Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖
Krótki opis książki:
Potop to druga część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1655–1657, pierwsze dwa lata potopu szwedzkiego. Główny bohater to Andrzej Kmicic, młody chorąży, warchoł i hulaka. Ma poślubić — zgodnie z testamentem jej dziadka — Aleksandrę Billewiczównę. Dziewczynie nie podoba się charakter narzeczonego oraz fakt, że Kmicic opowiada się za Radziwiłłami, popierającymi Szwedów. Pod zmienionym nazwiskiem próbuje zrehabilitować się w walce. Sienkiewicz znów usiłuje ukazać Polakom waleczność ich przodków, przypomnieć momenty w historii, które powinny pobudzać do patriotyzmu i niepoddawania się zaborcom. Fakty historyczne przeplatają się z fabularną fikcją, a postaci rzeczywiste z nierzeczywistymi.
Potop ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1884–1886. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w 1886 roku w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
edytorski]
1456. kierz (daw.) — krzew. [przypis edytorski]
1457. komunik (daw.) — jazda, kawaleria. [przypis edytorski]
1458. przeciągać mimo (przestarz.) — przejeżdżać obok. [przypis edytorski]
1459. dobrudzcy Tatarzy — orda tatarska z zachodu, terenów dzisiejszej Mołdawii i płd. Ukrainy. [przypis edytorski]
1460. ułus — osiedle tatarskie; tatarska jednostka administracyjna, ogół ludności podporządkowanej jednemu z chanów. [przypis edytorski]
1461. piernacz — buława pułkownikowska kozacka, pełniąca także funkcję listu żelaznego, gwarantująca bezpieczeństwo i swobodny przejazd. [przypis edytorski]
1462. kulbaka — siodło. [przypis edytorski]
1463. harap — bat. [przypis edytorski]
1464. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1465. terror, terroris (łac.) — strach, trwoga, przerażenie. [przypis edytorski]
1466. arkan — bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis edytorski]
1467. taki (reg.) — jednak. [przypis edytorski]
1468. sahajdak (z ukr.) — kołczan, futerał na łuk i strzały. [przypis edytorski]
1469. samopał — długa prymitywna broń palna, używana w XVI-XVII w. [przypis edytorski]
1470. auxilium (łac.) — pomoc, wsparcie; tu M. lm auxilia. [przypis edytorski]
1471. aga — turecki tytuł wojskowy, oznaczający dowódcę janczarów. [przypis edytorski]
1472. dzianet (daw.; z wł. giannetto: koń wyścigowy) — piękny rasowy koń paradny. [przypis edytorski]
1473. ordyniec — Tatar, członek ordy tatarskiej. [przypis edytorski]
1474. rapier — broń o długiej, prostej, obosiecznej klindze, dłuższa niż szabla, używana w XVI i XVII w. [przypis edytorski]
1475. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
1476. potwarz — oszczerstwo. [przypis edytorski]
1477. ante omnia (łac.) — przede wszystkim. [przypis edytorski]
1478. sukurs (z łac.) — pomoc, wsparcie, odsiecz, ratunek. [przypis edytorski]
1479. prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]
1480. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1481. arkan — bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis edytorski]
1482. z Tatary — dziś popr. forma N. lm: z Tatarami. [przypis edytorski]
1483. kołpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem. [przypis edytorski]
1484. bojar — szlachcic ruski. [przypis edytorski]
1485. kładnąc — dziś popr.: kładąc. [przypis edytorski]
1486. permisja (z łac.) — pozwolenie. [przypis edytorski]
1487. list żelazny — dokument zezwalający na przejazd. [przypis edytorski]
1488. kaleta — kieszeń, sakiewka. [przypis edytorski]
1489. pomieniać się (daw.) — zamienić się. [przypis edytorski]
1490. piernacz — buława pułkownikowska kozacka, pełniąca także funkcję listu żelaznego, gwarantująca bezpieczeństwo i swobodny przejazd. [przypis edytorski]
1491. kindżał — długi nóż, często zakrzywiony. [przypis edytorski]
1492. kęsim (z tur. kesim: ucięcie) — ścięcie głowy, śmierć. [przypis edytorski]
1493. żgnąć — ukłuć, ukąsić. [przypis edytorski]
1494. bagadyr (z tur.) — bohater, wielki wojownik. [przypis edytorski]
1495. rab (daw.) — niewolnik. [przypis edytorski]
1496. cisawy — czerwonobrunatny. [przypis edytorski]
1497. komunik (daw.) — jazda, kawaleria. [przypis edytorski]
1498. magna pars (łac.) — duża część. [przypis edytorski]
1499. prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga; tu: placówka. [przypis edytorski]
