Dwaj panowie z Werony - William Shakespeare (Szekspir) (czytaj online książki TXT) 📖

id="annotation-8">8. bogomodlca (daw.) — modlący się do Boga. [przypis edytorski]

9. którąm umiłował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: którą umiłowałem. [przypis edytorski]

10. jako (daw., gw.) — jak. [przypis edytorski]

11. Leander i Hero (mit. gr.) — tragiczni kochankowie, mieszkający po przeciwnych brzegach cieśniny Hellespont. Hero z woli rodziców została kapłanką Afrodyty i mieszkała na wieży w Sestos, po europejskiej stronie cieśniny; Leander mieszkał w Abydos, na przeciwległym brzegu. Zakochani umówili się, że Leander będzie każdej nocy przypływał do Hero wpław przez Hellespont, po czym powracał nad ranem do swego miasta. By wskazać drogę ukochanemu, Hero zapalała lampę na wieży. Pewnej burzliwej nocy lampa zagasła, miotany przez fale Leander zgubił drogę i utonął. Kiedy Hero zobaczyła jego wyrzucone na brzeg ciało, rzuciła się z wieży. [przypis edytorski]

12. Hellespont — cieśnina między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, łącząca Morze Egejskie z morzem Marmara, ob. Dardanele. [przypis edytorski]

13. chceszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]

14. zbyć (daw.) — stracić. [przypis edytorski]

15. pono (daw., gw.) — ponoć, podobno. [przypis edytorski]

16. jarzmo — rodzaj prymitywnej uprzęży dla bydła roboczego, przen.: niewola. [przypis edytorski]

17. za czym (daw.) — po czym; więc, zatem, wobec tego. [przypis edytorski]

18. płonny (daw.) — jałowy, nic nieznaczący. [przypis edytorski]

19. wraz (daw.) — zaraz. [przypis edytorski]

20. czyli — czy z partykułą -li. [przypis edytorski]

21. gwoli czemuś a. komuś (daw.) — dla, z powodu czegoś a. kogoś. [przypis edytorski]

22. według — tu daw.: w związku z czymś, z powodu czegoś. [przypis edytorski]

23. jużci (daw. gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]

24. onej (daw.) — tej. [przypis edytorski]

25. trefiony (daw.) — ufryzowany, ułożony w loki. [przypis edytorski]

26. gach (daw.) — kochanek, zalotnik. [przypis edytorski]

27. dawa (daw.) — daw. forma 3 os. lp cz.ter.; dziś: daje. [przypis edytorski]

28. jużci (daw., gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]

29. społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]

30. dalibóg (daw.) — doprawdy, słowo daję; wykrzyknienie podkreślające prawdziwość wypowiedzi. [przypis edytorski]

31. bodaj czy również twardą się nie okaże tobie, gdy ci wyjawi swoje — w późn., wyd. popr. tłumaczenie na: „bodaj, czy również twardą się nie okaże tobie, gdy jej wyjawisz swoje”. [przypis edytorski]

32. dydek (daw.) — drobna moneta. [przypis edytorski]

33. czyli — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej; analogiczna do: czyż. [przypis edytorski]

34. nadobny (daw.) — ładny, pełen powabu. [przypis edytorski]

35. gładki (daw.) — urodziwy, piękny. [przypis edytorski]

36. zgoła — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

37. płochy (daw.) — lekkomyślny; niestały. [przypis edytorski]

38. wysłan — wysłany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]

39. wybornaś — skrócenie od: wyborna [jeste]ś. [przypis edytorski]

40. stręczarka — stręczycielka. [przypis edytorski]

41. tyż to — konstrukcja z z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy to ty. [przypis edytorski]

42. krzepić — wzmacniać. [przypis edytorski]

43. natrętnik — natręt. [przypis edytorski]

44. Jakżem stąd szorstko wygnała — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jakże stąd szorstko wygnałam. [przypis edytorski]

45. podjąć — tu: podnieść. [przypis edytorski]

46. przecz (daw.) — dlaczego, po co. [przypis edytorski]

47. bzdurstwo (daw.) — bzdura, głupstwo, drobiazg. [przypis edytorski]

48. fuga — utwór polifoniczny, w którym różne głosy (a. instrumenty) kolejno przejmują temat muzyczny. [przypis edytorski]

49. filutka (daw.) — żartownisia. [przypis edytorski]

