Fedra - Jean Baptiste Racine (czytaj książki online za darmo .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Fedra to tragedia francuskiego dramaturga Jeana-Baptiste Racine z roku 1677. Autor uznawany jest za jednego z największych tragików wszech czasów oraz za mistrza w przedstawieniu kobiecej psychiki.
Na początku chciał poświęcić się kościołowi lecz nie odniósł tam sukcesu więc zajął się pisaniem. Swoje utwory opierał na motywach mitologicznych i historycznych. Fedra opowiada o nieodwzajemnionej miłości tytułowej bohaterki do swojego pasierba Hipolita, który zakochany jest w potomkini zwaśnionego z nimi rodu.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jean Baptiste Racine
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Fedra - Jean Baptiste Racine (czytaj książki online za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jean Baptiste Racine
ci męki, sromu?
Bardziej twe okrucieństwo nie mogło być dzielne.
Tryumf twój pełny; wszystkie twoje groty celne.
Okrutna, jeśli nowej dziś pożądasz chwały,
Gódź w wroga, co ci opór bardziej da zuchwały;
W Hipolita: wszak jego duma niesłychana
Nigdy przed twym ołtarzem nie zgięła kolana;
Imię twoje obraża uszy jego harde:
Pomóż, bogini; wspólną mścić nam trzeba wzgardę.
Niech kocha. Lecz co widzę! Enona już wraca!
Mów: czy mnie nienawidzi? Daremna twa praca?
SCENA III
Fedra, Enona
ENONA
Nad czczym rojeniem trzeba ci odnieść zwycięstwo;
Pani, przywołaj w pomoc swe dawniejsze męstwo:
Król, co go już mniemano zmarłym, oto żywie;
Tezej do naszych brzegów zawitał szczęśliwie.
Aby go ujrzeć, ludu mknie gromada zbita;
Z twego rozkazu biegłam szukać Hipolita,
Kiedy okrzyk, co w niebo potężnym wiwatem...
FEDRA
Mój małżonek, Enono, żyje; dość mi na tem.
Niegodnych mych płomieni zdradziłam upały;
On żyje: te dwa słowa los mój znaczą cały.
ENONA
Jak to!
FEDRA
Wszak ci mówiłam; słuchać mnie nie chciałaś:
Przed mą słuszną zgryzotą prym swym żalom dałaś.
Umarłabym dziś rano, łez i westchnień godna,
Poszłam za twoją radą, umieram wyrodna.
ENONA
Umierasz?
FEDRA
Wielkie nieba! O losów wyroku!
Mój małżonek tu stanie, syn przy jego boku,
Będzie patrzał, ten świadek mych niecnych płomieni,
Czy się na widok męża twarz moja zrumieni,
Z sercem od westchnień wzdętym, na które on głuchy,
Z okiem od łez wilgotnym, gdy jego wzrok suchy!
Czy mniemasz, iż on, czuły na cześć Tezeusza,
Kryć będzie przed nim ów żar, co łono me wzrusza?
Iż ojca swego, króla, oszukać pozwoli?
Iż wstręt nie buchnie z niego, bodaj mimo woli?
Próżno by milczał: sama znam ogrom swej zdrady,
Enono: ja nie umiem iść w tych kobiet ślady,
Które w zbrodni bezwstydną ciesząc się pogodą,
Z niezmąconym obliczem dni spokojne wiodą.
Pomnę wszystkie me szały, wszystkie omamienia,
Zda mi się, że te mury, te oto sklepienia,
Przemówią i, przeciwko mnie świadczyć gotowe,
Wraz z gniewem męża runą na mą biedną głowę.
Umrzeć! Stek zbrodni ze mną wraz zejdzie ze świata:
Czyż tak wielkim nieszczęściem istnienia utrata?
W nieszczęśliwym śmierć grozę niełatwo obudzi:
Drżę jeno o to imię, co przetrwa u ludzi.
Smutne dziedzictwo wezmą po mnie biedne dziatki!
Krew Jowisza przekaże im dumy zadatki;
Lecz jak bądź mogą pysznić się boskiej krwi darem,
Zbrodnia macierzy strasznym jest pono ciężarem!
Drżę, iż kiedyś głos ludu, ach, nazbyt prawdziwy,
Rzuci im w oczy winy matki nieszczęśliwej;
Drżę, iż, dźwigając smętnie to haniebne brzemię,
Nie będą śmiały podnieść oczu wbitych w ziemię.