1500. iść komunikiem (daw.) — jechać konno, wierzchem; komunik (daw.) — jeździec, kawalerzysta. [przypis edytorski]
1501. kompasja (łac.) — współczucie. [przypis edytorski]
1502. imainować sobie (daw., z łac.) — imaginować sobie, wyobrażać sobie. [przypis edytorski]
1503. rzechotanie się — rechotanie, śmiech. [przypis edytorski]
1504. znosić — tu: zwalczać. [przypis edytorski]
1505. Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
1506. dobrudzcy Tatarzy — orda tatarska z zachodu, terenów dzisiejszej Mołdawii i płd. Ukrainy. [przypis edytorski]
1507. czerwony ptak — ogień, pożar. [przypis edytorski]
1508. mołodycia (daw. ukr.) — dziewczyna. [przypis edytorski]
1509. bagadyr (z tur.) — bohater, wielki wojownik. [przypis edytorski]
1510. Chmielnicki, Bohdan Zenobi (1595–1657) — ukraiński bohater narodowy, hetman Kozaków zaporoskich, organizator powstania przeciwko polskiej władzy w latach 1648–1654. [przypis edytorski]
1511. Szeremet — właśc. Szeremietiew, Wasilij Borisowicz (1622–1682), naczelny wódz południowej części armii rosyjskiej podczas wojny polsko-rosyjskiej 1654–1667. Walczył z wojskami polskimi, tatarskimi i kozackimi. Po dwumiesięcznej bitwie pod Cudnowem dostał się do niewoli tatarskiej, w której zmarł. [przypis edytorski]
1512. spyża (daw.) — prowiant, żywność. [przypis edytorski]
1513. kałdun (reg., pogard.) — brzuch. [przypis edytorski]
1514. Zamoyski, Jan Sobiepan herbu Jelita (1621–1665) — III Ordynat zamojski, podczaszy wielki koronny, krajczy wielki koronny, generał ziem podolskich, później także wojewoda sandomierski i kijowski; zachował wierność Janowi Kazimierzowi podczas potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
1515. kolegiata — wyróżniony, ważny kościół, przy którym zbiera się rada duchownych, tzw. kapituła kolegiacka. [przypis edytorski]
1516. bursa — internat, dom dla studentów. [przypis edytorski]
1517. kindżał — długi nóż, często zakrzywiony. [przypis edytorski]
1518. królewiątko — tak określano szczególnie bogatych i wpływowych magnatów, dla podkreślenia, że są niewiele mniej potężni od króla. [przypis edytorski]
1519. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]
1520. panienki francuskiej, która, lubo w innym zakochana — mowa o Marii Kazimierze d’Arquien (1641–1716), damie dworu królowej Marii Ludwiki Gonzagi, późniejszej królowej Marysieńce Sobieskiej. Jej pierwszym mężem, zgodnie z wolą jej opiekunki Marii Ludwiki, był właśnie Jan Zamoyski. Tym innym był oczywiście Jan Sobieski, z którym wzięła ślub potajemnie w miesiąc po śmierci Zamoyskiego. [przypis edytorski]
1521. dowcip (daw.) — rozum, inteligencja. [przypis edytorski]
1522. kontent (daw., z łac.) — zadowolony. [przypis edytorski]
1523. powiadał się zwyczajnym szlachcicem — tj. mówił, że jest zwykłym szlachcicem. [przypis edytorski]
1524. Wiśniowiecka, Gryzelda Konstancja z domu Zamoyska (1623–1672) — księżna, żona księcia Jeremiego Wiśniowieckiego (1612–1651), matka przyszłego króla Polski, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis edytorski]
1525. inkursja (z łac.) — najazd, napad. [przypis edytorski]
1526. grubianitatis (daw., neol. na wzór łac.) — grubiaństwo, nieokrzesanie, chamstwo. [przypis edytorski]
1527. kontempt (z łac.) — obraza, pogarda, lekceważenie. [przypis edytorski]
1528. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
1529. osiąść na koszu — zostać starą panną. [przypis edytorski]
1530. jeszcze w tej gruszce białe ziarnka być muszą — tj. jeszcze jest młoda, niedojrzała. [przypis edytorski]
1531. przed inkursją hultajską — tj. przed powstaniem kozackim 1648 r. [przypis edytorski]
1532. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1533. Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
1534. panna na respekcie — kobieta niezamężna, szlachcianka, pozostająca na utrzymaniu bogatych krewnych lub pracodawców. [przypis edytorski]
1535. klucz (daw.) — większy majątek ziemski, złożony z kilku wsi lub folwarków. [przypis edytorski]
1536. wyżenąć (daw.) — wygnać. [przypis edytorski]
1537. substancja (z łac.) — majątek, dobra materialne. [przypis edytorski]
1538. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1539. awizy — listy z informacją. [przypis edytorski]
1540. w czasiech — dziś popr. forma Ms. lm: w czasach. [przypis edytorski]