50. major (muz.) — skala majorowa, durowa. [przypis edytorski]

51. minor (muz.) — skala minorowa, molowa. [przypis edytorski]

52. dyszkant — wysoki, piskliwy głos. [przypis edytorski]

53. tenor (muz.) — w dawnej muzyce chóralnej jeden z czterech głównych rodzajów głosu ludzkiego, wyższy od basu, ale niższy od sopranu i altu. [przypis edytorski]

54. bas (muz.) — najniższy z rodzajów głosu ludzkiego. [przypis edytorski]

55. basować (daw.) — potakiwać, schlebiać. [przypis edytorski]

56. paplarstwo (daw.) — paplanina. [przypis edytorski]

57. rad (daw.) — zadowolony; chętny, przychylny. [przypis edytorski]

58. łono — tu: pierś. [przypis edytorski]

59. krom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]

60. dwakroć — dwukrotnie, dwa razy. [przypis edytorski]

61. swarzyć się (daw.) — dyskutować, rozmawiać; kłócić się. [przypis edytorski]

62. mająż — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy mają. [przypis edytorski]

63. prawić (daw.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]

64. fortuna — los. [przypis edytorski]

65. wszechnica (daw.) — uczelnia, uniwersytet. [przypis edytorski]

66. sposobny (daw.) — odpowiedni, nadający się; uzdolniony w danym kierunku. [przypis edytorski]

67. kować (daw.) — kuć. [przypis edytorski]

68. Młody Walencjo, bawi przy cesarzu — jednak w dalszej części sztuki Walencjo przebywa na dworze księcia, a nie cesarza. [przypis edytorski]

69. pany — dziś popr. forma N. lm: panami. [przypis edytorski]

70. zakład (daw.) — zastaw, rękojmia; por.: zakładnik. [przypis edytorski]

71. szczęśnie (daw.) — szczęśliwie. [przypis edytorski]

72. jest (...) zaszczycanym (...) od cesarza — dziś: jest zaszczycany przez cesarza. [przypis edytorski]

73. krasa — uroda, piękno. [przypis edytorski]

74. madam (ang., z fr. madame, od ma dame: moja damo) — pani. [przypis edytorski]

75. zawsześ — skrócenie od: zawsze [jeste]ś. [przypis edytorski]

76. żem był powolnym — dziś raczej: żem był powolny (że byłem powolny). [przypis edytorski]

77. zaiste (daw.) — partykuła podkreślająca prawdziwość zdania. [przypis edytorski]

78. naprzód — wcześniej, po pierwsze, przede wszystkim. [przypis edytorski]

79. wzdychać jak student, kiedy abecadło zgubi — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „wzdychać jak żaczek, kiedy abecadło zgubi”. [przypis edytorski]

80. z obawy złodzieja — dziś: z obawy przed złodziejem. [przypis edytorski]

81. zwykł byłeś — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłeś (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]

82. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

83. na cię (daw.) — dziś por.: na ciebie. [przypis edytorski]

84. wystawić sobie (daw.) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

85. dudek (daw., pot.) — głupek. [przypis edytorski]

86. one wszystkie przez ciebie przezierają jak brudna woda przez szklane naczynie — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „one wszystkie przez ciebie przezierają jak mocz przez szklany nocnik”. [przypis edytorski]

87. spozierać (daw.) — spoglądać. [przypis edytorski]

88. bez liczby — tu: bez liku, niezliczone. [przypis edytorski]

89. rachować na coś (daw.) — dziś: liczyć na coś. [przypis edytorski]

90. rachować za coś (daw.) — uważać za coś. [przypis edytorski]

91. Tyś jej nie widział, odkąd w cenie tak strasznie spadła. — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „Tyś jej nie widział, odkąd się tak strasznie zmieniła”. [przypis edytorski]

92. zwykłeś był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłeś (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]

93. obaczyć (daw.) — zobaczyć. [przypis edytorski]

94. zanadtom się zakochał — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zanadto się zakochałem. [przypis edytorski]

95. wysadzać się (daw.) — starać się, zwł. nadmiernie. [przypis edytorski]

96. odsetka (daw.) — procent od kwoty; dziś tylko w lm: odsetki. [przypis edytorski]

97. Jakeś kazała — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jak kazałaś. [przypis edytorski]

98. służka (daw.) — zdr. od sługa; stosowane bez względu na płeć osoby. [przypis edytorski]