ENONA
Ani wątpić: ich dolę ty, pani, masz w ręku,
I nigdy nikt nie żywił słuszniejszego lęku.
Więc po cóż, po cóż, hańby im tyle przyczyniać?
Dlaczego siebie samą chcesz, pani, obwiniać?
Tak jest! Rzekną, iż Fedra, przepełniwszy miarę,
Sama słuszną z rąk męża uprzedziła karę.
Hipolit szczęśliw będzie, iż, w sądu godzinie,
Schodząc ze świata, własnej dasz świadectwo winie.
Cóż odpowiem mu, jeśli oskarży cię śmiało?
Wbrew jego słowom, moje zaważy zbyt mało;
Będę patrzeć, jak szpetnym tryumfem się puszy,
I rozgłos twojej hańby wszystkim trąbi w uszy.
Niech raczej piekieł spalą mnie wszystkie pożogi!
Ale, mów szczerze, zali on jeszcze ci drogi?
Jak ci się widzi teraz ów książę wzgardliwy?
FEDRA
Jest oczom moim jako potwór przeraźliwy.
ENONA
Dlaczegóż więc zwycięstwo tak łatwym mu czynić?
Lękasz się go: śmiej tedy pierwsza go obwinić
O ten, co w tobie tli się, płomień świętokradczy.
Któż ci kłam zada? Wszystko przeciw niemu świadczy
Miecz, tak szczęśliwie w twoim ręku porzucony,
Twe wzruszenie w tej chwili, twój smutek miniony,
Ojciec, dawno przez twoje uprzedzony skargi,
I wygnanie, twoimi ubłagane wargi.
FEDRA
Niewinnego oskarżać...! Przez bogi na niebie...!
ENONA
Tylko milczeć, a resztę biorę ja na siebie.
I mnie nie jest to lekko; ja również drżę cała;
Tysiąc śmierci bym raczej wycierpieć wolała.
Lecz, skoro ciebie stracić trzeba mi inaczej,
Życie twe jest mi pierwsze: wszystko inne raczej!
Obwinię go. Tezeusz, przeze mnie podszczuty,
Prostym wygnaniem pomści te ciężkie zarzuty:
Ojciec jest zawsze ojcem, nawet gdy się sroży;
Lekka pokuta w pełni gniew jego umorzy.
Ale gdyby i życie niewinny miał stracić,
Możnaż cześć zagrożoną zbyt drogo opłacić?
Skarb to nazbyt kosztowny, twoja dobra sława;
Trzeba ulec, bądź jakie podyktuje prawa;
Tak, królowo: by chronić to najwyższe mienie.
Trzeba poświęcić wszystko, nawet i sumienie.
Idą; widzę Tezeja.
FEDRA
Widzę Hipolita;
W jego zuchwałych oczach zguba ma wyryta.
Czyń co zechcesz, na ciebie we wszystkim się zdaję.
By samej coś przedsięwziąć, sił mi już nie staje.
SCENA IV
Tezeusz, Fedra, Hipolit, Enona, Teramenes
TEZEUSZ
Wreszcie los, po miesiącach tęsknoty i bólu,
Powracając objęciom twym...
FEDRA
Wstrzymaj się, królu;
Powściągnij uczuć swoich tak lube zapędy:
Nie zasługuję dzisiaj na te słodkie względy.
Wracasz, by oto zastać dom swój znieważony;
Nie oszczędziły losy zawistne twej żony.
Niegodnej twego serca i twego widoku,
Trzeba mi jeno szukać ukrycia i mroku.
SCENA V
Tezeusz, Hipolit, Teramenes
TEZEUSZ
Co znaczy, synu, owo szczególne witanie?
HIPOLIT
Fedra jedynie może cię objaśnić, panie.
Lecz, jeśli prośba syna u ciebie coś znaczy.
Niech twa dobroć z pobliża jej zwolnić mnie raczy;
Pozwól, niechaj na zawsze Hipolit strwożony
Opuści ziemię, która mieszkaniem twej żony.
TEZEUSZ
Co, synu...?
HIPOLIT
Nie jam, panie, szukał jej widoku;
Na brzeg ten zawitała z twojego wyroku.
