie znoście990
Na ich zginienie, o rycerze mężni!
Dokąd w Azyey nieznaiomi goście
Nie będą mocni y barziey potężni.
Gdzie ieden słaby, drudzy mu pomożcie,
Naprowadźcie mi co naywięcey więźni991,
Lub mocą, lubo992 dowcipem y radą,
Szkodźcie im wszędzie y bądźcie zawadą.
17.
Ten niech po świecie błądzi obłąkany,
Ci niech w roskoszach993 — iako wieprze — tyią,
Ten zaś w miłości sprosney994 opętany
Niechay gnuśnieie, tego niech zabiią;
Niech się buntuią na swoie hetmany,
Niechay się sami między sobą biią,