1541. parol (z fr.) — słowo honoru. [przypis edytorski]
1542. afekt (z łac.) — uczucie. [przypis edytorski]
1543. tenuta (z wł.) — czynsz dzierżawny. [przypis edytorski]
1544. permisja (z łac.) — pozwolenie. [przypis edytorski]
1545. wniki — wnyki, pułapka. [przypis edytorski]
1546. wnicznik — myśliwy. [przypis edytorski]
1547. z Tatary — dziś popr. forma N. lm: z Tatarami. [przypis edytorski]
1548. periculum (łac.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
1549. pro forma (łac.) — dla formy, tymczasowo; wstępnie. [przypis edytorski]
1550. niesubordynacja (z łac.) — nieposłuszeństwo. [przypis edytorski]
1551. familiant — szlachcic z bogatego i wpływowego rodu. [przypis edytorski]
1552. decorum, decori (łac.) — tu: przyzwoitość. [przypis edytorski]
1553. siła (daw.) — dużo, wiele; bardzo. [przypis edytorski]
1554. surowie — dziś popr.: surowo. [przypis edytorski]
1555. argumentum (łac.) — argument. [przypis edytorski]
1556. Kupido (mit. rzym.) — Kupidyn a. Amor, bożek miłości, odpowiednik gr. Erosa. [przypis edytorski]
1557. lata jeno ponoś niedobrane — Michał Korybut Wiśniowiecki miał w 1656 r. 16 lat, byłby zatem młodszy od Anusi Borzobohatej-Krasieńskiej o ok. 9 lat. [przypis edytorski]
1558. partii godnej Wiśniowieckiego — Michał Korybut Wiśniowiecki, wstąpiwszy na tron polski, poślubił arcyksiężniczkę austriacką Eleonorę Habsburżankę (1653–1697). [przypis edytorski]
1559. primo (łac.) — po pierwsze. [przypis edytorski]
1560. secundo (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]
1561. ubezpieczać się — tu: uważać się za bezpiecznego, lekceważyć niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
1562. parol (z fr.) — słowo honoru. [przypis edytorski]
1563. taki (reg.) — jednak. [przypis edytorski]
1564. łuby — kosze, bagaże. [przypis edytorski]
1565. grubian — dziś popr.: grubianin, tj. cham, nieokrzesany, nieuprzejmy. [przypis edytorski]
1566. pyśmo (ukr.) — list. [przypis edytorski]
1567. periculum (łac.) — niebezpieczeństwo; tu B. lm pericula: niebezpieczeństwa. [przypis edytorski]
1568. fatigo, fatigare (łac.) — męczyć, fatygować. [przypis edytorski]
1569. rajfurską funkcję — funkcję stręczyciela, ułatwiającego innym nierząd. [przypis edytorski]
1570. przezpieczniej (daw.) — bezpieczniej. [przypis edytorski]
1571. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
1572. tenor (łac.) — treść, zawartość. [przypis edytorski]
1573. multyplikować (z łac.) — pomnożyć, zwiększyć. [przypis edytorski]
1574. traktować — tu: prowadzić układy. [przypis edytorski]
1575. ująć w kluby (daw.) — wziąć w ryzy, zdyscyplinować. [przypis edytorski]
1576. z Tatary — dziś popr. forma N. lm: z Tatarami. [przypis edytorski]
1577. rządny (daw.) — porządny, uczciwy, należyty. [przypis edytorski]
1578. auxilium (łac.) — pomoc, wsparcie; tu M. lm auxilia. [przypis edytorski]
1579. komunik (daw.) — jazda, kawaleria. [przypis edytorski]
1580. modestia (łac.) — skromność; tu: umiarkowanie, wstrzęmięźliwość. [przypis edytorski]
1581. strzelba (daw.) — broń palna. [przypis edytorski]
1582. pospolitak — żołnierz pospolitego ruszenia. [przypis edytorski]
1583. Hektor (mit. gr.) — bohater Iliady, najdzielniejszy wojownik trojański, wcielenie cnót rycerskich. Zginął z rąk Achillesa, który pomścił w ten sposób śmierć swojego przyjaciela Patroklosa. [przypis edytorski]
1584. wielka buława litewska — tu: tytuł hetmana wielkiego litewskiego; buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
1585. ekstraordynaryjny (daw., z łac.) — nadzwyczajny. [przypis edytorski]
1586. niechać (daw.) — odstąpić; por. zaniechać. [przypis edytorski]
1587. per nefas (łac.) — niegodziwie. [przypis edytorski]
1588. siła (daw.) — dużo, wiele. [przypis edytorski]
1589. żołnierzów — dziś popr. forma D. lm: żołnierzy. [przypis edytorski]
1590. potwarz — oszczerstwo, hańba. [przypis edytorski]
1591. rozgartywać (reg.) — odrzucać, rozrzucać. [przypis edytorski]
1592. wojski — urzędnik, zobowiązany do opieki nad pozostałymi w kraju rodzinami szlachty, kiedy ta brała udział w pospolitym ruszeniu. [przypis edytorski]
1593. kolki sparły — o chorobie żołądka, tu eufemistycznie
Darmowe książki «Potop - Henryk Sienkiewicz (biblioteka .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)