Ty sam brzegom Trezeny dwie szacowne głowy
Powierzyłeś: Arycji, panie, i królowej,
Mnie nad nimi zlecając czujne straże trzymać.
Lecz dzisiaj, cóż mnie w miejscach tych zdoła zatrzymać?
Dość długo młodość moja w zabawie próżniaczej
Lichego przeciwnika krwią te bory znaczy
Kiedyż zdołam, młodzieńczej pozbywszy pustoty,
Szlachetniejszą zdobyczą uświęcić me groty?
Młodszyś ode mnie, ojcze, był68, a już posoka
Niejednego tyrana, poczwarnego smoka,
Pod ciosem przemożnego ramienia pociekła;
Już, chlubny prześladowca niecnych mocy piekła,
Dwu mórz brzegiś oczyścił69 z zakały odwiecznej;
Już imię twoje sławił wędrowiec bezpieczny;
Już Herakles, twej siły witając zadatek,
Na barki twoje zdawał swoich prac ostatek.
A ja, nieznany, mimo ojcowskie przykłady,
Daleki aby wstąpić bodaj w matki ślady...!
Ścierp, niechaj męstwo moje dłużej się nie płoni:
Ścierp, jeżeli monstr70 jaki zdołał ujść twej dłoni,
Niech wraz rzucę pod stopy twe trofej71 wspaniały
Lub niech wspomnienie zgonu pięknego i chwały,
Uwieczniając dni moje pośmiertnym wawrzynem,
Światu całemu głosi, że byłem twym synem.
TEZEUSZ
Co słyszę? Jakaż klątwa wisi nad tym progiem,
Że na mój widok pierzcha wszystko, co mi drogie?
Jeśli lęk tylko budzę, a czucia tak mało,
O nieba! na cóż więźnia ratować się zdało?
Miałem jednego druha: płomienie szalone
Kazały mu Epiru władcy porwać żonę;
Odmówić mu pomocy nie było sposobu;
Ale snać72 los zgniewany oślepił nas obu.
Bez broni mnie znienacka zdołali zaskoczyć!
Trzeba mi było mego Piritoja zoczyć73,
Jak go ów barbarzyńca potworom straszliwym
Wydał, które sam karmi ludzkim mięsem żywym.
Mnie spętanego wtrącił w jaskinię posępną,
Bliską królestwa cieniów, mroczną, niedostępną.
W pół roku bogi na mnie nareszcie wejrzały:
Zdołałem zmylić oczy, które strzec mnie miały.
Na podłym wrogu krzywdym wszystkie pomścił krwawo;
Sam dla swoich potworów stał się godną strawą:
I kiedy, wolny, kroki wraz pędzę chyżemi74
Ku wszystkiemu, com tutaj zostawił na ziemi,
Co mówię? gdy ma dusza, sobie przywrócona,
Po dawne szczęście tęskne wyciąga ramiona,
Wszystko tu drży przede mną, wszystko co mi bliskie
Pierzcha z trwogą i chroni się przed mym uściskiem;
Ja sam, przejęty grozą widną75 w ich spojrzeniu,
Wolałbym trwać dziś jeszcze w epirskim więzieniu!
Mów. Fedra się użala, żem jest znieważony.
Kto mnie zdradził? Dlaczego nie jestem pomszczony?
Zali76 Grecja, co dłoni mojej tyle dłużną,
Miałaby kryć winnego pomocą usłużną?
Nie odpowiadasz? Syn mój, własny syn, bogowie!
Z nieprzyjaciółmi mymi miałby dziś być w zmowie?
Wejdźmy: precz z tajemnicą, która mnie znieważa;
Muszę natychmiast poznać winę i zbrodniarza
I z ust Fedry usłyszeć, co jej łez powodem.
SCENA VI
Hipolit, Teramenes
HIPOLIT
Dokąd zmierzały słowa, co ścięły mnie lodem?
Zali77 Fedra, niepomna na nic, oszalała,
Samą siebie oskarżać i zgubić by chciała?
Co król rzeknie? Bogowie! Ileż męki, sromu78,
Miłość zdradnym swym tchnieniem zażegła w tym domu!
Ja sam płonący ogniem, który po sto razy
Depce zuchwale ojca surowe zakazy...!
Najstraszniejsze przeczucie duszę moją nęka:
Lecz cóż wreszcie: i czegóż niewinność się lęka?
Idźmy: trzeba próbować, przez jakie starania