99. gdyć — skrócenie od: gdy ci. [przypis edytorski]

100. przeto (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

101. Bierze list — zapewne mowa o Walencju; w oryginale nie ma tutaj didaskaliów. [przypis edytorski]

102. podobać sobie w czymś (daw.) — mieć w czymś upodobanie; gustować w czymś. [przypis edytorski]

103. koncept — pomysł. [przypis edytorski]

104. umizgać się (daw.) — zalecać się. [przypis edytorski]

105. czy trudno ci jeszcze rozwiązać serię zagadnień, które ci zadała? — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „czy trudno ci jeszcze rozwiązać to żartobliwe zadanie, które ci zadała?”. [przypis edytorski]

106. kryślić (daw.) — kreślić, pisać. [przypis edytorski]

107. miłość jest kameleonem, a przeto może żyć powietrzem — staroż. autor rzym. Pliniusz stwierdził, że kameleony nie jedzą ani nie piją jak inne stworzenia, lecz odżywiają się samym powietrzem (Historia naturalna, VIII 51); ta cecha wyróżniała kameleony wśród innych stworzeń w średniowiecznych bestiariuszach, powoływano się na nią także później. [przypis edytorski]

108. kondel (daw.) — kundel. [przypis edytorski]

109. Żyd nawet byłby płakał, patrząc na nasze rozstanie — odzwierciedlone panujące w epoce Szekspira uprzedzenia o moralnej niższości Żydów w porównaniu z chrześcijanami, tu: o braku współczucia. [przypis edytorski]

110. dziewka (daw.) — dziewczyna; służąca. [przypis edytorski]

111. woda cię odpłynie — dziś: woda ci odpłynie; tu w znaczeniu: skończy się sprzyjający żegludze przypływ, a zacznie odpływ. [przypis edytorski]

112. razem (daw.) — zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]

113. najnieczulsze — dziś: najbardziej nieczułe. [przypis edytorski]

114. toń — tu: stan morza, pływ. [przypis edytorski]

115. służka (daw.) — zdr. od sługa; tu: kawaler pozostający na usługi damy. [przypis edytorski]

116. tak się wydaję — takim się wydaję; na takiego wyglądam. [przypis edytorski]

117. kaput (pot., ndm) — koniec, przepadło; przepadł, zginął. [przypis edytorski]

118. dubeltowy — podwójny; tu: z dwóch warstw tkaniny. [przypis edytorski]

119. zżymać się — gniewać się, oburzać się; reagować niecierpliwie. [przypis edytorski]

120. mospan (daw.) — forma grzecznościowa, skrót od: mości pan (miłościwy pan), równoważna dzisiejszemu zwrotowi pan. [przypis edytorski]

121. snadź — widocznie, zapewne, najwyraźniej. [przypis edytorski]

122. wziętość — powodzenie, popularność. [przypis edytorski]

123. sowizdrzał — człowiek niepoważny. [przypis edytorski]

124. skończony — tu: doskonały. [przypis edytorski]

125. okrasa (daw.) — ozdoba, upiększenie. [przypis edytorski]

126. stwierdzić — tu: potwierdzić. [przypis edytorski]

127. rajca — tu: doradca. [przypis edytorski]

128. wedle (daw., gw.) — według. [przypis edytorski]

129. znać — widać; widocznie. [przypis edytorski]

130. stwierdzić (daw.) — umocnić, wzmocnić. [przypis edytorski]

131. uważaj twym sługą — dziś popr.: uważaj za twego sługę. [przypis edytorski]

132. Oba się stawim — dziś: obaj się stawimy. [przypis edytorski]

133. jakżeć — skrócenie od: jakże ci. [przypis edytorski]

134. nierad (daw.) — niechętny. [przypis edytorski]

135. Gorzkimi posty, pokutnymi jęki — dziś popr.: gorzkimi postami, pokutnymi jękami. [przypis edytorski]

136. toż — zaimek to z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy to. [przypis edytorski]

137. czyli — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej; analogiczna do: czyż. [przypis edytorski]

138. przyjm — dziś popr.: przyjmij. [przypis edytorski]

139. kochaż — przykład konstrukcji z partykułą pytającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy kocha. [przypis edytorski]

140. drabka (reg., pot.) — drabina. [przypis edytorski]

141. naglej